PNO - Trong thời đại số, với sự tiếp tay của trí tuệ nhân tạo (AI), những thông tin sai lệch ngày càng nhiều và tinh vi, gây hoang mang dư luận, cản trở việc công, thậm chí là trục lợi trên nỗi đau của người khác.
Ngày 8/12, sự hoảng loạn do trận động đất mạnh 7,5 độ richter ngoài khơi tỉnh Aomori (Nhật Bản) đã bị khuấy động thêm bởi công nghệ. Ngay sau rung chấn, các nền tảng mạng xã hội như TikTok và X tràn ngập video do AI tạo ra, mô tả cảnh sóng thần tàn phá hoặc đưa ra thuyết âm mưu rằng động đất là do con người tạo ra. Nghiêm trọng hơn, công cụ tìm kiếm mà hàng tỉ người tin dùng cũng mắc sai lầm.
Trong lĩnh vực ứng phó thảm họa, nơi mạng sống con người được tính bằng giây, thông tin sai lệch không được phép xuất hiện dù chỉ một chút. Ông Masahiro Tsuji |
Vào rạng sáng 9/12, trong khi cảnh báo sóng thần vẫn đang có hiệu lực tại Hokkaido và Aomori thì tính năng “AI Overviews” của Google lại thông báo với người dùng rằng “tất cả các cảnh báo sóng thần đã được dỡ bỏ”. Ông Masahiro Tsuji - chuyên gia tư vấn cấp cao tại công ty công nghệ Faber Inc. - đã thức trắng đêm để theo dõi tình hình. Ông hoang mang khi phát hiện không chỉ tính năng tổng hợp tin tức mà ngay cả chế độ AI của công cụ tìm kiếm Google cũng đưa ra các câu trả lời sai lệch.
 |
| Thông tin sai lệch dễ lan truyền trên mạng sau các thảm họa - Nguồn ảnh minh họa: Getty Images |
Trước đó, vào cuối tháng 11/2025, tại TP Kota Bharu, Malaysia, người dân vùng lũ không chỉ đối mặt với nước dâng mà còn hoang mang tột độ trước cảnh cá sấu nổi lên mặt nước, hổ dữ vào làng… lan truyền trên mạng xã hội. Đây là những sản phẩm của AI.
Thế giới đang đối mặt với một kỷ nguyên mới, nơi bất kỳ ai cũng có thể tạo ra các video thảm họa thuyết phục chỉ trong vài phút. Tiến sĩ Noor Nirwandy Mat Noordin |
Theo tiến sĩ Noor Nirwandy Mat Noordin - nhà phân tích an ninh ở Malaysia - những hình ảnh giả mạo với đầy đủ hiệu ứng âm thanh, mưa gió và bùn đất như thật khiến người dân hoảng loạn, đường dây nóng cứu hộ bị quá tải bởi các cuộc gọi, làm gián đoạn nỗ lực cứu trợ tại những khu vực nguy cấp thực sự.
Tại Mỹ, liên quan đến vụ cháy rừng ở Los Angeles vào tháng 1/2025, những thông tin sai lệch lại mang màu sắc chính trị. Mạng xã hội đã lan truyền các tin đồn vô căn cứ về “tia laser từ vũ trụ” hay các âm mưu chính trị đứng sau ngọn lửa, làm chệch hướng dư luận và gây khó khăn cho công tác quản lý khẩn cấp.
Cuối tháng Mười một vừa qua, Hồng Kông (Trung Quốc) chìm trong tang tóc với vụ hỏa hoạn kinh hoàng khiến hàng trăm người thiệt mạng. Trong khi cả thành phố đang nỗ lực hỗ trợ các nạn nhân, những kẻ lừa đảo đã nhanh chóng xuất hiện. Cảnh sát quận Wan Chai đã bắt giữ một phụ nữ 27 tuổi vì hành vi giả danh một tổ chức phúc lợi xã hội để kêu gọi quyên góp. Người phụ nữ này đã lập ra một trang web giả mạo tinh vi nhằm đánh vào lòng trắc ẩn của cộng đồng để trục lợi.
Sau trận động đất tàn phá Myanmar vào tháng 4/2025, các nhà hoạt động kỹ thuật số phát hiện ra một sự thật tàn nhẫn: tin giả là một ngành công nghiệp hái ra tiền. Victoire Rio - người sáng lập tổ chức What To Fix (Hà Lan) - chỉ ra, mô hình doanh thu quảng cáo trên mạng xã hội đã khuyến khích những kẻ trục lợi tạo ra các nội dung giật gân để câu view và tăng tương tác. Những kẻ này đã sử dụng AI để chế hình ảnh từ các thảm họa cũ ở Syria hay Malaysia, gán ghép cho Myanmar nhằm kiếm tiền.
Cần bộ lọc từ ý thức mỗi người Khảo sát của Hội Chữ thập đỏ Nhật Bản vào tháng 8/2025 cho thấy hơn 25% người dân đã tiếp cận với thông tin sai lệch trong các thảm họa và tỉ lệ này lên tới 41,5% ở nhóm thanh thiếu niên. Trong bối cảnh AI ngày càng xóa nhòa ranh giới giữa thật và giả, mỗi người dân cần tự trang bị cho mình kỹ năng kiểm chứng. Trước khi chia sẻ bất kỳ hình ảnh hay lời kêu gọi nào, hãy chậm lại một nhịp để xác minh nguồn gốc. Đừng để lòng tốt hay sự lo lắng của mình vô tình trở thành công cụ phát tán sự hỗn loạn, hay tệ hơn là làm hại đến chính những người đang cần được cứu giúp. |
Linh La (theo Japan Times, HKFP, NHK, The Conversation)
| Chia sẻ bài viết: |
Hành khách đi máy bay hít phải lượng bụi siêu mịn cực cao
Anh phát hiện chủng đậu mùa khỉ mới ở bệnh nhân vừa đi du lịch châu Á
Cảnh báo nguy cơ AI bị biến thành công cụ tạo vũ khí sinh học, gây đại dịch toàn cầu
Cho trẻ có điện thoại thông minh trước 12 tuổi có thể gây ra rủi ro sức khỏe rất lớn
WHO cảnh báo vô sinh là 1 dạng khủng hoảng sức khỏe đang bị bỏ quên
Tổng thống Mỹ vừa bị một tổ chức bảo tồn đệ đơn kiện với cáo buộc phạm luật khi triển khai dự án phòng khiêu vũ ở Nhà Trắng.
Để có làn da rám nắng mà không phải đi biển, nhiều chị em đã tìm đến những chiếc giường tắm nắng. Tuy nhiên, hậu quả lại rất nghiêm trọng.
Những trận mưa kỷ lục mùa thu vừa qua đã khiến một hồ nước cổ đại bất ngờ tái xuất hiện tại Công viên quốc gia Death Valley, bang California (Mỹ).
Ngày 12/12, Vua Charles III cho biết việc điều trị ung thư của ông sẽ được rút ngắn trong năm mới nhờ chẩn đoán sớm, can thiệp hiệu quả.
Một nghiên cứu mới đã phát hiện hành khách đi máy bay phải tiếp xúc với nồng độ hạt bụi siêu mịn ở mức cực cao.
Theo tập tục truyền thống địa phương, một người con trai Trung Quốc đã ngủ trên giường của người mẹ quá cố. Tuy nhiên, ông này suýt chết vì bị nhiễm virus.
Không ít người già ở Nhật Bản đã làm thủ tục để lại tiền bạc, tài sản cho các tổ chức từ thiện.
Một nhạc sĩ người Thụy Điển dành 6 tháng để thực hiện nhiệm vụ "tồi tệ nhất" và "tuyệt vời nhất" mà anh từng làm: dạy một con bạch tuộc chơi piano.
Người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt thông báo rằng người dân Mỹ có thể nhận khoản hoàn thuế trung bình tăng thêm khoảng 1.000 USD vào năm 2026.
Báo cáo của Liên hiệp quốc cho thấy, phụ nữ làm việc nhiều giờ hơn nam giới ở khắp nơi trên thế giới, nhưng chỉ kiếm được 1/3 so với nam giới.
Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi vừa được tạp chí Forbes xếp hạng là người phụ nữ quyền lực thứ 3 trên thế giới trong năm 2025.
Trong vụ hỏa hoạn lớn xảy ra tại khu dân cư ở Cebu (Philippines) vào ngày 10/12, một "người mẹ" dũng cảm đã quyết tâm cứu những chú chó cưng của mình.
Một VĐV nhảy dù tại Úc đã may mắn thoát chết sau khi dù phụ bất ngờ bung sớm và mắc vào đuôi máy bay ở độ cao 4.600m.
Các cơn bão hồi tháng Mười một ở Indonesia, Sri Lanka, Thái Lan và Malaysia đã làm 1.750 người thiệt mạng là một "thực tế mới đáng báo động".
Tình trạng trẻ em bị lạm dụng tình dục trực tuyến tăng 26% trong năm nay. Giới chức đang yêu cầu các công ty công nghệ phải hành động.
Vụ Lãnh sự đã đưa ra khuyến cáo kêu gọi người Thái tại Campuchia rời đi nếu việc lưu trú không cần thiết...
Những chính sách làm việc tại nhà (WFH), giờ giấc linh động hay công việc “thân thiện với gia đình” đang giúp phụ nữ tái hòa nhập lực lượng lao động.
Tình trạng nghèo đói ở Nepal đã đẩy nhiều cô gái trẻ đến với những cuộc hôn nhân sắp đặt và cưỡng bức.
