Băn khoăn trước đề xuất ưu tiên nam giới không vợ, 2 con được mua nhà ở xã hội

Là người cha đang một mình nuôi con nhỏ, tôi cho rằng dự thảo Luật Dân số có quy định “Ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội đối với nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết” là chính sách thể hiện sự chia sẻ, đồng cảm và ghi nhận những khó khăn, vất vả trong cuộc sống của người cha đơn thân.

Tuy nhiên, với đàn ông nuôi con một mình, hoàn cảnh đó đáng được xem xét nhưng phải dựa trên trách nhiệm chăm sóc và điều kiện kinh tế cụ thể chứ không thể mặc định ưu tiên chỉ vì giới tính.

Ảnh mang tính minh họa - Shutterstock

Một chính sách nhà ở xã hội hiệu quả cần dựa trên hệ thống đánh giá tổng thể, khách quan, gắn chặt với hoàn cảnh sống của từng hộ gia đình. Cụ thể, các yếu tố cần được cân nhắc bao gồm: thu nhập thực tế, số lượng người phụ thuộc (đặc biệt là trẻ em, người già, người khuyết tật), điều kiện nhà ở hiện tại, tình trạng hôn nhân và khả năng lao động.

Đặc biệt, cần xây dựng một cơ chế tính điểm minh bạch dựa trên dữ liệu định lượng: mức thu nhập, thời gian tham gia bảo hiểm xã hội, mức độ cấp bách về chỗ ở… Cách làm này không chỉ tạo công bằng mà còn đảm bảo hỗ trợ đúng người, đúng thời điểm, tránh tình trạng xin - cho, cảm tính hay bị thao túng bởi những tiêu chí thiếu căn cứ thực tiễn.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy các nước xây dựng chính sách hỗ trợ đúng người, không phân biệt giới tính. Chẳng hạn ở Singapore, chính sách nhà ở mở rộng cho người độc thân nhưng vẫn tập trung vào gia đình hạt nhân. Chính sách nhà ở của Singapore tiếp tục ưu tiên các gia đình, đặc biệt là các cặp vợ chồng có con. Tuy nhiên, từ tháng 10/2024, người độc thân từ 35 tuổi trở lên lần đầu mua nhà sẽ được phép đăng ký mua căn hộ 2 phòng ở mọi vị trí, kể cả các dự án “prime” và “plus”, thay vì bị giới hạn ở các khu ngoài trung tâm như trước. Từ giữa năm 2025, chương trình Family Care Scheme ưu tiên người độc thân mua nhà BTO nếu sống cùng hoặc gần (trong bán kính 4km) cha mẹ - nhằm hỗ trợ chăm sóc người lớn tuổi.

Dù vậy, cha mẹ đơn thân chưa kết hôn hiện vẫn không được công nhận là “hạt nhân gia đình” đủ điều kiện để mua nhà BTO mới, trừ khi đủ tuổi và mua theo diện người độc thân hoặc xin thuê nhà công trong trường hợp khó khăn. Singapore mở rộng hỗ trợ cho người độc thân trên 35 tuổi, đặc biệt nếu sống gần cha mẹ nhưng tiếp tục dành ưu tiên cao nhất cho các cặp vợ chồng trẻ có con.

Ảnh mang tính minh họa - Beo_GEM.AI

Tại Hàn Quốc, chính phủ dồn lực hỗ trợ gia đình có trẻ sơ sinh và cặp vợ chồng mới cưới. Để đối phó với tỉ lệ sinh cực thấp, Hàn Quốc đang điều chỉnh chính sách nhà ở theo hướng khuyến khích sinh con và kết hôn. Từ năm 2024, các gia đình có con mới sinh (trong vòng 2 năm, kể cả nhận nuôi) được ưu tiên đặc biệt khi đăng ký nhà ở công cộng, hưởng lãi vay thấp và được phân bổ nhà với tỉ lệ lớn. Ngoài ra, chính phủ đã nâng mức trần thu nhập để nhiều cặp vợ chồng mới cưới đủ điều kiện đăng ký nhà xã hội và vay vốn ưu đãi. Các chương trình nhà ở cho thanh niên từ 19-39 tuổi, đặc biệt ở các đô thị lớn như Seoul, vẫn tiếp tục triển khai.

Trong bối cảnh giá nhà tăng cao, áp lực sống tại đô thị lớn, số lượng hộ gia đình đơn thân ngày càng nhiều, Việt Nam cần một chính sách nhà ở xã hội thực chất, công bằng, linh hoạt và gắn với nhu cầu thật của người dân. Ưu tiên đúng, chính sách mới đúng. Và chỉ khi chính sách nhắm trúng đối tượng, an sinh mới được bảo đảm một cách bền vững.

Nguyễn Sơn