Chỉ đường cho hươu: Bạn trai nghèo lòng trắc ẩn

Trong 2 tháng quen nhau, con phát hiện tính cách Khánh và con có nhiều khác biệt. Một lần trên đường đi ăn, 2 đứa thấy một bà lão bán vé số bị trượt chân té nhào. Con chạy lại hỏi han, động viên, giúp đỡ bà. Trong khi Khánh vẫn dửng dưng và còn đòi đi ăn cho lẹ. Con quên đem theo tiền, nên nói Khánh mua giúp bà vài tờ vé số, Khánh lắc đầu, không mua. Tội nghiệp bà và thất vọng với Khánh, tình thế đó con buộc phải mượn tiền Khánh để mua giúp bà.

Tụi con cự cãi nhau về tình thương người, lòng trắc ẩn khiến đi ăn mất vui. Khánh nói: “Em cứ vậy, ra đường dễ bị lừa”. Con phản đối: “Chẳng thà bị lừa còn hơn nuôi thói vô tâm, ích kỷ”. Con lỡ lời, con có nên xin lỗi không? Và có nên tiếp tục quen Khánh không khi 2 đứa trái ngược quan điểm sống như vậy?

Hồng Mơ (TPHCM)

Ảnh minh họa: Internet

Sự việc trên khiến con bối rối và thất vọng. Tuy nhiên, đó không phải là một va chạm đáng tiếc, một sự cố không đáng có, mà chính là cơ hội để nhìn nhau ở đa dạng góc cạnh và hiểu nhau nhiều hơn. Trong tình huống này, không có ai hoàn toàn đúng hay hoàn toàn sai. Sự khác biệt chỉ đơn giản là sự khác biệt mà thôi.

Việc con chạy đến giúp bà lão bị ngã thể hiện sự đồng cảm và lòng trắc ẩn. Đây là những phẩm chất đáng quý, cho thấy con là một người có trái tim ấm áp, luôn sẵn lòng giúp đỡ người khác.

Vẻ ngoài thờ ơ, dửng dưng của Khánh đối với tình huống té ngã của bà lão bán vé số dạo xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Có thể Khánh đã từng chứng kiến hoặc nghe về những trường hợp lừa đảo, nên có một sự đề phòng nhất định. Khánh không vô cảm, chỉ đơn giản là vận dụng lý trí nhiều hơn, suy nghĩ thực tế hơn.

Cách một người thể hiện lòng trắc ẩn thường được hình thành từ gia đình và môi trường sống. Chúng ta không thể chỉ dựa vào bộc lộ bên ngoài mà kết luận ngay những điều đang diễn ra bên trong họ. Có những người hướng ngoại, thích kết nối với người khác, ưa làm chuyện bao đồng, trong khi có những người hướng nội, sống khép kín hơn, tập trung vào mối quan hệ cốt lõi.

Bối cảnh xảy ra sự việc cũng ít nhiều có tác động. Có thể Khánh đang đói và chỉ muốn đi ăn ngay. Hay Khánh là người nguyên tắc, tuyệt đối tuân thủ kế hoạch đã vạch trước đó...

Về mặt sinh học, phản ứng của con người trước một tình huống bất ngờ được điều khiển bởi hệ thống thần kinh. Khi tiếp nhận tình huống, một vùng não tên là thùy đảo (insula) được kích hoạt, tạo ra cảm giác đồng cảm, lo ngại về những diễn biến xấu và mau mau ra tay nghĩa hiệp.

Thùy não có nhiều chức năng, bao gồm xử lý cảm xúc xã hội (cảm xúc, sự đồng cảm, ra quyết định mạo hiểm) và chức năng nhận thức (chi phối khả năng chú ý, xử lý thông tin cũng như kích hoạt nhiều trạng thái thông qua các phương thức cảm giác).

Bên cạnh đó, việc đưa ra quyết định hành động còn tùy thuộc vào sự giật dây của vùng vỏ não trước trán. Vùng này đóng vai trò trung tâm trong các chức năng nhận thức cao cấp, trong việc điều chỉnh hành vi, ra quyết định và tự chủ cảm xúc. Đặc biệt là vỏ não trước trán mãi đến độ tuổi 25 mới cơ bản hoàn thiện. Điều này lý giải cho lứa trẻ em, vị thành niên thường có những lời nói, hành vi nông nổi, bốc đồng.

Sự khác biệt về cấu trúc, cường độ, cách hoạt động của những vùng não này có thể dẫn đến sự khác biệt trong cách phản ứng của mỗi người. Một số người có khả năng đồng cảm tự nhiên mạnh mẽ hơn những người khác. Lòng trắc ẩn là một giá trị, tuy nhiên, thật khó để phân loại hộ này nghèo, hộ kia cận nghèo, hộ nọ lại là “đại gia” của lòng trắc ẩn. Như thế rất chủ quan, phán xét và dễ bị lầm tưởng khi người ta cố tình làm “động tác giả”.

Nếu thực sự thấy mình quá lời, con nên xin lỗi Khánh về những câu từ đã thốt ra trong lúc căng thẳng, cảm xúc dâng cao, có thể gây tổn thương. Con hãy dành thời gian để trò chuyện thẳng thắn, lắng nghe Khánh chia sẻ quan điểm của mình để nắm bắt những tầm sâu bên trong vẻ ngoài thờ ơ, lạnh lùng đó. Tìm hiểu những trải nghiệm tiêu cực, bị lợi dụng lòng tốt chẳng hạn, mà Khánh đã gặp phải.

Tình yêu không phải là chuyện 2 người giống nhau hoàn toàn, mà là việc chấp nhận và yêu thương những điểm khác biệt của nhau. Thay vì hỏi "có nên tiếp tục hay không", con hãy suy xét giá trị toàn diện của Khánh về tinh thần trách nhiệm, đáng tin cậy, sự chân thành... cũng như khả năng 2 đứa đối thoại, tìm tiếng nói chung và học hỏi bổ sung cho nhau.

Bác sĩ Hoa Tiêu