Thử giải mã hiện tượng Gen Z quấy rối thần tượng

Kiếm view (lượt xem) và góp view có lẽ là một nhiệm vụ quan trọng, tiên quyết mà đa số Gen Z theo đuổi. Hiện tượng chen lấn, vây chặt thượng úy Lê Hoàng Hiệp mới đây tại ga Hà Nội khiến quân đội phải mở đường cũng là một cuộc "đại rượt đuổi" dưới sức ép của view.

Các fan cứng của “nam thần quân đội” khoe đặc sản vừa thu gom được lên trang cá nhân của mình; các Youtuber, TikToker… tận dụng cơ hội hứng mưa view.

Chương trình hội thảo của cặp đôi Bùi Anh Ninh - Nguyễn Tùng Dương cùng các khách mời được lan tỏa nhanh chóng do các khán giả phát trực tiếp và liên tục cập nhật thông tin, hình ảnh lên mạng xã hội - Ảnh: Tô Diệu Hiền

Nếu thực sự chỉ vì ngưỡng mộ vẻ khôi ngô, phong thái đĩnh đạc của thần tượng, “khán giả” chỉ cần tìm vị trí tốt để đứng nhìn, đâu cần phải lăm lăm điện thoại, máy quay, lia tới lia lui đến khi nhân vật mất hút khỏi màn hình và ráo riết tung clip lên mạng.

Xem cách người trẻ “quấy rối” thần tượng như vậy, nhiều người than: “Để người ta làm nhiệm vụ, đâu giỡn chơi vậy được. Quá phiền!”; người thì chê cười: “Mê gì mà dữ vậy! Học hành, công việc, chuyện nhà thì không lo”.

Tôi không phán xét, chỉ thấy lạ cho sự thiết tha đến bất chấp của người trẻ trong việc... mưu cầu view.

Mới đây, có một hội thảo mà khách mời là cặp đôi đồng tính nam khá hot Bùi Anh Ninh - Nguyễn Tùng Dương. Khán giả trẻ khắp các miền đất nước đổ về TPHCM vây kín hội trường. Những cánh tay không mỏi chụp hình, quay phim, phát trực tiếp suốt chương trình.

Khi hội thảo vừa xong, đám đông vây bủa cả lối vào nhà vệ sinh, nơi cặp đôi vội vã đi “trút bầu tâm sự” sau 3 tiếng ròng ngồi giao lưu trên sân khấu.

Gen Z "ăn ngủ trên mạng" nên cũng dễ bị cuốn theo hiệu ứng đám đông. Khi một hiện tượng được lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội, nhiều bạn trẻ tham gia "săn đón" không hẳn vì sự ngưỡng mộ sâu sắc, mà vì lo sợ bị bỏ lỡ (Fear of Missing Out - FOMO). Họ muốn là một phần của sự kiện đang "hot" và không cảm thấy lạc lõng. Điều này khiến sự ngưỡng mộ thiếu chiều sâu và dễ "nguội" đi khi có trào lưu mới xuất hiện.

Gen Z dám chủ động biến nhu cầu thành hành động, nhiệt tình, hết mình với điều mình mong ước là yếu tố tích cực cho cuộc sống thêm sắc màu, thêm thi vị. Tuy nhiên với xu hướng tìm kiếm và ngưỡng mộ những thứ có tính chất “viral” cao (lan truyền, phổ biến), họ có thể vô tình bỏ sót một số giá trị âm thầm, bền bỉ và quan trọng. Đó có thể là tình yêu lịch sử dân tộc; sự hiếu kính trong gia đình; ý thức pháp luật và sự thấu cảm với người khác; khát khao học tập, nghiên cứu, sáng tạo, đóng góp cho cộng đồng những công trình hữu ích… Hoặc có khi đơn giản chỉ là sức khỏe của bản thân.

Sự lý tưởng hóa và ảo tưởng về hình mẫu khiến Gen Z chỉ tập trung những khía cạnh bề ngoài hoặc những thông tin được lan truyền mà ít khi tìm hiểu sâu về con người thật hay quá trình rèn luyện, cống hiến của cá nhân đó. Lý tưởng sống, hoài bão sẽ bị thử thách khi Gen Z cho rằng chỉ cần đẹp đẽ, nổi bật là đủ. Họ có thể hời hợt trong khám phá các chiều cạnh của cuộc sống, nhận biết đâu là lĩnh vực mình cần kiến tạo; họ không đủ động lực để xây dựng, trang bị cho mình giá trị toàn diện và cân bằng. Bởi đâu phải sự trang bị nào cũng mau chóng được tưởng thưởng bằng view hay những lời khen tặng.

Sự mê đắm những nhân vật nổi tiếng, "thần tượng triệu view" dễ khiến Gen Z không đủ tỉnh táo để phân biệt giữa thông tin thật, thông tin cường điệu hay thậm chí là những thông tin sai lệch được lan truyền trong "cơn sốt". Điều này tiềm ẩn nguy cơ dễ bị dắt mũi bởi những nội dung giật gân, thiếu kiểm chứng, dễ sa chân khỏi hành lang pháp lý, ảnh hưởng đến nhận thức và hình thành lý tưởng sống.

Áp lực phải tạo trend (xu hướng) và thể hiện bản thân trên mạng xã hội với view nhảy số nhanh có thể biến lý tưởng sống trở thành một công cụ để "làm đẹp" trang cá nhân, hơn là một giá trị được vun đắp từ bên trong. Tôi mượn tình huống của cô sinh viên Hoàng Nhanh - cháu họ của tôi - để kết bài này với một sự hụt hẫng nhẹ nhưng vẫn không quên tin tưởng và chờ mong những chuyển biến.

Để có tiền nhuộm màu tóc đang thịnh, Hoàng Nhanh phải nhịn ăn nhiều bữa ngay trong đợt thi. Về đến nhà với 'quả đầu" mơ ước, Hoàng Nhanh bị cơn đau bao tử hoành hành đến không đi nổi, người quặp lại như chữ C. Vậy mà cháu vẫn gắng gượng sạc pin điện thoại để mở nguồn đếm view (cháu đã đăng hình tóc mới ngay hồi vừa nhuộm xong).

Đã tập trung "chăm bẵm view", tất nhiên, tâm trạng cá nhân của cháu cũng vui buồn, tức giận, "sân si" theo những dòng bình luận. Một ngày chỉ 24 giờ, tuổi thanh xuân cũng chỉ chừng đấy, không biết cháu có kịp thấy bên cạnh view, cuộc đời này vẫn còn nhiều thứ khác cũng thú vị và cần sức trẻ chung tay?

Tô Diệu Hiền