Xóa khoảng cách công nghệ cho người cao tuổi

Ở Đường sách TPHCM có một góc nhỏ bình yên thỉnh thoảng vang tiếng giảng bài. Nơi đó có cô giáo trẻ cùng vài tình nguyện viên đang cần mẫn hướng dẫn những cụ già tóc đã ngả màu sương thao tác trên điện thoại. Đây là lớp học kỹ năng số cơ bản dành cho người cao tuổi hoàn toàn miễn phí thuộc dự án Công dân số bạc.

Vợ chồng già rủ nhau cùng tiến

Bỏ lại ngoài kia cái oi bức của mùa hè, giữa không gian khiêm tốn chỉ đủ chỗ cho 1 chiếc bàn dài cùng vài chiếc ghế và tiếng quạt máy chạy ro ro, những học trò đặc biệt miệt mài thao tác. Hôm chúng tôi đến thăm cũng là buổi học cuối của khóa, các cụ được làm bài kiểm tra hệ thống lại kiến thức.

Gây ấn tượng nhất là cụ bà mái đầu bạc trắng, gương mặt hồng hào, hiền hậu. Bà đọc từng câu hỏi, suy ngẫm từng chút trước khi đặt bút làm bài. Đó là bà Nguyễn Thị Bạch Tuyết (67 tuổi, ngụ phường Bình Quới, TPHCM). Học viên kế bên là chồng bà - ông Nguyễn Tri Phương (72 tuổi).

Chị Thụy Vũ đang hướng dẫn học viên về phòng chống lừa đảo trên mạng - Ảnh: Cát Quân

Bà Tuyết kể chồng bà có thói quen đọc báo mỗi ngày nên khi thấy thông tin về lớp học, ông rủ bà cùng tham gia cho… có bạn. “Tôi biết dùng điện thoại thông minh để gọi Zalo cho con cháu, chụp hình này nọ rồi nên nghĩ không cần học nữa, nhưng ông ấy bảo đi học một mình buồn, nài nỉ tôi đi cùng. Coi bộ cũng vui nên tôi đồng ý, vậy là trong chiều hôm đó, vợ chồng tôi chở nhau đến đây đăng ký học luôn” - bà Tuyết kể.

Vậy là cứ mỗi chiều thứ Hai, Tư, Sáu hằng tuần, trên chiếc xe máy cũ, ông Phương đều đặn chở vợ đến lớp. Ông bà không sống cùng con cháu nên lúc trước, mỗi khi cần chuyển tiền, lưu số điện thoại người quen vào danh bạ… đều phải gọi điện nhờ đứa cháu qua giúp. Từ ngày đi học, bà đã rành hơn về các ứng dụng, tính năng trên điện thoại.

Bà Tuyết khoe: “Trước kia con cháu chỉ sao thì mình làm vậy, nó về là mình quên liền. Giờ đi học tôi thấy quá trời tính năng hay, các cô còn chỉ cách tránh bị lừa đảo qua mạng. Hồi trước có tin nhắn gửi đến kêu bấm vào đường link, tôi cứ bấm vào hoài. Hên lúc đó chưa có tài khoản ngân hàng, chứ nếu không chắc vợ chồng tôi không còn 1 xu dính túi”. Điều khiến bà mừng hơn cả là từ ngày đi học, ông bắt đầu chịu dùng điện thoại.

“Con mua điện thoại tặng ba lâu rồi mà ông có chịu đụng vào đâu. Từ ngày đi học, ông mới xài. Tối tối, ông còn chủ động mở Zalo gọi điện cho con cháu, rồi mày mò những ứng dụng, tính năng cô giáo dạy” - bà kể.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Kim Hương (60 tuổi) và ông Trần Ngọc Tuấn (64 tuổi, ngụ phường Tân Định, TPHCM) cũng là 1 cặp vợ chồng già cùng nhau đi học công nghệ.

Sau 6 buổi học, ông bà tuyên bố: “Bây giờ chúng tôi đã có thể tự tin xài điện thoại thông minh rồi”.

Ông Tuấn chia sẻ: “Trước đây, chúng tôi chỉ dùng điện thoại theo quán tính, nhưng giờ đi học, tôi được hướng dẫn từ cơ bản đến nâng cao. Có những tính năng rất tiện như quét mã QR để kết bạn, chuyển tiền mà trước đây tôi không biết”.

Không chỉ dừng lại ở việc tiếp thu công nghệ, lớp học còn là nơi để ông bà có thêm nhiều bạn mới. Hiện tại, các học viên đã kết bạn Zalo, lập nhóm trò chuyện và rủ nhau đi cà phê mỗi khi rảnh rỗi.

Nơi kết nối các thế hệ

Lớp học kỹ năng số chủ yếu dành cho người từ 55-80 tuổi nhưng có nhiều học viên lớn tuổi hơn tham gia, cụ cao tuổi nhất đã 85. Tại đây, người cao tuổi được hướng dẫn các nội dung thiết thực như sử dụng điện thoại thông minh, kết nối với gia đình qua mạng xã hội, đăng ký dịch vụ công trực tuyến, tìm hiểu về các ứng dụng di chuyển, giải trí, mua sắm, chăm sóc sức khỏe hiện đại…

Điều đặc biệt, họ không chỉ học công nghệ mà còn được trang bị “tấm khiên” bảo vệ bản thân trước những chiêu trò lừa đảo và tin giả.

Thành viên dự án hướng dẫn bà Hương thao tác trên điện thoại - Ảnh: Cát Quân

Chị Trịnh Thụy Vũ - giáo viên đồng hành cùng dự án Công dân số bạc từ những ngày đầu (tháng 4/2025) - vô cùng cảm phục tinh thần của các cụ. “Thể chất có thể già đi nhưng tinh thần các cụ vẫn rất trẻ và ham học hỏi” - chị nói.

Mỗi người đến lớp với lý do riêng, nhưng tất cả đều không muốn bị bỏ lại phía sau giữa dòng chảy của thời đại số. Một học viên trong lớp từng là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến. Vì không rành công nghệ, cụ bị kẻ xấu dụ dỗ và mất một số tiền đến vài trăm triệu đồng.

“Khi cụ tham gia lớp thì sự việc đã xảy ra rồi, chúng tôi không thể giúp gì khác ngoài cố gắng an ủi, động viên, hướng dẫn tận tình để cụ thành thạo các thao tác, không còn sợ bị lừa. Còn những học viên khác, sau khi được trang bị kiến thức, chỉ cần có cuộc gọi lạ, thấy nghi ngờ, các cụ liền nhắn tin vào nhóm hoặc gọi điện hỏi chúng tôi ngay” - chị Vũ chia sẻ.

Ở lớp học này, người trẻ cho đi kiến thức còn người lớn tuổi trao truyền kinh nghiệm sống. Đối với tình nguyện viên Nguyễn Ngọc Quỳnh Thư, mỗi lần hướng dẫn học viên cao tuổi, chị luôn nghĩ rằng mình đang gieo một hạt giống tốt đẹp cho chính tương lai mình: “Tôi từng rất sợ tuổi già, sợ trở thành gánh nặng. Nhưng mỗi ngày trò chuyện với cô bác ở đây, tôi cảm thấy như mình đang ở tương lai và tuổi già không còn là nỗi sợ. Tôi mong sau này mình cũng có tinh thần lạc quan, không ngại khó như các cô chú”.

Thạc sĩ Phan Bảo Thy - người sáng lập dự án Công dân số bạc - cho biết, lớp học phát triển nhanh chóng nhờ các cụ đã lan tỏa mô hình này. Việc hỗ trợ người lớn tuổi trong hành trình học tập cũng là cách người trẻ học hỏi và trưởng thành hơn mỗi ngày.

Nhã Chân