Chuyên đề Giữ lửa gia đình thời sáp nhập: Vững lòng, đặt niềm tin và bao dung cho nhau

Báo Phụ nữ TPHCM đã có cuộc trao đổi với phó giáo sư, tiến sĩ Phan Thị Lan Hương - Trưởng phòng Hợp tác Quốc tế Trường đại học Luật Hà Nội - về những thách thức và cơ hội trong việc giữ gìn tổ ấm khi người thân là cán bộ, công chức, viên chức làm việc xa nhà.

Ảnh minh họa: Shutterstock

Không để khoảng cách vật lý thành khoảng cách hôn nhân

Phóng viên: Thưa bà, những thay đổi cơ bản nào trong điều kiện làm việc của cán bộ, công chức (CB, CC) ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống đời thường và gia đình họ?

Phó giáo sư, tiến sĩ Phan Thị Lan Hương: Việc sắp xếp lại bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiện đại và hiệu quả là xu thế tất yếu. Ngày 1/7/2025 là cột mốc lịch sử đánh dấu công cuộc cải cách hành chính tại Việt Nam.

Thay đổi cơ bản nhất là nhiều người phải đi làm xa hơn do địa giới hành chính được mở rộng và điều đó có thể xáo trộn cuộc sống gia đình họ. Hơn nữa, khối lượng công việc cũng tăng lên, đòi hỏi họ phải năng động và ứng dụng công nghệ mới để đáp ứng yêu cầu công việc. Bù lại, họ có thể được nâng cao thu nhập tương xứng với những đóng góp của mình, đồng thời đảm bảo một bộ máy trong sạch, liêm chính và vững mạnh.

Phó giáo sư, tiến sĩ Phan Thị Lan Hương - Ảnh do nhân vật cung cấp

* Khoảng cách không gian và thời gian khi phải đi làm xa có trở thành khoảng cách trong hôn nhân và gia đình không, thưa bà?

- Vài tháng qua, nhiều gia đình đã phải tìm cách thích ứng để tạo hậu phương vững chắc, giúp người thân toàn tâm toàn ý lo việc nước. Di chuyển vài chục, thậm chí hàng trăm cây số mỗi ngày cũng là một trở ngại vì hệ thống giao thông ở Việt Nam còn nhiều hạn chế.

Để thích ứng với điều kiện làm việc mới, một số CB, CC được Nhà nước bố trí xe đưa đón, số khác ở nhà công vụ và về thăm nhà cuối tuần. Một số gia đình lại chọn chuyển nhà đến gần nơi làm việc nhưng điều này còn tùy thuộc điều kiện tài chính vì dọn về trung tâm thường rất tốn kém.

Tổ ấm phải chia đôi gây ra nhiều xáo trộn. Chi phí phát sinh cũng tăng lên, ví dụ phải thuê nhà hoặc nấu 2 bữa cơm thay vì 1. Khi đứng trước sự lựa chọn giữa gia đình và sự nghiệp, người chấp nhận hy sinh thường là phụ nữ. Do đó, người hy sinh sự nghiệp dễ cảm thấy ấm ức và hụt hẫng, đặc biệt khi phải gánh vác mọi công việc không tên nhưng rất vất vả trong gia đình như chăm sóc con cái, phụng dưỡng cha mẹ. Ngược lại, người tiếp tục sự nghiệp cũng sẽ phải chịu áp lực công việc, cần thích ứng để theo kịp tiến độ và gánh vác trọng trách trụ cột kinh tế.

Sự mệt mỏi và căng thẳng có thể dẫn đến việc vợ chồng kỳ vọng sự động viên từ đối phương. Nếu cả hai không chủ động chia sẻ, tình cảm sẽ dần phai nhạt. Lâu ngày, vợ chồng dễ lệch pha và ít có cơ hội chia sẻ với nhau. Đây có thể là nguyên nhân họ tìm kiếm sự chia sẻ của người thứ ba.

* Bà muốn nhắc đến mối nguy ngoại tình công sở có thể len lỏi vào mái ấm?

- Nguy cơ ngoại tình công sở do xa mặt cách lòng rất khó đánh giá. Với câu hỏi “Xa mặt có dễ cách lòng?”, câu trả lời luôn có độ sai số cao. Dù nguy cơ ngoài vợ ngoài chồng có thể tăng lên khi xa cách nhưng điều đó còn phụ thuộc ý thức giữ mình, sự gắn bó và mức độ trân trọng gia đình của mỗi người.

Đôi khi các cặp vợ chồng nằm cạnh nhau nhưng đồng sàng dị mộng hoặc sử dụng bạo lực, bất bình đẳng giới, độc đoán. Ngược lại, yêu xa có thể lại khơi dậy những khoảnh khắc lãng mạn đã ngủ quên từ lâu, khiến tình cảm thêm đầy và luôn hướng về nhau. Khi vợ chồng cùng vun đắp tổ ấm, sẽ không có chuyện ngoại tình công sở hay những mối tình ngoài luồng khác.

Dù có những tác động từ bên ngoài hoặc những nỗi lo bất chợt, người trong cuộc cần vững lòng, đặt niềm tin và bao dung cho nhau. Hiểu lầm, suy diễn, ngờ vực và ghen tuông sẽ dễ gây ra mâu thuẫn, xung đột và phá vỡ mối liên kết gia đình.

Văn hóa chia sẻ là nền tảng hạnh phúc

* Chúng ta nên làm gì để thích ứng tốt, để gia đình là suối nguồn yêu thương, là nơi tái tạo sức lao động?

- Văn hóa chia sẻ là nền tảng để thắp sáng ngọn lửa yêu thương, giúp gia đình vượt qua mọi khó khăn. Điều này thể hiện qua sự lắng nghe, thấu hiểu, tôn trọng và duy trì giao tiếp. Hãy thường xuyên gọi video để hỏi thăm sức khỏe, xem bạn đời và con cái mình hôm nay như thế nào. Sự quan tâm chỉ cần bắt đầu từ những câu chuyện đơn giản về buổi học của con hay những món ăn trong ngày. Mọi khoảng cách sẽ được rút ngắn khi nhìn thấy ánh mắt, nụ cười và nghe được giọng nói của nhau, kịp thời nhận biết tâm trạng để chia sẻ.

Để các gia đình vượt qua giai đoạn cải cách này và ổn định nếp sống mới, rất cần những cơ chế, chính sách hỗ trợ từ Nhà nước và từng cơ quan. Có thể cân nhắc chế độ làm việc linh hoạt, kết hợp trực tiếp và trực tuyến, quản lý dựa trên hiệu suất công việc. Hiện nay, chủ trương của Nhà nước là đánh giá kết quả công việc của CC theo KPI.

Do đó, như trong thời kỳ COVID-19, chúng ta cũng có thể áp dụng chế độ làm việc từ xa với một số ngày trong tuần. Ngoài ra, cần có chính sách đặc thù đối với công chức mang thai, nuôi con nhỏ để bố trí công việc hợp lý trong địa bàn mới.

Các cơ quan cũng có thể cân nhắc tổ chức bếp ăn tập thể tại nhà công vụ. Đây là giải pháp thiết thực vừa tiết kiệm thời gian vừa tạo môi trường sinh hoạt lành mạnh. Quan trọng hơn cả, cải thiện hệ thống giao thông là nhu cầu cấp thiết để việc đi lại của CB, CC và toàn xã hội thuận tiện hơn. Những giải pháp tích cực, sáng tạo và đồng bộ sẽ giúp công việc hiệu quả, giữ chân người tài và giữ được nụ cười của CB, CC cả ở nhà lẫn nơi làm việc.

* Cảm ơn bà đã chia sẻ.

Tô Diệu Hiền (thực hiện)

“Sự thay đổi mở ra cơ hội mới”​ Đó là lời bộc bạch của anh Văn Cảnh hiện công tác tại Ban Tổ chức Thành ủy TP Cần Thơ. Chuyện bắt đầu từ quyết định sáp nhập đơn vị - một sự thay đổi tưởng chừng đầy xáo trộn nhưng lại trở thành bước ngoặt lớn, mở ra chương mới cho gia đình anh. Trước đây, anh Cảnh làm việc tại Ban Tổ chức Tỉnh ủy tỉnh Sóc Trăng. Khi đơn vị sáp nhập, anh được điều chuyển lên Cần Thơ. Chị Hồng Vân - vợ anh - cũng nhận quyết định điều chuyển. Vậy là vợ chồng anh cùng rời Sóc Trăng để bắt đầu cuộc sống mới tại thành phố mới. Gia đình nhỏ của anh Văn Cảnh và chị Hồng Vân - Ảnh do nhân vật cung cấp Những ngày đầu ở TP Cần Thơ, vợ chồng anh thuê một căn phòng trọ nhỏ gần cơ quan trong khi 2 con nhỏ vẫn ở quê với ông bà. 1 tháng sau, họ đưa ra quyết định táo bạo: mua nhà để an cư lạc nghiệp. “Trước đây, chúng tôi chưa từng nghĩ đến việc mua nhà ở Cần Thơ nhưng khi chuyển chỗ làm, vợ chồng tôi cho rằng đây là cơ hội để an cư lạc nghiệp” - anh chia sẻ. Quyết định này được hậu thuẫn một phần nhờ chính sách hỗ trợ từ cơ quan. Anh chị là những viên chức được điều chuyển nên mỗi người được hỗ trợ 5 triệu đồng/tháng trong 2 năm. Số tiền đó giúp vợ chồng họ trang trải một phần khoản trả góp nhà hằng tháng. Sau khi mua nhà, anh chị đón 2 con lên ở cùng. Nỗi lo con khó hòa nhập đã tiêu tan khi anh chị nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ phía nhà trường. 2 bé cũng nhanh chóng bắt nhịp, tìm thấy niềm vui trong môi trường mới. Dù cả gia đình sống, làm việc, học tập tại Cần Thơ nhưng mỗi tháng đều sắp xếp thời gian về quê thăm ông bà, họ hàng 2 bên. Nhờ mạnh dạn và chủ động thích ứng với tình hình mới, anh chị đã nắm bắt được cơ hội để tổ chức cuộc sống tốt đẹp hơn. Nhã Chân