Những lần phá cỗ ké

Giờ đây, khi tết Trung thu luôn đi cùng ê hề bánh mứt, tôi vẫn nhớ khôn nguôi những đêm rằm tháng Tám phá cỗ ké ở nhà đứa bạn hàng xóm.

Ngày ấy, trong cái xóm dạ cầu ven sông Hậu, gia đình nào cũng chỉ đủ ăn, đủ mặc là mừng. Xóm lao động nghèo, cha mẹ cả ngày đi làm đầu tắt mặt tối, trẻ con sáng tới trường, chiều về tụ tập cùng nhau lê la đầu trên xóm dưới, tới bữa thì về ăn rồi tự học, tự chăm sóc nhau. Cứ thế, bọn trẻ chúng tôi lăn lóc lớn lên theo từng mùa mưa nắng.

Những chú chó xinh xắn làm từ trái bưởi - Ảnh: CM

Trong xóm có nhà Thủy được xem là khá giả nhất. Ba Thủy là thủy thủ tàu sông, mẹ Thủy làm ở phòng lương thực thị xã. Khi cả xóm chỉ một vài nhà có ti vi trắng đen thì Thủy đã xem phim Tây du ký bằng chiếc ti vi màu đời đầu do ba Thủy nhờ mua từ nước ngoài gửi về.

Mùa Trung thu, ngay từ trước đêm rằm khá lâu, Thủy đã rỉ tai mấy đứa bạn thân hẹn sang nhà phá cỗ. Cô Thu - mẹ Thủy - khéo tay lắm. Cô chuẩn bị mâm cỗ thật đẹp, màu sắc hài hòa, vui nhộn vô cùng. Có năm, mâm cỗ gồm dưa hấu, hồng đỏ, hồng ngâm, đu đủ, bưởi, táo. Có năm, mâm cỗ gồm các loại trái cây như mâm cúng giao thừa ngày tết; gồm mãng cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài, thêm cặp dưa hấu ruột đỏ tượng trưng cho sự may mắn, hanh thông. Ngoài trái cây, thứ không thể thiếu là bánh mứt, các loại hạt, nhiều loại kẹo đủ màu sắc được ba Thủy mua từ thành phố.

Trong mâm cỗ, thứ bọn nhỏ chúng tôi thích nhất là con chó lông xù làm bằng trái bưởi. Rằm tháng Tám, tôi thường sang nhà Thủy từ sớm canh lúc cô Thu làm chó bưởi lông xù để học lóm.

Cô gọt vỏ bưởi một cách cẩn thận, mục tiêu là tách lấy phần cùi trắng bên trong và vỏ. Cô chọn bưởi có tép dài, hơi khô để khi tẽ sẽ tạo độ tơi, xù đẹp mắt giống như bộ lông một chú chó bông. Bưởi quá mọng nước có thể khiến tép bưởi dễ nát, khó tạo hình. Để bưởi càng tơi xù, cô Thu dùng tăm nhọn nhẹ nhàng tách các tép bưởi rời nhau. Cô không quên giữ lại 4 múi bưởi to và đều để làm 4 chân cho chó.

Công đoạn quan trọng là sử dụng các que tre để nối trái đu đủ hoặc dưa hấu làm thân, táo hoặc cam làm đầu. Đầu tiên, cắm 1 hoặc 2 que xiên vào phần đầu trái đu đủ, sau đó xuyên qua trái táo để cố định. Tiếp theo, dùng tăm ghim 4 múi bưởi vào phần thân để tạo thành 4 chân.

Với tôi, công đoạn thú vị nhất là mặc áo lông bưởi cho chó. Cô Thu lấy từng múi bưởi đã tách xù, dùng tăm ghim cẩn thận lên phần khung thân và đầu. Phải thật khéo tay để phủ kín “lông” cho chú chó.

Khi bộ lông đã được phủ kín, đến lúc thổi hồn vào chú chó bằng cách thêm các chi tiết nhỏ: dùng tăm gắn 2 hạt mãng cầu làm mắt; ghim hạt nhãn vào giữa khuôn mặt để làm mũi. Cô Thu còn khéo léo cắt một lát cà rốt hoặc ớt sừng thành hình cái lưỡi cong cong rồi ghim dưới mũi. Chú chó nhìn đáng yêu, thân thiện hay khó tính, buồn bã phụ thuộc vào bước tạo mắt, mũi, miệng này.

Tôi và Thủy thường nài nỉ cô Thu buộc thêm cho chú chó chiếc nơ bằng ruy băng ở cổ, tai. Có năm, 2 đứa còn trổ tài làm thêm mấy chú cún con khiến mâm cỗ thêm phần vui tươi, sinh động.

Ngày Trung thu, ở trường, các cô thường phát cho mỗi học sinh bịch ni lông nhỏ, bên trong là một góc tư cái bánh trung thu, nửa cái bánh in, nửa cái bánh pía. Đứa nào hên thì trúng ngay góc bánh trung thu có thêm miếng trứng muối. Bánh in ngày ấy không phải loại bánh có nhân sầu riêng, đậu xanh như bây giờ mà chỉ có vỏ bánh. Chúng tôi để dành phần bánh ít ỏi đó, chờ mang tới nhà Thủy.

Đêm rằm, khi ông trăng nhô lên sáng tròn vành vạnh cũng là lúc bọn con nít được phá cỗ, nhập tiệc. Ba Thủy tìm được mấy cuộn băng cát sét phát nhạc thiếu nhi, bật to những giai điệu mùa trăng khiến không khí thêm phần rộn rã. Ông cũng là nhà tài trợ đèn lồng khi chuẩn bị sẵn gần chục chiếc đủ hình thù ngộ nghĩnh cho cả bé gái lẫn bé trai. Chúng tôi rước đèn vòng quanh sân trong tiếng nhạc rộn ràng, thỏa thích chọn những món bánh kẹo, trái cây khoái khẩu. Chơi chán, đến khi ra về, cả bọn còn được mẹ Thủy dúi cho mớ kẹo bánh chất đầy túi áo.

Khi Thủy lên lớp Sáu, gia đình Thủy dọn lên thành phố. Sau đó, tôi nghe tin Thủy du học rồi định cư nước ngoài. Từ ngày ấy, chúng tôi không còn gặp lại nhau. Những mùa trăng xưa, những đêm rằm phá cỗ ké chỉ còn trong trí nhớ. Ở một nơi xa, không biết Thủy có còn nhớ chuyện ngày xưa. Tôi thầm nhủ Trung thu năm nay dù cách biệt nhiều phương trời, tôi, Thủy và cả đám bạn thuở nào vẫn sẽ cùng ngắm chung vầng trăng, cùng mơ về góc sân, khoảng trời năm ấy.

Chi Mai