PNO - Dòng thời gian trôi, khó tổng kết hết về sự phát triển của khoa học kỹ thuật. Nhớ lại sự hưng thịnh - thoái trào của những vật dụng đã gắn liền với cuộc đời mình, chẳng phải là những phút rất tuyệt diệu đó sao!
Một hôm con trai tôi, cậu trai thế hệ 9X bỗng hỏi in ronéo là gì. Khi tôi giải thích cho con về nguyên lý một loại hình in ấn thịnh hành ở Việt Nam từ hơn 30 năm trước, bao nhiêu kỷ niệm ùa về.
Lần đầu tiên tôi biết đến hình thức in ronéo vào mùa hè năm lớp Sáu (1970 - 1971) trường trung học Diên Khánh (Khánh Hòa) xuất bản tập san Mây ngàn - tuyển tập thơ văn của giáo viên và học sinh trong trường. Khi ấy thầy Lê Viết Minh là người phụ trách chính vì thầy viết và vẽ rất đẹp.
Niên khóa 1971 - 1972, trường xuất bản đặc san Đi giữa mưa thu. Đây là tuyển tập thi ca của liên lớp Mười, gồm những bài bình giảng thơ, chủ biên là thầy Đinh Thư. Tôi biết rất rõ quá trình hình thành nên tập san này bởi anh tôi làm “tổng thư ký”. Trình bày chính vẫn là thầy Minh.
Hồi ấy trong nhà tôi có cây bút stencil để viết trên giấy sáp in ronéo. Thầy Minh viết và vẽ trên giấy stencil làm nên cuốn đặc san có hình thức rất đẹp. Tuy nhiên, kiến thức của tôi khi đó chỉ dừng lại ở tờ giấy stencil và cây bút. Mãi đến khi làm việc ở Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Phú Khánh, tôi mới tiếp cận máy in ronéo.
Dòng thời gian ngược trở về thời điểm cơ quan tôi có trụ sở ở 50 Trần Phú, Nha Trang, một biệt thự kiểu Pháp, trong khuôn viên rộng toàn những cây bàng. Đến mùa, lá bàng rơi dày. Khó quên được những chiều thứ Bảy cả cơ quan dọn vệ sinh mà chủ yếu là quét lá bàng rồi gom lại đốt.
Nhớ những buổi trưa mùa đông của cái thời “ngủ bàn”, nằm nghe tiếng sóng biển ầm ầm. Bạn bè đồng nghiệp nằm co nói chuyện suốt trưa.
Phía sau phòng hành chính có một phòng nhỏ cửa mở ra bên hông tòa nhà, bên trong đặt một máy in ronéo. Văn thư là chị Lộc. Thỉnh thoảng giải lao, tôi đến phòng chị và xem chị in ấn. Sau này, vì yêu cầu công việc, tôi cũng tự in ronéo được. Đầu tiên là đánh máy trên giấy stencil. Phần đầu giấy stencil là bìa cứng có đục lỗ để gắn vào máy ronéo. Có ba lớp: giấy sáp màu trắng, giấy than và giấy bìa. Gắn giấy stencil vào máy đánh chữ (không kẹp ruy-băng), mục đích đục lỗ giấy sáp. Chữ hiện lên nhờ lớp giấy than. Giấy bìa dày để giữ cho stencil không bị lệch.
Sau đó xé bỏ lớp giấy bìa và giấy than rồi gắn stencil vào máy in ronéo và bôi mực lên rồi quay và đếm. Người đánh máy phải rất cẩn thận không để sai sót, vì sai là hư mất tờ giấy stencil. In cũng vậy, phải chú ý để giấy in ra không bị nhòe chữ, xiên xẹo, gấp nếp…
In ronéo là một nghề “làm ăn” rất được những năm ấy. Thế hệ tôi chắc nhiều người còn nhớ.
Còn nữa, thịnh hành vào giai đoạn từ năm 1976 ở Sài Gòn có nghề in ronéo những bản nhạc trẻ Anh, Pháp... Một tập nhạc khoảng mười bài. Thế hệ tôi đi học ở Sài Gòn (năm 1977) khó quên được những bến xe có nhiều người bán sách, báo dạo và thêm những tập nhạc này. Những người thích hát hay chơi đàn thường “lùng sục” tìm mua những bản nhạc yêu thích.
Rồi máy vi tính bắt đầu đưa vào cơ quan (khoảng năm 1989) với phần mềm tiếng Việt “sơ khai” là Vietrex, chạy trên hệ điều hành MS-DOS. Máy đánh chữ đến hồi cáo chung, nhường chỗ cho máy tính và máy in kim. Hình thức in ronéo vẫn còn. Giấy stencil được in trên máy in kim rồi in ronéo. Chữ trên văn bản đẹp hơn rất nhiều.
Cho đến khi hệ điều hành Windows thay thế MS-DOS, Vietrex cáo chung và máy ronéo cũng thành cổ vật khi máy photocopy giải quyết nhanh chóng những hạn chế của in litho (in thạch bản) đầu thế kỷ XX và in ronéo cuối thế kỷ XX.
Tôi nói chuyện với người bạn làm văn thư ở Sở Xây dựng Khánh Hòa từ năm 1976. Bạn kể vanh vách quy trình in ấn ronéo và những kỷ niệm “cười đau ruột” khi đặt giấy stencil bị ngược in ra văn bản chữ ngược, nơm nớp lo bị sếp mắng…
Dòng thời gian trôi, khó tổng kết hết về sự phát triển của khoa học kỹ thuật. Nhớ lại sự hưng thịnh - thoái trào của những vật dụng đã gắn liền với cuộc đời mình, chẳng phải là những phút rất tuyệt diệu đó sao!
Đào Thị Thanh Tuyền
Chia sẻ bài viết: |
Câu chuyện “cảnh báo giả” nhưng cũng đã cho An bài học: nếu cô không thay đổi góc nhìn, có ngày sẽ mất Dũng.
Đã có nhiều gia đình, anh em không còn hòa thuận sau khi ba mẹ chết đi, chỉ vì sự thiếu công bằng trong việc để lại tài sản.
Bây giờ, phải bỏ tiền ra mua, nhưng nào có mua được niềm hạnh phúc nhỏ bé một thời.
Có những giai đoạn tưởng đứt gánh giữa đường, nhưng cuối cùng chúng tôi vẫn sánh bước bên mình.
Vai trò của người cha rất quan trọng trong việc làm bạn đồng hành cùng con trai.
Từ kinh nghiệm và lối sống của nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn, chúng ta học được rằng tuổi tác không phải là rào cản...
Vợ chồng tôi giao kèo "giận thế nào cũng không được thô lỗ, xưng hô thiếu tôn trọng nhau", tưởng đơn giản nhưng việc ấy không hề dễ...
Giờ thì ba đã hiểu, sinh ra 1 đứa con và nuôi dạy khó nhọc thế nào. Vậy mà ba đã cãi lời nội con, làm nội buồn lòng.
Nhiều căn nhà đóng cửa như thế khi có một bạn trẻ nào đó đậu đại học, cha mẹ tiếp sức cho con bằng cách rời nhà đi làm thêm.
Đàn ông vẫn bị xã hội đánh đồng rằng muốn thêm chứ đâu muốn bớt. Nhưng có ai thử hỏi ngược lại: “Đàn ông muốn bớt thì được à?”.
Dừa nhà ngoại nhiều vô kể, năm nào đến tết, mẹ cũng về hái mấy buồng, vừa dùng để kho thịt, vừa dùng làm mứt.
Âm nhạc trị liệu là sự kết hợp đa ngành giữa âm nhạc và y học trong trị liệu nhằm cải thiện sức khỏe và các chức năng của cơ thể.
Nghỉ việc hay ở lại? Làm sao để phát triển sự nghiệp? Làm cách nào để tìm thấy công việc đúng với đam mê?…
Nhìn mấy chú công nhân đang xúc cát, trộn hồ xây nhà, tôi bỗng chạnh lòng nhớ về ba. Ngày xưa, ba cũng xúc cát đi bán, nuôi chị em tôi.
Gia đình bạn có ý mời cháu qua nhà chơi nhưng thực chất là ra mắt họ hàng. Cháu có nên đồng ý?
Hầu hết các bình luận của chị em đều nói thủ phạm chính là người-mà-ai-cũng-biết-là-ai-đó: anh chồng.
“Anh mua gì về nhé”, một câu hỏi bình thường nhưng thể hiện sự quan tâm kèm chút hối lỗi đã không về cùng ăn bữa cơm tối.
Chồng say xỉn khiến gia đình lục đục, thậm chí có gia đình rơi vào bi kịch, vợ chồng ly tán cũng chỉ vì chồng mê nhậu.