Xe máy điện trong nước đang thắng thế

Những năm thuộc thập niên 1990, chiếc xe máy là tài sản vô cùng giá trị, như một thước đo độ giàu có của những gia đình sở hữu nó. Những chiếc Cub 79, 81, 82, DD của Nhật Bản, hay Minsk của Nga, Simson của Đức… đều được quý như vàng. Nhiều người đôi khi không dám dựng xe ngoài nắng, xe để trong nhà vẫn phải phủ mền vì sợ bụi hay trầy xước… Xe đi bao nhiêu năm, bán lại vẫn lời cả vài cây vàng.

Xe hiếm, hầu hết là hàng nhập khẩu với số lượng hạn chế. Những nười đi lao động ở các nước Đông Âu, khi về cũng phải ráng tìm cách đóng thùng chiếc xe máy cùng các đồ gia dụng đưa về nước.

Khoảng những năm 1995- 2000 nhà nước mở cửa thị trường, xe máy chiếc xe Honda Dream (giấc mơ) của Nhật Bản, Thái Lan đúng nghĩa là giấc mơ của nhiều người khi nhập vào Việt Nam. Xe máy chỉ không còn hiếm khi các dòng xe Longcin, Lifan… từ Trung Quốc đổ bộ vào và Honda, Yamaha cũng xây dựng các nhà máy tại Việt Nam. Sau này có thêm các dòng xe từ Ý như Piagio, Lambetta…

Các nhà sản xuất xe máy điện trong nước hiện nắm ưu thế

Từ một tài sản lớn, xe máy dần là một phương tiện đúng nghĩa. Nhìn lại, sau gần 4 thập kỷ, những chiếc xe máy làm thay đổi kinh tế Việt Nam. Với khoảng hơn 70 triệu xe máy, Việt Nam nằm trong nhóm nước có tỉ lệ người dân sở hữu xe máy theo đầu người lớn nhất thế giới. Thế nhưng, sau từng ấy năm chúng ta cũng không có nổi một chiếc xe máy xăng “made in Vietnam”. Thị trường xe máy hoàn toàn nằm trong tay các nhà sản xuất nước ngoài, phần lớn là từ Nhật Bản.

Thời thế thay đổi, khi làn sóng chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện, các nhà sản xuất trong nước không đứng ngoài cuộc. Sự xuất hiện của VinFast, Dat Bike, Selex Motors, DK Bike… nhanh chóng chiếm ưu thế khi nắm phần lớn thị phần xe máy điện. Bất kể thị trường có mặt các thương hiệu xe máy điện giá rẻ của Trung Quốc (Yadea, Dibao, Tailg, Aima) hay nhà sản xuất giàu kinh nghiệm như Honda, những tháng gần đây doanh số xe máy điện bán ra của các nhà sản xuất trong nước vượt trội.

Các thương hiệu xe máy điện trong nước đều có thế mạnh riêng. Có hãng thì đa dạng sản phẩm, kiểu dáng và có nhiều mức giá khác nhau phù hợp với nhiều phân khúc khách hàng. Có thương hiệu đạt hiệu năng sử dụng vượt trội, một lần sạc (3-4 tiếng) có thể di chuyển quãng đường trên 250km. Có hãng thì sở hữu sản phẩm có khả năng chịu tải trọng vượt trội, phù hợp với dịch vụ vận chuyển hàng hóa đang bùng nổ ở các đô thị… Điểm đáng nói, các nhà sản xuất xe máy điện trong nước đều đầu tư song song giữa phần cứng và phần mềm, hầu hết các xe đều có ứng dụng (app) kết nối với điện thoại. Hầu hết là những chiếc xe máy điện thông minh.

Tất nhiên, các thương hiệu xe máy điện trong nước cũng bộc lộ những hạn chế nhất định. Đó có thể là những lời than vãn của khách hàng lúc chưa mua sản phẩm thì được chăm sóc, tư vấn tận tình, khi mua sản phẩm rồi, xảy ra sự cố thì gọi điện không thèm nghe, có nghe thì giọng điệu như… mặc kệ. Xe quảng cáo mỗi lần sạc đi được 100-120km, nhưng thực tế chỉ đi được 70-80km; nay cho thuê pin, mai mốt lại không cho, bắt khách phải mua.

Cũng có hãng bán sản phẩm như quảng cáo, đào tạo nhân viên chăm sóc khách hàng nhiệt tình cả trước và sau khi mua hàng, xe hỏng hóc khi đang lưu hành được hãng điều xe đến cứu hộ… nhưng thiết kế nhiều lỗi, chất lượng linh kiện không cao, nhận xe về là phải lắp thêm dè chắn bùn, thay phuộc (giảm sóc) vì phuộc chính hãng quá cứng; mỗi lần xe hỏng hóc hãng sửa mất từ 7-10 ngày…

Thật khó có thể đòi hỏi các nhà sản xuất xe điện trong nước phải hoàn hảo ngay vì hầu hết vẫn đang ở giai đoạn “chân ướt chân ráo” bước vào thị trường, nhất lại là với một lĩnh vực mà nhiều nhà sản xuất nước ngoài có bề dày hàng thế kỷ. Và điểm đáng chú ý, khi tìm hiểu về lịch sử phát triển của nhiều nhà sản xuất xe (bao gồm xe máy, ô tô) ở một số nước, họ đều nhận được sự hỗ trợ đắc lực về vốn, hạ tầng, thuế… trong giai đoạn đầu hoạt động. Nhờ vậy họ sớm hoàn thiện và trước khi chinh phục thị trường các nước họ sẽ phục vụ thị trường nội địa. Cả người tiêu dùng tron nước lẫn nhà sản xuất đều được lợi từ những chính sách hỗ trợ đó.

Tôi theo dõi thông tin thì thấy các nhà sản xuất xe máy điện trong nước chưa được hỗ trợ nhiều, hầu hết tự xoay xở. Có thương hiệu khi có tín hiệu lạc quan từ thị trường và bắt đầu mở rộng sang các nước Đông Nam Á đã được nhà đầu tư lớn từ các nước rót vốn.

Thiết nghĩ, với một lĩnh vực khá mới mẻ mà các doanh nghiệp khởi nghiệp trong nước đã có triển vọng, nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ phù hợp để nuôi dưỡng họ thành những “kỳ lân” (thuật ngữ chỉ một công ty khởi nghiệp tư nhân có giá trị trên 1 tỉ USD). Honda, Samsung… cũng từ những doanh nghiệp nhỏ bé, trở thành những tập đoàn khổng lồ nhờ những chính sách đột phá của Nhật Bản, Hàn Quốc.

Quang Bình