Có nên thưởng tiền khi con đạt kết quả học tập tốt?

Một người bạn hỏi tôi: “Cu Tin vừa kết thúc năm học với bảng điểm toàn 9 -10, thầy cô khen ngoan lễ phép, học giỏi đều các môn. Mình đang phân vân có nên thưởng tiền cho bé không? Nếu có thì thưởng bao nhiêu là vừa? Liệu thưởng tiền có khiến con ham tiền, sau này dễ "ra giá" cho mọi việc không?”.

Tôi nghĩ đây là câu hỏi mà rất nhiều cha mẹ hiện đại đều từng gặp. Bởi ai cũng muốn công nhận nỗ lực của con, nhưng khen ngợi và thưởng quà thế nào cho đúng? Tiền bạc có làm méo mó đi động lực nội tại mà con đang có không?

Ảnh minh họa

Không thưởng tiền cho những điều con cần làm vì chính mình

Tương tự như việc mình không trả công cho con khi con xếp gọn quần áo, giúp em học bài hay cư xử lễ phép…, tôi không chọn cách “thưởng tiền” cho thành tích học tập của con.

Con học tốt là một điều đáng trân trọng, nhưng điều đó trước tiên là có ích cho chính con - đó là sự đầu tư cho tương lai, là kết quả của nỗ lực bền bỉ và một chút ý chí vượt qua bản thân.

Cái con cần chưa chắc đã là tiền, mà là sự ghi nhận. Một cái ôm thật chặt. Một bữa ăn do chính tay mẹ nấu món con thích nhất. Một chuyến đi chơi gần nhà để xả hơi. Và những lời khen tặng chân thành. Tôi luôn tin rằng, có những điều nên làm không phải vì được trả công, mà vì đó là điều tử tế mà bất cứ ai cũng cần phải có.

Tạo quỹ riêng cho con khi con đủ tuổi nhận trách nhiệm

Ở nhà mình, từ khi các con bắt đầu lên cấp II, tôi sẽ trao cho mỗi bé một khoản quỹ nhỏ hàng tháng để các con tự quản lý những chi tiêu như ăn vặt, mua đồ dùng học tập hay tặng bạn món quà sinh nhật nho nhỏ. Tôi không gọi đó là “tiền tiêu vặt”, mà là quỹ chi tiêu có trách nhiệm.

Mỗi lần con muốn xin thêm, tôi sẽ hỏi: “Con có lý do chính đáng không?”. Và những lý do như: “Con muốn mua sách mới đọc trong suốt mùa hè”, “Con muốn mua quà sinh nhật cho bạn thân”, hay “Con muốn tham gia quyên góp xây thư viện xanh ở trường”… luôn khiến tôi gật đầu với sự đồng tình cao độ.

Tiền mừng tuổi của các con, tôi không tiêu hộ mà cùng con gửi tiết kiệm. Mỗi năm tổng kết lãi, tôi để con thấy được sự tăng trưởng dù nhỏ, nhưng rất thực tế. Con có thể trích tiền đó ra để mua món đồ mình mơ ước, không phải vì ham muốn tiêu xài, mà vì học được cách kiên nhẫn lựa chọn và biết quý giá trị.

Tôi cũng dành thời gian cùng con chia nhóm quỹ: Một phần cho tiêu dùng cá nhân, một phần tiết kiệm dài hạn, một phần dành để sẻ chia - có thể là mua đồ dùng cho người vô gia cư, góp cho thư viện vùng cao hay chỉ đơn giản là chung tiền với bạn thân cùng làm dự án nhỏ.

Khuyến khích con tạo ra giá trị hơn là chờ được thưởng

Tôi không khuyến khích con “làm để được thưởng”, mà muốn gieo trong con hạt giống của sự tò mò và chủ động: làm là vì muốn thử, là vì con thấy điều đó có ích, là vì con hiểu lao động là một cách để lớn lên.

Có lần, 3 đứa con tôi xúm lại vẽ thiệp và bán cho bạn bè trong trường để gây quỹ từ thiện. Dù số tiền không nhiều, nhưng niềm tự hào khi con góp được một phần nhỏ giúp bạn vượt qua ca mổ tim khiến tôi thấy rõ: Con đã hiểu giá trị của việc “kiếm được đồng tiền chính đáng” là gì.

Vậy có nên thưởng tiền cho con không? Câu trả lời là: Có thể - nhưng không nên chỉ là tiền, và không nên là phản xạ mặc định. Nếu con đạt thành tích tốt, có thể tặng con một khoản nhỏ để tự chọn phần thưởng mình thích - như một phần trong quỹ mùa hè. Nhưng hãy gắn nó với một hành trình rõ ràng, chứ không phải món quà trao tay cho xong chuyện.

Một món quà con tự chọn sau khi được mẹ “duyệt kế hoạch”, một khoản tiền nhỏ nhưng phải nêu rõ ràng lý do sử dụng, hay một buổi cà phê với mẹ để cùng lên dự án hè… Những gắn kết đó, đôi khi còn giá trị hơn cả tiền.

Tôi luôn tin rằng, dạy con về tiền, không phải là dạy con “cách tiêu”, mà là dạy con “cách sống”. Tiền chỉ là một phương tiện. Điều quan trọng là thái độ với tiền và cách cha mẹ ứng xử với tiền trước mặt con, mới là bài học sâu sắc nhất.

Trà Nguyên An