Giúp trẻ kiềm chế cảm xúc tiêu cực: Nhật ký cảm xúc sẽ cứu đứa trẻ bị "bỏ bê kép"

Những ngày qua, trong dòng thời luận về bạo lực trẻ và trẻ bạo lực, khái niệm "sự bỏ bê kép" từ nhà giáo dục Nguyễn Thúy Uyên Phương - nhà sáng lập Hệ thống trường ngoại khóa Tomato - khiến nhiều người lớn giật mình.

Theo đó, không ít cha mẹ mải mê công việc, phó mặc con cho trường lớp. Nhưng nghịch lý là, cha mẹ dễ dàng bạt tai con ở nhà, nhưng lại đòi hỏi thầy cô không được nghiêm khắc với con mình ở trường. Thầy cô thì bị kìm kẹp bởi nỗi sợ: sợ phụ huynh, sợ mạng xã hội, sợ bị “phốt”.

Để yên thân, nhiều người chọn cách lờ đi, ngay cả khi thấy học trò sai trái. Trong sự bỏ bê kép ấy - từ gia đình và nhà trường - trẻ con lớn lên không có chỗ dựa, không có giới hạn rõ ràng.

Bức ảnh trên giấy, trên bảng cũng phản chiếu phần nào bức tranh tâm trạng của trẻ - Ảnh minh họa: Freepik

Nhà giáo dục Uyên Phương chia sẻ: “Chúng ta đang sống trong một không gian xã hội nơi bạo lực hiện diện khắp nơi, đặc biệt là mạng xã hội. Trên mạng, bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của sự nhục mạ, bêu rếu, đấu tố bằng ngôn từ cay độc. Bạo lực tràn lan như một “ngôn ngữ chung”.

Đừng nghĩ là bạo lực trên mạng thì không liên quan đến bạo lực ngoài đời, vì thanh thiếu niên ngày nay ở trên mạng phần lớn thời gian. Bầu không khí độc hại đó âm thầm ngấm vào, nuôi dưỡng cái ác bên trong, thúc đẩy hành động giải quyết xung đột bằng bạo lực”.

Để cái ác, hung tính lùi xa thì ta phải gieo hạt giống bình tâm, hiền hòa hằng ngày cho trẻ. Nhưng gieo như thế nào và bằng gì?

Tôi xin chia sẻ một chiêu nhỏ, dễ làm và không hề có rào cản cho bất cứ ai, giàu hay nghèo, nông thôn hay thành thị, mẹ đơn thân hay gia đình có cha mẹ đủ đầy. Câu chuyện từ gia đình chị Hoàng Kim, một chị đồng nghiệp của tôi có chiếc bảng nhật ký cảm xúc. Tấm bảng ấy được treo ở gần kệ sách, nơi cả nhà dễ thấy nhất và mọi thành viên đều có thể vẽ, viết, hoặc dán những mảnh giấy nhỏ để bày tỏ cảm xúc của mình mỗi ngày.

Nhật ký ghi nhận đầy đủ cung bậc cảm xúc của các thành viên. Ba buồn, tiếc khi một nhân viên giỏi xin nghỉ việc để đầu quân đối thủ với mức lương cao hơn. Mẹ vui vì “vũ trụ” đưa lại cho mẹ một người bạn từ thời cấp II. Con trai thất vọng vì bị cô nói oan. Con gái hơi hồi hộp lần “có tháng” đầu tiên… Nếu không có gì đặc biệt, một bông hoa, một khuôn mặt cười hay đơn giản là một lời cảm ơn ngắn gọn trên bảng cũng đủ để gieo hạt giống tích cực.

Chị Hoàng Kim cho biết: “Cùng viết, vẽ lên bảng không chỉ giúp trẻ nhận diện và gọi tên cảm xúc của mình mà còn tạo ra một không gian an toàn, nơi sự chia sẻ được trân trọng và lắng nghe. Tôi biết có những đứa trẻ đang ngầm chứa những tâm tư cuồn cuộn trong lòng nhưng không có dịp thổ lộ, không quen thổ lộ và không tin thổ lộ rồi có ai đó hiểu, giúp”.

Ảnh minh họa: Shutterstock

Một gia đình đặc biệt khác là gia đình anh Nguyễn Triều, cha mẹ cùng trẻ khám phá tiềm năng của việc tự làm video, podcast, hay viết blog, ghi ra dòng cảm xúc. Đây không chỉ là một hoạt động giải trí mà còn là một liệu pháp tâm lý hiệu quả. Anh chị thường gợi ý cho con những đề tài đơn giản như: "Con thích cuốn sách nào nhất và vì sao?", "Điều gì làm con vui hôm nay?", “Bạn giúp con điều gì khiến con cảm động?”, "Nếu được thay đổi một điều ở trường, con sẽ thay đổi điều gì?", “Con hãy thỏ thẻ với nụ hoa vừa chớm nở trong buổi bình minh đầu tiên”.

Các sản phẩm này sẽ được trẻ chia sẻ đầu tiên trong nhóm gia đình. Và với sự kiểm duyệt của cha mẹ, sản phẩm hay, dễ thương, không tiết lộ thông tin cá nhân có thể được chia sẻ công khai trên mạng xã hội.

Khi nhận được những lời động viên, khen ngợi từ đại gia đình, bạn bè của cha mẹ, trẻ sẽ cảm thấy tự tin và được khích lệ. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để cha mẹ dạy con về văn hóa ứng xử trên mạng, về việc đón nhận cả những ý kiến trái chiều một cách bình tĩnh.

Việc tự mình sắp xếp ý tưởng, chọn từ ngữ và ghi âm hay quay lại giúp trẻ rèn luyện tư duy logic và kỹ năng diễn đạt. Quan trọng hơn, khi trẻ kể lại một câu chuyện hay chia sẻ một suy nghĩ tích cực, chúng đang chủ động nạp vào não bộ những dữ liệu lành mạnh. Không có chỗ cho những u buồn, tiêu cực, ý nghĩ hận thù, kế hoạch gây hấn.

Được trao quyền để sáng tạo và làm chủ thế giới của mình, trẻ không chỉ được giải tỏa cảm xúc mà còn học được cách gieo những hạt giống tươi vui, nồng ấm, thiện lành. Trẻ hạnh phúc, tự tin khi mình không chỉ là người tiêu thụ sản phẩm truyền thông mà còn là người chủ động sáng tạo nội dung và lan tỏa trong kênh nội bộ lẫn ngoài xã hội.

Tô Diệu Hiền