Có nên thưởng tiền cho con?

Nhiều người băn khoăn liệu có nên thưởng tiền cho con khi con ngoan hay không? - Ảnh minh họa: Canva Pro

Thời gian gần đây, những clip về ông bố thưởng tiền cho con mỗi ngày nếu con đạt được phiếu bé ngoan ở trường lan truyền trên mạng xã hội, thu hút hàng triệu lượt xem. Nhưng liệu khi dùng tiền làm phần thưởng, cha mẹ đang dạy con về giá trị của nỗ lực hay đang vô tình gieo mầm cho tư duy “giao dịch” trong mọi hành động?

Không ít người ủng hộ, cho rằng đây là cách thực tế, giúp trẻ hiểu giá trị của lao động và đồng tiền. Nhưng cũng nhiều phụ huynh cảm thấy bất an, vì họ nhận ra ranh giới giữa động viên và “mua chuộc” mong manh đến mức chỉ cần bước lệch nửa bước, giáo dục sẽ mất ý nghĩa.

Chị Mai sống tại TPHCM kể lại, chị từng áp dụng cách này với con trai học lớp 3. “Mỗi điểm 10 được 10 ngàn đồng. Lúc đầu, con thích lắm, học say mê, nhắc tôi kiểm tra bài mỗi tối. Nhưng chỉ sau vài tuần, nếu tôi quên đưa tiền, con cáu kỉnh, hỏi: ‘Không có tiền thì học làm gì?’ Câu hỏi ấy khiến tôi chững lại. Hóa ra con không còn thấy học là niềm vui, con xem đó là giao dịch”.

Chị Mai sau đó thay phần thưởng bằng một buổi đi xem phim, bữa tối con được chọn món, hay đơn giản là một buổi đi công viên cùng nhau. “Con vẫn nỗ lực, nhưng khác trước. Con vui vì được ở cùng tôi, chứ không vì được thưởng”, chị kể.

Ở Hà Nội, anh Hoàng - một người cha làm trong ngành công nghệ - vẫn dùng tiền thưởng, nhưng biến nó thành “quỹ phiêu lưu” của 2 cha con. Mỗi khi con hoàn thành bài học hoặc giúp mẹ dọn nhà, anh góp thêm một khoản nhỏ vào quỹ. Cuối tháng, bố con cùng lên kế hoạch sử dụng số tiền ấy như đi bảo tàng, trồng cây hay mua sách.

Anh lý giải: “Tôi muốn con hiểu tiền không chỉ để tiêu, mà để tạo ra trải nghiệm, kỷ niệm. Từ đó, con nói về giá trị của việc cùng làm, cùng hưởng chứ không còn nghĩ mình được trả công.”

Cô giáo Lan ở Đà Nẵng chia sẻ: “Phụ huynh có người gửi tiền, nhờ tôi phát cho con khi làm tốt. Tôi từ chối, chỉ chọn cách tuyên dương trước lớp vào cuối tuần. Mỗi lần đọc tên, lũ trẻ hào hứng, cười tươi cả buổi. Có em còn dán giấy ghi ‘con được cô khen’ lên góc bàn học”. Cô nói phần thưởng nên là cảm giác được công nhận, và cảm giác ấy mới bền.

Thạc sĩ tâm lý Đặng Hoàng An cho rằng thưởng tiền cho con không sai, nếu cha mẹ biết dùng đúng liều lượng và đúng mục đích - Ảnh do nhân vật cung cấp

Theo thạc sĩ tâm lý Đặng Hoàng An, “Phần thưởng là một dạng ghi nhận, giúp trẻ cảm thấy nỗ lực của mình được trân trọng. Nhưng nếu cha mẹ xem tiền là phần thưởng duy nhất và lặp đi lặp lại, trẻ sẽ quen chỉ hành động khi có phần thưởng. Dần dần, việc giáo dục biến thành một cuộc giao dịch, làm phai nhạt tinh thần tự giác. Với tôi, thay vì vật chất, phụ huynh nên chọn phần thưởng tinh thần như một cái ôm, lời khen, buổi xem phim hay khuyến khích con chia sẻ phần thưởng với bạn khó khăn hơn. Khi đó, phần thưởng trở thành cầu nối yêu thương giữa cha mẹ và con cái, giúp việc giáo dục trở nên ý nghĩa và bền vững”.

Khoa học hành vi từng chứng minh rằng phần thưởng vật chất kích thích trẻ trong ngắn hạn, nhưng không tạo ra động lực nội tại. Khi hành vi tốt chỉ gắn với phần thưởng, não trẻ sẽ học cách chờ đợi phần thưởng trước khi hành động. Trong khi đó, khi được khen, được tin tưởng hoặc được trao quyền tự chủ, trẻ lại tự sinh ra năng lượng tích cực, muốn cố gắng để khẳng định mình.

Không phải là cuộc mặc cả giữa cha mẹ và con cái, giáo dục nên là hành trình gieo hạt. Hạt giống ấy có thể nảy mầm từ một lời khen, một cái ôm, một buổi cùng nhau nấu ăn. Khi con hiểu rằng nỗ lực của mình được nhìn thấy, dù không được trả công, con vẫn thấy vui. Và chính cảm xúc đó mới là nền tảng để hình thành nhân cách bền vững.

Một đồng tiền thưởng có thể khiến trẻ cười vài phút. Nhưng một ánh nhìn tự hào, một lời “Ba mẹ tin con làm được” có thể theo trẻ đến suốt đời. Và khi đó, giáo dục đã hoàn thành vai trò của nó.

Mộc Giang