Giúp trẻ kiềm chế cảm xúc tiêu cực: Tôi phải sửa mình trước khi sửa con

Hình ảnh xấu xí, độc hại, mất kiểm soát cảm xúc của người mẹ. Ảnh minh họa"" Freepik

Tôi là người thiếu kiên nhẫn và dễ nóng giận. Tôi trở nên mất kiểm soát nhất là khi dạy con học. Với những bài toán đơn giản mà con cứ ngẩn ngơ nhìn ra cửa sổ. Có những bữa cơm đã nguội mà con mắt vẫn dán vào tivi, hoặc đang học con lén xem điện thoại... Những cơn nóng giận của tôi cứ thế bùng lên vì cho rằng con không tập trung, con không kỷ luật, con không tôn trọng lời ba mẹ nhắc nhớ.

Tôi quát tháo, mắng con và dành cho con những từ ngữ “mày- tao, ngu, coi chừng với tao”. Tôi cứ nghĩ, con hư thì mình la, như ba má tôi ở quê ngày xưa cũng xưng hô với con cái là mày và chúng tôi vẫn nên người đó thôi.

Cho đến đến một ngày, tôi giật mình khi nghe con quát một đứa em họ chỉ vì không làm theo lời con: “Sao mày ngu dữ vậy, tại sao tao nói mày không nghe, tao táng bể mặt bây giờ”. Tôi đứng hình. Bởi giọng điệu ấy, thái độ ấy… là những gì tôi nói với con khi bực. Tôi hỏi những đứa trẻ chơi cùng con, các bé đều “tố” con tôi: “Bạn dữ. Bạn hay la lắm”.

Khoảnh khắc đó, tôi thấy sợ hãi bản thân mình, vì hình ảnh người mẹ tồi tệ đang tái hiện trong cơn tức giận của con tôi. Tôi đã vô tình trở thành tấm gương độc hại, truyền cảm xúc tiêu cực và vô tình tôi đã dạy con cách nổi giận, sử dụng bạo lực ngôn từ với người khác.

Tôi chìm trong suy nghĩ: nếu tôi không thể làm chủ được cảm xúc của mình, làm sao tôi có thể dạy con điều đó?

Quyết tâm thay đổi, việc đầu tiên tôi làm là sửa mình. Tôi bắt đầu với những thay đổi nhỏ. Tôi đặt mình vào vị trí của con và hiểu rằng con mới 8 tuổi vẫn là một đứa trẻ ham chơi, lơ là là điều dễ hiểu và không phải là lỗi chết người. Kế đến, tôi tạo ra một khoảng lặng là “Thời gian chờ” (time-out) cho cả 3 mẹ con.

Khi cơn giận bắt đầu dâng lên, máu nóng dồn lên, tôi không quát con ngay như trước đây mà dừng lại, đếm thầm từ 1 đến 5 (hoặc 10 khi quá căng thẳng). Chỉ 5 -10 giây, nhưng đó là một khoảng đệm quý giá, giúp hạ nhiệt cơ thể và ngăn chặn phản ứng bộc phát. Đặc biệt, khi đã quen, mẹ con tôi không cần phải dùng thời gian chờ, mà vẫn không bị cuốn theo cảm xúc tiêu cực. Nhiều lần con về khoe “hôm nay bạn chọc con, nhưng con không trả đũa lại, con nói chuyện đàng hoàng, nhưng dứt khoát với bạn, vậy mà bạn lại rén”.

Sự tức giận của mẹ truyền sang con. Ảnh minh họa: Freepik

Tôi nhận ra, việc kiềm chế cảm xúc không phải nói suông “con đừng tức giận, con phải biết kềm chế”, mà là một quá trình thực tập và thực chiến mỗi ngày. Con tôi đã trở về với đứa trẻ hồn nhiên, trong trẻo. Bài học lớn nhất tôi nhận được không phải là con ngoan hơn, mà là sự chuyển hóa từ bên trong của mẹ con tôi.

Việc học cách kiểm soát cảm xúc, kiểm soát cơn tức giận không chỉ là một kỹ năng kiểm soát mình, mà là giá trị cốt lõi của sự trưởng thành, phát triển cá nhân. Khi dừng lại 5 giây, mẹ con tôi không chỉ chuyển hóa được sự tức giận, mà còn ngăn sự lan truyền của bạo lực ngôn từ và cảm xúc tiêu cực cho người khác. Đây là một bài học đắt giá về sức mạnh của sự tự chủ cảm xúc - thứ mà tôi đã từng xem nhẹ và suýt ảnh hưởng đến con mình.

Việc kiểm soát cảm xúc không chỉ giúp con cái lớn lên khỏe mạnh về tinh thần, mà còn là rào chắn quan trọng bảo vệ bản thân và cộng đồng. Chúng ta đã chứng kiến quá nhiều bi kịch chỉ vì một khoảnh khắc mất kiểm soát: một va chạm giao thông nhỏ biến thành án mạng, một lời nói nặng nề trong gia đình dẫn đến đổ vỡ không thể hàn gắn… Hay những phiên tòa đầy nước mắt với lời hối hận muộn màng của các bị cáo trong nhiều vụ án giết người: “Chỉ vì nóng giận không kiềm chế được...”. Họ đã không cho mình “thời gian chờ” và cơn tức giận đã hủy hoại cuộc đời.

Tôi tin rằng, mỗi người chúng ta đều có thể làm được điều này. Việc dừng lại, hít thở và đếm thầm không cần bằng cấp, không cần tiền bạc. Đó là kỹ năng đơn giản, dễ thực hiện, nhưng lại rất hiệu quả trong việc giúp bản thân và con cái kiểm soát cảm xúc.

Nhã Lam (TPHCM)