Phạt 30 triệu đồng khi ép vợ hoặc chồng quan hệ - được không?

Từ ngày 15/12/2025, Nghị định 282/2025/NĐCP có hiệu lực, quy định phạt hành chính đến 30 triệu đồng đối với hành vi ép vợ hoặc chồng quan hệ tình dục trái ý muốn.

Sự xuất hiện của Nghị định này buộc mỗi người phải đặt lại câu hỏi liệu tình yêu trong hôn nhân có thể đi cùng với quyền được nói “không” hay không?

Chuyện quan hệ vợ chồng vốn được xem là đề tài tế nhị trong văn hoá Á Đông - Ảnh: Canva Pro

Trong xã hội Á Đông, hôn nhân không chỉ là chuyện của hai người, đó còn là chuyện của gia tộc, của thể diện, của đạo hiếu. Người phụ nữ từ ngàn đời được dạy cách giữ nhà, giữ chồng, chịu đựng để “trên thuận dưới hoà”. Đàn ông được xem là trụ cột, có quyền quyết định, thậm chí cả trong những điều riêng tư nhất. Cách nhìn ấy khiến bạo lực tình dục trong hôn nhân chưa bao giờ được gọi đúng tên.

Chị Thu (45 tuổi, giáo viên ở Tây Ninh), kể rằng khi còn trẻ, chị nghe mẹ dặn: “Vợ chồng có giận gì, chồng muốn thì cũng ráng chiều, để nhà khỏi lộn xộn”. Câu dặn trở thành một công thức đã truyền qua nhiều thế hệ một tâm lý phải chấp nhận. Khi sự im lặng được coi là đức hạnh, nỗi đau trở thành điều có thể nuốt vào trong. Vì thế, nói đến việc tố cáo chồng hay vợ cưỡng ép quan hệ tình dục, nhiều người vẫn đỏ mặt, còn cộng đồng lại ngần ngại, e dè, sợ bôi xấu gia đình.

Chị Nguyễn Thị M. (36 tuổi, nhân viên văn phòng ở phường Gia Định, TPHCM), nói chị ủng hộ quy định này vì trong hôn nhân, quyền được tôn trọng thân thể là điều căn bản. Nhưng chị thừa nhận rằng nếu chính mình rơi vào hoàn cảnh đó, có lẽ chị cũng sẽ chọn im lặng.

“Phụ nữ Việt Nam được dạy rằng chuyện vợ chồng là bổn phận. Nếu kể ra, người ta bảo ‘chuyện trong nhà, nói ra làm gì’. Im lặng vừa là cách giữ thể diện, vừa là một thói quen”. Chị cho biết người bạn thân của chị từng bị chồng ép buộc quan hệ ngay sau khi sinh con, lúc sức khoẻ còn yếu. Người chồng xem đó là điều đương nhiên, còn người vợ thì chịu đựng trong nước mắt, vì không biết phải gọi tên điều mình trải qua là gì.

Anh Nguyễn Văn P. (42 tuổi, tài xế công nghệ) lại có góc nhìn khác. Anh cho rằng phạt đến 30 triệu đồng nghe có vẻ nghiêm khắc, nhưng điều này rất khó để chứng minh. “Tiền trong nhà là của chung, nếu chồng bị phạt, vợ cũng phải gánh. Rồi ai chứng minh được chuyện đó? Làm sao có bằng chứng cho một việc xảy ra giữa hai người?”, anh nói. Nhưng rồi anh lại thú nhận có lần chính anh cũng là người bị ép. Sau một cuộc cãi vã, anh không muốn gần gũi, nhưng vợ lại xem đó là sự xúc phạm. “Tôi nói không, nhưng cô ấy vẫn làm. Nói thật là tôi cảm thấy mình bị xúc phạm, nhưng đàn ông mà kể ra thì bị cười. Ai tin đâu”. Câu chuyện của anh P. cho thấy bạo lực tình dục không chỉ xảy ra với phụ nữ. Đôi khi nạn nhân là đàn ông, nhưng họ chọn im lặng vì sợ bị xem là yếu đuối hoặc mất bản lĩnh.

Luật sư Trần Văn Tuấn: "Xử lý hình sự theo tội Hiếp dâm đối với trường hợp vợ/chồng cưỡng ép quan hệ tình dục trái ý muốn thực tế đã xảy ra. Nhưng nếu đặt hành vi này để xử lý theo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình thì còn gặp nhiều cản trở vì Luật chỉ cho phép xử phạt người vi phạm đi lao động công ích. Khắc phục hạn chế ấy, tôi nghĩ chế tài pháp luật theo Nghị định 282/2025/NĐ-CP đã mở ra một cơ chế pháp lý phù hợp và hiệu quả hơn." - Ảnh: Nhân vật cung cấp

Luật sư Trần Văn Tuấn - Đoàn Luật sư TPHCM - cho rằng Nghị định 282/2025 là một bước tiến lớn về mặt nhận thức xã hội. “Quan hệ vợ chồng hợp pháp được pháp luật bảo vệ, nhưng không có nghĩa là một bên được quyền áp đặt ý chí lên bên kia. Khi sự tự nguyện không còn, dù là vợ chồng, hành vi đó vẫn là bạo lực.”

Ông cho biết quy định này được xây dựng dựa trên nền tảng của Luật Phòng chống bạo lực gia đình năm 2022, nhưng lần này được cụ thể hoá bằng mức phạt rõ ràng, đủ sức răn đe. Điều đáng nói là nghị định không phân biệt giới tính của người bị hại. “Có những người đàn ông cũng trở thành nạn nhân. Nhưng do định kiến xã hội, họ thường bị xem là người ‘phải chịu đựng’, không ai tin hay bảo vệ. Việc nghị định thừa nhận tính bình đẳng của các bên là một bước tiến rất đáng ghi nhận”.

Thực tế cho thấy, không phải ai bị ép buộc cũng nhận ra mình là nạn nhân. Có người nghĩ đó là bổn phận, có người xem đó là cách hàn gắn tình cảm, có người tin rằng từ chối là xúc phạm đối phương. Trong những mối quan hệ đồng tính, vấn đề càng phức tạp hơn khi pháp luật chưa có khung hôn nhân cụ thể để bảo vệ, khiến nhiều người rơi vào vùng xám của sự im lặng. Chính vì thế, nghị định mới cần đi cùng các giải pháp mềm hơn từ truyền thông, tư vấn tâm lý, đến hệ thống hỗ trợ an toàn cho nạn nhân bất kể giới tính nào. Bởi chỉ phạt tiền thôi không đủ, khi cái bị tổn thương không chỉ là thân thể mà là lòng tự trọng và cảm giác được tôn trọng trong chính mối quan hệ của mình.

Nghị định 282/2025 là lời khẳng định rằng tình dục trong hôn nhân không phải là quyền tuyệt đối của bất kỳ ai. Nó phải bắt đầu bằng sự đồng thuận, và sự đồng thuận ấy không thể được tạo ra bằng im lặng hay sợ hãi. Khi trong mỗi gia đình Việt, dù là chồng, vợ hay bất kỳ giới tính nào, ai cũng hiểu rằng yêu thương không bao giờ đồng nghĩa với ép buộc thì lúc ấy pháp luật sẽ không cần gõ cửa nữa.

Lê Việt