Nhạc rác và nghệ sĩ vô ý thức sẽ không còn đất sống

Sau văn bản của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM đề nghị chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn, cuộc họp sáng 27/10 tại Hà Nội giữa Cục Nghệ thuật biểu diễn và Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã gửi đi thông điệp rõ ràng: thời của nhạc rác và những nghệ sĩ thiếu ý thức sẽ sớm kết thúc.

Giơ cao và không đánh khẽ

Thực tế đang báo động với thực trạng không chỉ phản cảm hay dung tục, nhiều ca khúc gần đây còn độc hại về nội dung, cổ xúy cho việc sử dụng chất cấm, phô trương lối sống buông thả, thậm chí thách thức chuẩn mực xã hội. Khi những sản phẩm ấy vẫn leo lên top trending, lan truyền viral chỉ vì hiếu kỳ, thì đó không còn là câu chuyện giải trí, mà là sự báo động trong gu thưởng thức và trách nhiệm xã hội.

Ca khúc chưa cấp phép nhưng được biểu diễn trong chương trình đêm 16/10 của Jack đang gây tranh cãi vì ca từ ngạo mạn, kém văn hoá. Ảnh: Facebook nhân vật

Sáng tạo không thể là sự nổi loạn vô ý thức. Một nghệ sĩ có ảnh hưởng không thể kiếm danh tiếng bằng ngôn ngữ thô tục hay thông điệp lệch chuẩn. Mỗi sản phẩm phát hành trên mạng đều có sức lan tỏa, hoặc gieo cảm hứng hoặc mang đến sự lệch lạc. Chính vì thế, sự quyết liệt của các cơ quan quản lý lần này là cần thiết. Khi chấn chỉnh hệ giá trị trở thành yêu cầu chung của xã hội, âm nhạc cũng phải được thanh lọc như mọi lĩnh vực khác. Làm sạch không gian mạng không thể bỏ qua việc làm sạch nội dung âm nhạc. Bởi đó là một trong những yếu tố tác động trực tiếp đến tinh thần mỗi ngày của hàng triệu người trẻ.

Khán giả cần những ca khúc có giá trị, trong sáng và tôn trọng người nghe. Đã đến lúc nói không với sản phẩm rẻ tiền, unfollow, bỏ theo dõi nghệ sĩ thiếu ý thức. Khi công chúng thay đổi, thị trường sẽ thay đổi. Và khi văn hóa được đặt đúng chỗ, nhạc rác cùng những kẻ sống nhờ nó sẽ tự biến mất.

Đời sống âm nhạc hiện nay đang quá sôi động với nhiều chương trình biểu diễn. Việc phát hành một ca khúc mới cũng chỉ cần một cú nhấp chuột. Chính vì vậy, công tác kiểm soát đôi khi còn lỗ hổng, tạo điều kiện cho một số nghệ sĩ lợi dụng, biểu diễn ca khúc chưa được cấp phép hoặc tung sáng tác chưa được kiểm duyệt lên mạng xã hội. Với những trường hợp này cần có chế tài đủ mạnh, phạt theo doanh thu, đình chỉ phát hành sản phẩm, gỡ khỏi nền tảng, thậm chí buộc tạm dừng biểu diễn, phát hành sản phẩm âm nhạc.

Bài học từ các nước

Nhiều quốc gia đã áp dụng những biện pháp mạnh tay để giữ gìn môi trường văn hóa.

Ở Anh, Đạo luật An toàn Trực tuyến (Online Safety Act) cho phép cơ quan quản lý Ofcom phạt các nền tảng mạng xã hội hoặc dịch vụ trực tuyến tới 18 triệu bảng Anh (khoảng 22,9 triệu USD), hoặc 10% doanh thu toàn cầu nếu không thực hiện nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung vi phạm. Đây là một trong những đạo luật nghiêm khắc nhất châu Âu về trách nhiệm của nền tảng. Ofcom hiện đã bắt đầu xử phạt và buộc các dịch vụ toàn cầu từ YouTube, TikTok đến Spotify phải tuân thủ các tiêu chuẩn nội dung khi hoạt động tại thị trường Anh.

Đại diện các cơ quan có liên quan làm việc về phương án chấn chỉnh và xử lý nghiêm tình trạng xuất hiện nhiều ca khúc có lời lẽ phản cảm, lệch chuẩn văn hóa sáng 27/10. Ảnh: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch

Tại Singapore, chính quyền áp dụng hệ thống phân loại độ tuổi nghiêm ngặt. Những sản phẩm âm nhạc hoặc chương trình có yếu tố tình dục, ngôn ngữ thô tục hay xúc phạm tôn giáo sẽ bị từ chối cấp phép ngay từ vòng thẩm định. Các buổi biểu diễn có nội dung vượt mức R18 (tức chỉ dành cho người trên 18 tuổi) sẽ bị cấm tổ chức hoàn toàn.

Malaysia đã sửa đổi Luật Truyền thông và Đa phương tiện (Communications and Multimedia Act – CMA) nhằm nâng khung phạt mạnh tay với các nhà cung cấp nội dung trên mạng. Mức phạt có thể lên đến 1 triệu ringgit (khoảng 5 tỉ đồng), kèm tù giam đến 10 năm cho hành vi phát tán nội dung khiêu dâm, bạo lực hoặc trái phép.

Ở Trung Quốc, cơ quan quản lý văn hóa và mạng Internet thường xuyên công bố danh sách đen các ca khúc có ca từ dung tục, cổ vũ hành vi phạm pháp, đồng thời yêu cầu gỡ bỏ khỏi tất cả nền tảng nghe nhạc trực tuyến. Các mạng xã hội không kiểm soát được nội dung lan truyền cũng bị xử phạt nặng, thậm chí tạm đình chỉ hoạt động.

Hàn Quốc thì lựa chọn hướng tiếp cận mềm dẻo hơn, dựa trên Luật Bảo vệ thanh thiếu niên. Theo đó, những sản phẩm bị xếp loại “gây hại cho thanh thiếu niên” sẽ bị giới hạn phát hành và kiểm soát độ tuổi truy cập, đồng thời yêu cầu nền tảng thiết lập hệ thống khóa tuổi để ngăn người dưới 18 tuổi tiếp cận nội dung không phù hợp.

Từ những mô hình này có thể thấy, các nước đều chuyển hướng từ việc chỉ xử phạt người biểu diễn, đăng tải sang ràng buộc trách nhiệm pháp lý của cả nền tảng phân phối. Đồng thời, nghệ sĩ và đơn vị tổ chức biểu diễn cũng phải chịu trách nhiệm nếu phát hành hoặc biểu diễn tác phẩm khi chưa được cấp phép. Đây là bước đi cần thiết để giữ kỷ cương cho không gian âm nhạc và khẳng định rằng, sáng tạo nghệ thuật không thể đứng ngoài pháp luật.

Minh Thuận