Phép thử tình cảm gia đình trong mùa đăng ký nguyện vọng

Trong việc lựa chọn đăng ký nguyện vọng, cha mẹ hãy là người đồng hành cùng con (ảnh minh họa)

Muôn nẻo tâm tư trên “đường đua”

Bảng điểm thi của sĩ tử đã phân chia các gia đình thành 2 thái cực cảm xúc. Với những gia đình có con đạt điểm số cao, không khí tràn ngập niềm vui và tự hào. Cánh cửa vào các trường đại học rộng mở. Các cuộc thảo luận trong gia đình lúc này thường xoay quanh việc chọn ngành nào có tiềm năng nhất, chọn trường nào có uy tín hơn để tối ưu hóa lợi thế điểm số.

Ngược lại, ở một thái cực khác là không khí trầm lắng, lo âu bao trùm nhiều gia đình khi kết quả thi không như kỳ vọng. Áp lực từ việc chọn nguyện vọng trở thành một gánh nặng tâm lý. Nhiều phụ huynh vì quá lo lắng đã vô tình tạo thêm sức ép bằng những lời trách móc, than vãn, làm gia tăng sự hoang mang và tự ti của con.

Vai trò của cha mẹ trong giai đoạn này cũng thể hiện rõ qua 3 mô hình chính:

Người đồng hành: Cha mẹ đóng vai trò là nhà tư vấn, cùng con tìm hiểu thông tin, phân tích điểm mạnh, yếu và tôn trọng quyết định cuối cùng của con. Họ lắng nghe và định hướng thay vì ra lệnh, tạo ra một không gian đối thoại cởi mở và tin cậy.

Người "thả nổi": Một bộ phận phụ huynh chọn cách trao toàn quyền quyết định cho con với niềm tin "con đã lớn và phải tự chịu trách nhiệm". Cách tiếp cận này có thể tốt nếu học sinh đã có định hướng rõ ràng, nhưng lại dễ khiến những em còn mông lung cảm thấy bơ vơ, lạc lõng trước quyết định quan trọng của cuộc đời.

Người "kiến trúc sư": Với tình yêu thương và nỗi lo cho tương lai của con, nhiều phụ huynh tự mình "vẽ đường" sẵn, buộc con phải đi theo. Họ thường ưu tiên các ngành "hot", dễ xin việc, ổn định mà bỏ qua sở thích, năng lực thật sự của con. Những cuộc tranh luận nổ ra khi đam mê của con xung đột với kỳ vọng, sự tính toán của cha mẹ. Một số học sinh đang đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời với một tâm thế hoang mang: chọn ngành mình thích hay chọn ngành cha mẹ muốn? Theo đuổi đam mê hay lựa chọn sự an toàn?

Giải pháp nào cho “bài toán” nguyện vọng?

Xây dựng cơ chế đối thoại: Thay vì những cuộc tranh cãi một chiều, gia đình cần tạo ra những buổi nói chuyện cởi mở. Cha mẹ cần chuyển từ vai trò "người phán xét" sang "người lắng nghe". Hãy bắt đầu bằng những câu hỏi như: "Con thực sự thích điều gì?", "Tại sao con lại chọn ngành này?", "Con đã tìm hiểu gì về nó?".

Thay đổi tư duy về "nghề nghiệp ổn định": Khái niệm về một công việc ổn định đã thay đổi trong thời đại số. Sự ổn định thực sự đến từ năng lực thích ứng, khả năng học hỏi suốt đời và sự sáng tạo. Một công việc dù "hot" đến đâu nhưng nếu người làm không có đam mê thì cũng không thể phát triển và dễ bị đào thải. Bố mẹ cần nhìn nhận rằng thành công có nhiều con đường và một tấm bằng đại học danh giá không phải là con đường duy nhất.

Cùng con tìm kiếm thông tin khách quan: Thay vì áp đặt kinh nghiệm chủ quan, cha mẹ hãy cùng con tìm hiểu thông tin từ các nguồn đáng tin cậy: website của các trường, các ngày hội tư vấn tuyển sinh, các diễn đàn sinh viên, hoặc trò chuyện với những người đang làm trong ngành mà con quan tâm để có thêm kiến thức.

Đâu là cách đúng?

Đối với các bậc phụ huynh:

Hãy là người đồng hành, đừng là người quyết định thay: Tình yêu thương lớn nhất là trao cho con quyền được sống cuộc đời của chính mình. Vai trò của cha mẹ là hỗ trợ, cung cấp thông tin và là điểm tựa tinh thần, chứ không phải là người vẽ sẵn con đường và áp đặt con phải bước theo.

Lắng nghe con: Điểm số chỉ phản ánh một phần năng lực. Hãy tìm hiểu xem con bạn thực sự mạnh ở đâu, đam mê điều gì để giúp con định hướng.

Chấp nhận rằng con có thể sai lầm: Cuộc đời là một hành trình thử và sai. Ngay cả khi lựa chọn của con không hoàn hảo, đó cũng là một bài học quý giá để con trưởng thành. Hãy tin tưởng và cho con cơ hội được tự chịu trách nhiệm.

Đối với các sĩ tử:

Hiểu mình trước khi chọn trường: Hãy dành thời gian tự vấn về mong muốn, thế mạnh, điềm yếu của bản thân. Đây là bước quan trọng nhất để không chọn sai đường.

Dũng cảm đối thoại: Đừng im lặng chịu đựng hay phản kháng tiêu cực. Nếu muốn thuyết phục cha mẹ, hãy chuẩn bị đầy đủ thông tin, lập luận về ngành học bạn chọn để cha mẹ thấy bạn nghiêm túc với tương lai của mình và gia tăng khả năng thuyết phục sự ủng hộ từ họ.

Mở rộng các phương án: Đừng giới hạn bản thân trong vài trường đại học top đầu mà tìm hiểu rộng hơn, sát thực hơn để lựa chọn cho mình một ngôi trường phù hợp.

Mùa đăng ký nguyện vọng là một cột mốc quan trọng nhưng nó không phải là điểm kết thúc mà là sự khởi đầu. Một quyết định đúng đắn không chỉ dựa trên điểm số cao hay một cái tên trường danh giá, mà phải là sự giao thoa hài hòa giữa đam mê, năng lực và thực tế.

Bằng sự đối thoại chân thành, tư duy cởi mở và sự tôn trọng lẫn nhau, "bài toán" nguyện vọng sẽ không còn là gánh nặng, mà sẽ trở thành cơ hội quý báu để các thành viên trong gia đình xích lại gần nhau, cùng kiến tạo một tương lai vững chắc và hạnh phúc cho thế hệ trẻ.

Thu Đức