Nâng đỡ tâm lý cho người trải qua thảm họa: Thiên tai qua đi, nỗi bất an ở lại

Ám ảnh khôn nguôi

Trong trận lũ vừa qua, tại xã Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa, gia đình bà Nguyễn Thị Hoa - 67 tuổi - rơi vào hoảng loạn khi nước dâng cao. Ngôi nhà chỉ toàn phụ nữ, trong đó mẹ bà đã 86 tuổi và mắc bệnh Parkinson, may mắn nhờ sự hỗ trợ của hàng xóm, mẹ bà Hoa được đưa lên giàn giáo cao để tránh lũ. Hơn chục phụ nữ cùng 2 đứa trẻ 7-8 tuổi bám trụ ở thanh giàn giáo thấp hơn nhằm tránh bị lũ cuốn nhưng vẫn phải ngâm mình trong nước. 3 người đàn ông thì bám trần nhà.

Bà Hoa kể: “Khi đó, tất cả chỉ biết cầu nguyện còn mẹ tôi cứ hoảng loạn nói “Chết rồi, chết rồi”. Khoảnh khắc tuyệt vọng và sợ hãi lên đến cùng cực”.

Phụ nữ, trẻ em, người già là những đối tượng dễ bị tổn thương khi thiên tai xảy đến - Ảnh: Thuận Hóa

Sau hơn 30 giờ ngâm mình trong nước, nhóm của bà Hoa đã được giải cứu. Trận lụt đi qua nhưng biển nước vẫn chưa rút khỏi tâm trí mẹ con bà. “Bất kể khi ăn cơm hay vừa chợp mắt, tôi đều thấy đầu mình đầy nước. Nước tràn ra khắp nơi, khủng khiếp lắm” - bà Hoa nói.

Không chỉ người trực tiếp chứng kiến, đi qua thảm họa, di chứng và nỗi đau còn ảnh hưởng tới người thân của họ. Chị Kim Yến - 41 tuổi, quê Đắk Lắk - có cha đuối nước trong trận lụt lịch sử vừa rồi. Hậu sự cho cha đã xong nhưng những ngày qua, chị vẫn chìm đắm trong đau đớn, hối hận khôn nguôi khi 2 năm nay, vì mặc cảm mắc bệnh ung thư, chị không về quê thăm cha mẹ. Giờ đây chỉ còn mẹ già ở quê, hễ nghe tin mưa bão, chị lại sợ hãi đến mất ngủ.

Đau thương cần được đón nhận, sẻ chia

Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến các khu vực chịu thiên tai, “dư chấn” của thảm họa còn lan tới cả những đô thị lớn. Đợt lũ lụt ở miền Trung vừa qua vẫn khiến nhiều gia đình tại TPHCM sống trong tâm trạng bất an, đặc biệt là những nhà có người già và trẻ nhỏ.

Với người lớn tuổi ký ức được truyền qua lời kể của ông bà về những năm Thìn bão lụt xa xưa cùng hình ảnh tang thương trên truyền hình đã khắc sâu trong họ cảm giác bất an. Những ngày qua, cứ nghe dự báo thời tiết có bão, bà Trương Vân Thúy - 65 tuổi, ngụ phường Phú Định, TPHCM - lập tức giục chồng chở đi mua đồ tích trữ vì “nhà mình ngay bến Phú Định, sợ nước lên”.

Bất kể chồng con trấn an thế nào, bà vẫn khệ nệ mang về gạo, mì gói, bánh, đèn pin, 4 thùng nước 5 lít… và cả một bọc đèn cầy.

Gần gũi, quan tâm, chia sẻ giúp người trải qua thiên tai sớm ổn định tâm lý - Ảnh Thuận Hóa

Bà Lưu Thị Kim Liên - 60 tuổi, ngụ phường Bình Trị Đông, TPHCM - vốn là người miền Tây, từng trải qua nhiều trận lụt và những ngày thiếu đói. Nỗi lo trong bà càng lớn khi trong nhà còn có con trai bại não. Vì thế, chỉ cần trời mưa lâu một chút, bà lại nơm nớp sợ ngập lụt, đêm ngủ không yên. Bà tranh thủ mua lương thực, thực phẩm, dầu lửa… tích trữ phòng khi bất trắc.

Không riêng người già, người trẻ ở đô thị cũng bị cuốn vào vòng xoáy bất an. Chị Lê Thảo - chuyên viên nhân sự hiện sống tại TPHCM - chia sẻ: “Sau trận ngập ở Nha Trang, giờ tôi sợ lắm. Trong nhà lúc nào cũng phải có đủ đồ ăn và những vật dụng thiết yếu”. Trong căn bếp nhỏ, chị trữ gạo, chà bông, bánh đóng gói, ngũ cốc, dầu thắp sáng đa năng và đặc biệt là bếp lò cùng 5kg than.

Còn chị Nguyễn Thu Phương - ngụ phường An Lạc, TPHCM - ngoài gạo, mì, cháo, đèn và bếp cồn… còn mua thêm cả xô lớn để trữ nước vì trong nhà có trẻ nhỏ.

Theo thạc sĩ Nguyễn Hải Uyên - chuyên viên tham vấn, trị liệu tâm lý - đau thương là một cảm xúc rất con người và cần được đón nhận, sẻ chia. Chị đặc biệt cảnh báo về cảm giác tội lỗi bởi nó có thể bào mòn tinh thần trong nhiều năm. Nếu những mất mát không được hỗ trợ kịp thời, sang chấn tâm lý (thường bộc lộ ở giai đoạn muộn) có thể khiến con người mắc kẹt trong quá khứ, không thể hướng đến tương lai.

Đối với những người dễ tổn thương như người lớn tuổi hay người luôn mang nỗi lo về thiên tai, lo lắng là điều tự nhiên và cần thiết nhưng phải được chuyển hóa thành hành động hợp lý thay vì khiến bản thân thụt lùi. Hãy tập trung vào những gì mình có thể kiểm soát (chuẩn bị phương án an toàn, trang bị kỹ năng cho người thân…) và dựa trên thông tin đã được xác thực, tránh để lo lắng lan rộng thành suy nghĩ phi thực tế, bế tắc. Chăm sóc sức khỏe tinh thần sau thảm họa là vô cùng cần thiết. Một tâm hồn khỏe mạnh sẽ là nền tảng vững chắc để sống vui khỏe và khôi phục mọi thứ.

Thùy Dương - Nhã Chân