Voi chọn người nhà

Tình thân tiếp nối qua nhiều thế hệ

Sinh ra trong gia đình có 6 anh chị em, anh Y Vinh Êung lớn lên trong tiếng bước chân nặng nề mà hiền lành của những chú voi. Trong nhà anh, nghề nài voi đã được truyền đến đời thứ mười - một con số không chỉ thể hiện bề dày truyền thống mà còn chứng minh sự gắn bó sâu sắc giữa con người với loài vật đặc biệt này.

Anh Y Vinh và vợ con chụp ảnh kỷ niệm 10 năm ngày cưới cùng bạn thân - chú voi Khăm Sen - Ảnh do nhân vật cung cấp

Khi còn nhỏ, anh đã quen với việc trong sân nhà luôn có một chú voi đứng đó như một người quen trong gia đình. Mới 4, 5 tuổi, anh được cha cho tiếp xúc với voi; học cách lắng nghe hơi thở của voi, cách chạm nhẹ vào phần trán để voi biết mình đến gần. Cuộc sống của anh gắn với voi một cách tự nhiên như hơi thở, đến mức khi trưởng thành, anh nói rằng mình không “học nghề” mà “lớn lên trong nghề”.

Hằng năm, vào các dịp quan trọng, chủ voi đều làm lễ cúng sức khỏe, cầu xin thần linh tối cao ban bình an và sức mạnh cho voi, cho chủ voi và cho cả buôn làng. Người ta quan niệm voi khỏe thì gia đình khỏe, voi vui thì cả nhà vui. Không khí lễ cúng vì thế luôn trang trọng nhưng cũng ấm áp như cúng cho một người thân lớn tuổi trong nhà.

Anh Y Vinh cho biết những người nài voi không chọn voi mà chính voi chọn người. Dù trong nhà có nhiều anh em nhưng chỉ 1 người được voi tin và theo. “Tôi là người được bạn chọn. Khi bạn tới gần, bạn tựa đầu vào tôi, theo tôi từ nhỏ. Đó là mối duyên không ai giải thích được” - anh nói, vừa tự hào vừa trân trọng.

Thành viên đặc biệt

Khăm Sen - chú voi sinh năm 1992, đến nhà anh Y Vinh năm 1994. Ngày ấy, Khăm Sen còn nhỏ, chưa đủ sức làm việc. Cả nhà thay phiên nhau chăm sóc voi như chăm một đứa trẻ lên 3: nấu thức ăn, tắm rửa, đốt lửa cho ấm vào mùa mưa… nhưng quan trọng hơn là dạy dỗ, để Khăm Sen hiểu tiếng người, hiểu nhịp sống của gia đình.

Từ khi vào nhà, Khăm Sen được sắm sửa đầy đủ đồ dùng như một thành viên thực thụ: quần áo, khăn đội đầu, chén, tô canh, đĩa uống nước... Từng món đều được cất giữ cẩn thận. Trong nhà sàn, chỗ của Khăm Sen luôn đặt ở vị trí trang trọng nhất và hướng về phía mặt trời. Người già trong buôn nói ánh nắng mang theo tinh hoa của đất trời và voi - loài vật linh thiêng - cần được đón nhận nguồn năng lượng ấy.

Trong những dịp trọng đại, cưới hỏi hay lễ tết, Khăm Sen luôn có mặt như một người thân. Nó đứng bên gia đình như thể hiểu được niềm vui, sự trang trọng hay nỗi lo lắng theo từng sự kiện.

Điều khiến Khăm Sen đặc biệt hơn là nó chỉ có 1 ngà. Không chỉ có ngoại hình đặc biệt, Khăm Sen còn nổi tiếng thông minh và mạnh mẽ. Trong các cuộc đua voi, Khăm Sen thường xuyên áp đảo đối thủ. Các chủ voi trong vùng hay đùa: “Đua mà gặp Khăm Sen thì thôi khỏi đi, bạn lấy hết giải rồi”. Những chiến thắng ấy không chỉ khiến người nhà tự hào mà còn giúp Khăm Sen được người trong buôn xem trọng, yêu mến.

Dù vậy, bên cạnh niềm tự hào còn là một nỗi buồn khó nói. Anh Y Vinh lo lắng khi số lượng voi ngày càng giảm, sinh cảnh ngày càng thu hẹp do rừng bị chia cắt và nguồn thức ăn tự nhiên suy kiệt. Gia đình anh và trung tâm bảo tồn từng cố gắng ghép đôi Khăm Sen với voi cái để Khăm Sen có con. Sau gần 2 năm voi cái mang thai, voi con chết non. Khoảnh khắc ấy như nhắc nhở rằng dù tình thân giữa người và voi sâu sắc đến đâu, tương lai của loài voi vẫn mong manh. Và tình cảm gắn bó nhiều thế hệ có thể đứng trước nguy cơ bị đứt đoạn nếu loài voi dần biến mất.

Dù vậy, mỗi ngày bên Khăm Sen vẫn là một ngày tràn đầy ý nghĩa với anh Y Vinh. Anh nói rằng được đồng hành cùng Khăm Sen là phúc lớn của cuộc đời. Câu chuyện của anh Y Vinh và Khăm Sen không chỉ là câu chuyện về voi và người nài voi. Đó là câu chuyện về tình yêu được nuôi dưỡng bằng truyền thống, sự tôn trọng không điều kiện.

Với anh Y Vinh và truyền thống của buôn làng, người được voi chọn là điều may mắn. Nhưng có lẽ được sống cả đời như một thành viên của gia đình, được yêu thương, bảo vệ và tôn trọng mới là món quà lớn nhất cuộc đời Khăm Sen.

Hải Quỳnh