Người già sống riêng: Đỡ phiền toái - thêm gắn bó

Từ bao đời nay, trong xã hội Việt Nam, hình ảnh tam, tứ đại đồng đường là biểu tượng của gia đình truyền thống, nơi người già sống chung mái nhà với con cháu. Thế nhưng, ngày nay, tại các đô thị lớn đang nổi lên xu hướng mới: người già và con cái chọn sống riêng nhưng gần nhau thay vì sống chung.

Ra riêng tuổi xế chiều

Ở tuổi 74, bà Võ Thị Hoàng (ngụ phường Phú Định, TPHCM) luôn vui vẻ sau mỗi buổi tập dưỡng sinh với hội bạn. Vậy mà trước đó vài tháng, bà ủ rũ vì vợ chồng người con trai duy nhất dọn ra ở riêng. Bà tâm sự: “Lúc con dâu dọn đi, tôi giận lắm, giận luôn con trai, nghĩ nó nghe lời vợ bỏ bê cha mẹ. 2 bên căng quá nên tụi nó dọn đi để lập lại hòa bình”.

Bà Hoàng kể: “Con dâu không cho cháu nội xem ti vi, điện thoại; tôi lén cho xem thì bị giận. Con dâu đi làm, kinh doanh online, hàng chất đầy nhà, bếp núc bày bừa, tôi nói thì không vui rồi còn đánh con như dằn mặt vợ chồng tôi”.

Mỗi lần gặp nhau, mẹ con chị Karen Trần luôn chụp hình lưu lại những khoảnh khắc hạnh phúc - Ảnh do nhân vật cung cấp

Trong khi đó, chị Hân - con dâu bà Hoàng - phân bua: “Đang gói hàng dở tay nên tôi nói mẹ để chén dĩa, quần áo khi xong việc tôi rửa, phơi… Vậy nhưng cha mẹ nóng ruột tự làm rồi trách tôi. Con cái không ngoan, tôi dạy thì mẹ bảo tôi giận cá chém thớt”. Nhiều lần mâu thuẫn khiến chị Hân muốn ra riêng. Vợ chồng chị cố gắng giải thích cho cha mẹ chồng hiểu rằng sống chung càng khiến 2 bên mệt mỏi và xa cách.

Chỉ sau 2 tháng, sự giận hờn đã thay thế bằng niềm vui. 2 nhà chỉ cách 5 phút đi bộ, con cháu thường xuyên sang thăm, ông bà cũng ghé chơi dễ dàng. Ông nói: “Vắng tụi nhỏ thì buồn nhưng không ồn ào, tôi ngủ ngon hơn”. Sự riêng tư giúp ông bà thoải mái nghỉ ngơi và có nhiều thời gian cho bạn bè.

2 năm trước, khi 4 mẹ con chị Nguyễn Thị Hồng Hạnh (ngụ TPHCM) dọn khỏi nhà mẹ, họ hết sức áy náy vì người mẹ 70 tuổi khóc như mưa. Thế nhưng sau đó, mẹ chị đã trở thành hàng xóm của con mình.

Chị Hạnh kể: “Gần nhà tôi có căn hộ đang rao bán, mẹ quyết định bán nhà cũ mua căn đó để mấy mẹ con được ở gần nhau. Đó là cách mẹ tôi chọn để tiếp tục đồng hành cùng con theo một kiểu khác. Không phải bà mẹ nào cũng can đảm làm điều đó”. Từ ngày mẹ con sống gần nhau, tất cả đều vui khi vừa có tự do mà vẫn đủ gần để chăm sóc và nhìn thấy nhau mỗi ngày.

“Tôi thấy sống gần là “song thân độc lập” mà vẫn giữ “tình thân gắn bó”. Trong một thế giới mà con người ngày càng mỏi mệt vì tốc độ, một chốn đủ gần để yêu thương, để tựa vào là điều vô cùng quý giá” - chị Hạnh bày tỏ.

Bà Võ Thị Ngọc - mẹ chị Hạnh - cũng vui với nơi ở mới khi vừa gần con, vừa có tự do. Nhà mới của bà gần nhà thờ Tân Định, gần công viên Lê Văn Tám (TPHCM) giúp bà thuận tiện đi lễ, tập thể dục. Đặc biệt, sau khi bán nhà, bà còn dư chút tiền gửi ngân hàng, có lãi hằng tháng để tiêu vặt, đi mát xa, cà phê với bạn bè mà không cần xin tiền con.

Tuy sống riêng, ngôi nhà của bà Võ Thị Ngọc - mẹ chị Nguyễn Thị Hồng Hạnh - vẫn luôn ấm áp khi con cháu đến chơi thường xuyên - Ảnh do nhân vật cung cấp

Vẹn cả đôi đường

Với doanh nhân Karen Trần - Giám đốc Viện Trẻ hóa - mẹ chị là người chủ động chọn sống riêng. Ban đầu, chị muốn được sống chung để phụng dưỡng mẹ nhưng chị tôn trọng sự lựa chọn của mẹ. 2 nhà chỉ cách nhau vài phút đi xe và chị nhận ra việc phụng dưỡng, báo hiếu không hề bị ảnh hưởng. Chị thường xuyên về thăm mẹ, mang đồ ăn mẹ thích, có mặt khi mẹ ốm đau, chủ động đưa mẹ đi khám định kỳ, đi chơi. Mẹ con chị vẫn vui vẻ, hoàn toàn không có sự xa cách.

Lo lắng, giận dỗi khi con đòi ra riêng nhưng khi thử sống xa con cháu, nhiều cụ ông, cụ bà mới thực sự được tận hưởng giá trị của sự tự do ở tuổi gần đất xa trời và từ chối “tái hợp” cùng con cháu theo cách cũ.

Bà Nguyễn Thị Loan (71 tuổi, ngụ phường Bình Thạnh, TPHCM) nhất quyết từ chối khi vợ chồng con trai út xin quay về sống chung. “Cha mẹ sống riêng yên tĩnh, tự do quen rồi, giờ có trẻ con trong nhà không ngủ được” - bà Loan giải thích. Vợ chồng bà sẵn sàng hỗ trợ con trai tiền thuê nhà để giữ sự tự do ấy. Điều này cho thấy sự thoải mái và chất lượng cuộc sống cá nhân ở tuổi già quan trọng chẳng kém việc sum vầy truyền thống theo quan niệm xưa.

Chị Nguyễn Thị Hồng Hạnh đúc kết: “Sống riêng giúp mỗi thế hệ có không gian riêng. Không ai phải rón rén vì nhau hay chịu đựng những sự khác biệt không thể dung hòa. Đặc biệt, người già có thêm thời gian cho các hoạt động cá nhân, xã hội, từ đó nâng cao chất lượng sống, sức khỏe tốt hơn khi được sống đúng nhịp của mình.

Khi sống riêng, cha mẹ - con cái vẫn luôn gần nhau nếu đôi bên duy trì sự kết nối, chủ động thăm hỏi thường xuyên, hỗ trợ nhau khi hữu sự. Đây là xu hướng văn minh, giúp người cao tuổi (NCT) thực sự an nhiên, tự tại. Khi đó, tuổi già không còn là gánh nặng mà là quãng thời gian hưởng thụ cuộc sống theo cách bản thân mong muốn”.

13,74% NGƯỜI CAO TUỔI Ở MỘT MÌNH Theo giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Cử - nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội thuộc Đại học Kinh tế quốc dân - quy mô gia đình ngày càng nhỏ, NCT sống riêng ngày càng tăng là 1 trong 5 đặc điểm của NCT Việt Nam. Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Cử - Ảnh: P.Thảo Quy mô gia đình Việt Nam không ngừng giảm xuống, từ 5,22 người/hộ (1979) giảm xuống chỉ còn 3,6 người/hộ (2019). Mặt khác, xu hướng NCT ở riêng, độc lập với con cháu và người thân tăng nhanh. Tỉ lệ NCT ở một mình và chỉ sống với vợ hoặc chồng là 9,68% và 8,69% vào năm 2009 tăng lên thành 13,74% và 14,09% vào năm 2019 (giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Cử tổng hợp, phân tích từ nguồn Tổng cục Thống kê. Già hóa dân số và NCT ở Việt Nam, TP Hà Nội, 7-2021).

Thùy Dương - Diệu Hiền