Gen Z đáng yêu hay đáng trách?

Ảnh minh họa: Shutterstock

Gần đây cụm từ "Thế hệ cợt nhả", "Gen Z không có lý tưởng"… "rần rần" trên mạng và va phải những ý kiến trái chiều hoặc những phê phán nặng nề.

Tôi cũng nhớ ra, quả thực bản thân cũng có những trải nghiệm không mấy dễ chịu với các bạn trẻ thế hệ Z. Nhưng họ có thật sự vô tâm, ích kỷ, chỉ sống cho hôm nay mà không có chí cầu tiến?

Một ngày cuối tuần, tôi hì hục đẩy xe ra khỏi những hàng xe lèn chật ních của chung cư, mồ hôi nhễ nhại thì gặp 1 nhóm bạn trẻ đứng ngay lối đi, say sưa lướt điện thoại, cười đùa rôm rả.

Tôi nhìn họ và đằng hắng nhẹ nhàng với sự kiên nhẫn, hy vọng họ sẽ nhích qua một chút. Nhưng không, họ vẫn mải mê với thế giới riêng.

Tôi vừa bực vừa buồn cười, nghĩ bụng: "Vậy ra, đây là điều mà mọi người hay nói, Gen Z dường như chỉ sống trong thế giới của riêng họ, mặc kệ người đời".

Nói thật, đôi khi Gen Z làm tôi thở dài, ngao ngán, chẳng hạn chuyện giờ giấc. Tôi có vài đồng nghiệp trẻ, hẹn 10 lần thì 8 lần đến muộn, lần nào cũng hớt ha hớt hải chạy đến kèm nụ cười tươi rói và câu: “Dạ, em kẹt chút việc!”. Tôi chỉ biết lắc đầu, nhưng cũng phải công nhận, họ thật vô tư.

Tuy nhiên, đôi khi sự vô tư ấy lại biến thành sự vô tâm, khiến người đối diện cảm thấy không được tôn trọng. Đôi lần hẹn đi ăn uống, tôi chứng kiến các bạn trẻ mải mê chụp ảnh ly trà sữa, món ăn, loay chỉnh ảnh đến cả chục phút, trong khi các tôi và vài anh chị thuộc Gen X, Gen Y cười méo và... ngáp dài.

Tôi tự hỏi: “Các bạn có để ý người xung quanh không nhỉ?”. Có vẻ như Gen Z đôi khi quá tập trung vào thế giới riêng, khiến người khác cảm thấy họ ích kỷ. Nhưng rồi, tôi chợt nhận ra, có lẽ họ chỉ đang sống hết mình trong khoảnh khắc, theo cách rất riêng.

Đời sống của họ dường như không thể tách rời chiếc điện thoại, cứ nói chuyện được đôi ba câu là họ lại bấm bấm, lướt lướt. Những tin nhắn liên tục đến khiến họ trông thật bận rộn và đa năng. Nhưng thật kỳ lạ, đôi khi tôi nhắn hỏi họ về kết quả công việc nào đó, thứ tôi nhận được chỉ là thông báo "đã xem". Hoặc đôi lần, khi cần các bạn trẻ trình bày ý kiến giữa nhóm chat, họ thả 1 chiếc icon mèo mập ú đang giơ ngón cái với dòng chữ "cứ vậy đi".

Những lúc ấy, tôi vừa bực, vừa thấy họ… dễ thương một cách khó tả. Có lần, tôi suýt buột miệng giữa bàn ăn: “Nè, em mang cái ghế qua bàn bên kia bấm điện thoại cho xong rồi quay lại nói chuyện với mọi người nhé!”. Nhưng rồi, tôi kìm lại, vì tôi biết, đằng sau sự vô tư ấy là những trái tim rất ấm áp.

Gần đây khi đi làm tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 TPHCM, tôi đã chứng kiến các bạn Gen Z trong vai trò tình nguyện viên, tận tâm nhỏ nhẹ tiếp xúc với các bệnh nhi, ghi nhận những ước mơ bé nhỏ của các em. Hay gần đây khi tan buổi lễ tụ họp đông người, tôi cũng chứng kiến các Gen Z đang chia nhau cần mẫn đi lượm rác chất đống khắp nơi vì muốn bảo vệ môi trường, dù rằng đó cũng chẳng phải việc của họ.

Gen Z có 1 thế mạnh về công nghệ khi họ nhoay nhoáy cắt ghép, chỉnh sửa những tấm ảnh, đoạn video hài hước. Tôi cũng biết những bạn trẻ nhanh nhạy và giỏi giang nhưng đã chọn con đường gồ ghề, vất vả khi khởi nghiệp bán đồ thời trang từ rác tái chế. Những câu chuyện như thế làm tôi nhận ra, Gen Z không chỉ giỏi công nghệ, mà còn có trái tim ấm áp, chỉ là họ thể hiện theo cách khác biệt. Họ cũng có định hướng rõ ràng, có đam mê riêng chứ nào phải “an phận”, ích kỷ như bao lời đồn thổi. Phải chăng chúng ta đang đóng khung Gen Z theo 1 hướng quá khắt khe?

Để hiểu và hòa hợp với Gen Z, tôi nghĩ, điều đầu tiên là đừng vội phán xét. Thay vì bực mình khi họ trễ giờ, hãy thử hỏi xem họ đang bận gì và… hãy học từ họ. Tôi từng “lục tung” YouTube để học cách dùng CapCut của các “gia sư” Gen Z với những đoạn clip đẹp lung linh. Kết quả là tôi làm được những video ảo diệu hơn mà vẫn tiết kiệm thời gian. Gen Z là “gia sư” công nghệ tuyệt vời, chỉ cần bạn chịu mở lòng.

Cuối cùng, hãy khuyến khích Gen Z để họ cảm thấy được công nhận và tự do thể hiện bản thân. Khi tôi khen về sự chủ động và sáng tạo của 1 bạn trẻ trong nhóm, mắt bạn ấy sáng rực và từ đó, bạn ấy đóng góp ý tưởng liên tục. Một chút động viên có thể khơi dậy những điều kỳ diệu từ họ.

Gen Z - với những nét đáng yêu và cả những tật xấu “dễ cưng”, dù muốn hay không họ đang dần trở thành trụ cột. Họ có thể làm bạn cười, làm bạn bực, nhưng trên hết, họ mang đến luồng gió mới đầy màu sắc và cảm hứng.

Cát Quân