“Thế hệ ở bẩn” - vì đâu nên nỗi?

Mới đây, cộng đồng mạng lại được 1 phen dậy sóng khi 1 người mẹ trung niên chia sẻ loạt hình ảnh về căn hộ bừa bộn của con trai và con dâu tại 1 khu chung cư cao cấp. Bà không khỏi thất vọng khi đến thăm nhà con và chứng kiến cảnh đồ đạc, giày dép và bát đĩa vương vãi từ phòng khách, bếp đến ban công.

Tiếp nối câu chuyện trên, trong vài hội nhóm cũng rộ lên phong trào than con ở bẩn. 1 người mẹ chia sẻ nỗi khổ tâm và cầu cứu lời khuyên từ cộng đồng mạng khi con gái năm nay 24 tuổi mà vẫn không có ý thức dọn dẹp phòng ốc. Vợ chồng bà dùng đủ mọi cách từ nhẹ nhàng khuyên răn, đến la mắng mà vẫn như... nước đổ đầu vịt.

Trong phần bình luận, nhiều người bày tỏ sự thất vọng và gắn mác đây là “thế hệ ở bẩn”: Giới trẻ hiện nay lười biếng, chỉ dành thời gian lướt điện thoại; sống bẩn là bản chất rất khó thay đổi của giới trẻ… Thế nhưng, nguyên nhân thật sự là do bản chất hay do lỗ hổng giáo dục từ nhỏ mà nhiều gia đình đang mắc phải?

Nhiều người phê phán lối sống thiếu ngăn nắp của giới trẻ trên các hội nhóm

Phải thừa nhận rằng, không ít cha mẹ, vì thương con, vì bận rộn công việc, hay đơn giản là vì muốn con tập trung vào việc học hành mà vô tình biến mình thành Osin không công trong nhà. Chính thói quen “sạch giúp” và sự cưng chiều vô độ của cha mẹ đã tạo ra những đứa trẻ ỷ lại, thiếu kỹ năng sống cơ bản và đặc biệt là thiếu đi ý thức về sự ngăn nắp, gọn gàng.

Khi mọi thứ đều được cha mẹ sắp đặt sẵn, từ việc ăn uống, học hành đến dọn dẹp... trẻ sẽ không hiểu được giá trị của sự sạch sẽ, không cảm nhận được công sức mà người khác bỏ ra. Cha mẹ luôn trong tư thế làm hộ, dọn hộ vô tình biến con thành những "ông hoàng, bà chúa" chỉ biết ỷ lại. Dần dà, sự lộn xộn trở thành điều hiển nhiên và việc ở bẩn không còn là vấn đề đáng bận tâm trong mắt giới trẻ. Đây chính là hệ quả của việc chiều chuộng vô lối, nơi tình yêu bị đặt sai chỗ, tạo ra lỗ hổng lớn trong việc hình thành ý thức và trách nhiệm từ nhỏ của con cái.

Ngược lại, có những bậc cha mẹ khẳng định chắc nịch rằng mình luôn nghiêm khắc nhắc nhở, giáo dục con về lối sống sạch sẽ, ngăn nắp, nhưng không hiểu vì sao con vẫn bề bộn.

Những người lớn thường mang theo "bộ quy tắc" riêng về sự sạch sẽ và ngăn nắp. Họ lau dọn, sắp xếp và đôi khi bất giác cảm thấy thất vọng, tức giận khi nhìn thấy cảnh tượng “hỗn loạn” do con mình gây ra.

Trong nỗ lực nuôi dạy con cái trở nên ngăn nắp và có ý thức, nhiều bậc cha mẹ đã vô tình đi quá giới hạn, biến việc giữ gìn vệ sinh và trật tự thành 1 nỗi ám ảnh, 1 sự áp đặt quá mức. Ranh giới giữa việc dạy dỗ và áp đặt đôi khi rất mong manh. Khi cha mẹ yêu cầu con phải sạch sẽ “tuyệt đối”, dọn dẹp “hoàn hảo”, hay liên tục cằn nhằn, kiểm soát từng chi tiết nhỏ nhặt - là lúc họ đang biến sự ngăn nắp thành gánh nặng tâm lý cho con trẻ.

Khi áp lực đè nặng, con trẻ thường có những phản ứng tâm lý tiêu cực, dẫn đến phản ứng ngược: bừa bộn hơn, tự do như ý thích, thậm chí hình thành tâm lý chống đối.

Lúc này, trong đầu con cái sẽ hình thành suy nghĩ việc ở bẩn, bừa bộn có thể trở thành 1 hình thức "biểu tình" thầm lặng trước sự kiểm soát quá chặt chẽ của người lớn.

Không những vậy, khi việc dọn dẹp trở thành nghĩa vụ nặng nề, gắn liền với những lời cằn nhằn, quát mắng, trẻ sẽ mất đi sự thích thú và ý thức tự giác. Để rồi thay vì tự nguyện dọn dẹp, chúng sẽ chỉ làm khi bị yêu cầu hoặc ép buộc, và làm với tâm thế miễn cưỡng.

Có trường hợp trẻ chọn cách trốn tránh trách nhiệm, giấu diếm sự bừa bộn hoặc phó mặc hoàn toàn cho cha mẹ khi bị cha mẹ liên tục quát mắng, thúc ép dọn dẹp vệ sinh. Dần dần, thói quen ỷ lại hình thành và trẻ xem việc ngăn nắp là vấn đề, nhiệm vụ của người khác.

Thay vì phán xét, hãy tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ. Thay vì gắn mác con là “thế hệ ở bẩn”, phụ huynh thử nhìn lại phương pháp giáo dục của mình, để từ đó tìm sự cân bằng giữa yêu cầu và tôn trọng trong cách dạy con, giúp con hình thành thói quen ngăn nắp 1 cách tự nguyện và bền vững.

Nhã Chân - Diễm Kiều