Thành phố bị tha hóa

Một bé trai chơi cùng vật nuôi phía sau ngôi nhà nơi xóm nghèo ở Mexico - Nguồn ảnh: EP

Không có trường học

Sandra Ramirez - một nhân viên công tác xã hội - kể về cậu học trò bà từng gặp tại lớp trau dồi kỹ năng sống: “Lần đầu tôi thấy đứa trẻ ấy trong lớp, em khoảng 13 tuổi. Một bé trai nhỏ người nhưng tràn đầy năng lượng”.

Cậu học trò nhỏ sống ở một khu dân cư phía đông nam thành phố công nghiệp Ciudad Juarez, thường được gọi tắt là Juarez - thành phố lớn nhất bang Chihuahua, Tây Bắc Mexico. Cũng như bao đứa trẻ nghèo khác, cậu bé lớn lên trong những dãy nhà liên kế dành cho công nhân phổ biến khắp Juarez từ 3 thập niên trước.

Thời điểm ấy, Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) vừa được ký kết (có hiệu lực từ tháng 1/1994), một làn sóng phát triển kinh tế chưa từng có đã bùng nổ ở Juarez. Các công trình đường sá, điện, nước, nhà máy... đua nhau mọc lên nhưng trường học, bệnh viện, công viên… thì gần như không có.

Ramirez mô tả về TP Juarez, nơi bà đang sống: “Một ký túc xá khổng lồ nơi trẻ nhỏ được huấn luyện để hoặc trở thành công nhân hoặc tội phạm”. Ngôi trường duy nhất quá đông đúc nên rất nhiều trẻ phải chịu cảnh thất học, hoặc không thể học hết THPT. “Đứa trẻ năm ấy từng than thở với tôi rằng em đã thử tìm nhưng không có trường học nào để em đến…”.

Từ thập niên 1970, có 30 phức hợp nhà máy công nghiệp được xây dựng trong thành phố. Các cụm công trình này đại diện cho hơn 450 công ty, 2.655 cơ sở sản xuất lớn nhỏ, thu hút gần 310.000 công nhân. Trở thành điểm nóng của làn sóng công nghiệp hóa ồ ạt, bên trong Juarez hình thành một môi trường xã hội mất cân bằng.

“Phụ nữ trẻ, trẻ em gái bị bắt cóc, giết hại; tỉ lệ người nghiện rượu cao đáng ngại; thanh thiếu niên sa ngã vào vòng lao lý... Juarez có hàng loạt “kỷ lục” đáng buồn” - Ramirez nói.

Vết sẹo khó lành

Sau NAFTA, đông đảo phụ nữ trẻ Mỹ Latin đã tìm tới Juarez để tìm việc làm và tạo lập một mô hình gia đình bất ổn khi vai trò của người phụ nữ trong gia đình được đề cao vì vai trò lao động chính thuộc về họ. Nhiều gia đình đơn thân ra đời và phụ nữ phải nỗ lực không ngừng để nuôi con.

Dân số tăng lên nhưng hệ thống an sinh xã hội luôn bị xem nhẹ trong mọi kế hoạch quy hoạch mở rộng thành phố suốt 40 năm qua. “Tới nay tôi vẫn chưa thấy một chính sách nào tập trung vào chăm sóc trẻ em” - Hugo Almada - tác gia, nhà nghiên cứu xã hội học Mexico, đã dành nhiều năm lên tiếng trước các tệ nạn, bất công tại Juarez - chia sẻ.

2008-2011 là giai đoạn bùng nổ của cuộc chiến thuốc phiện, bạo lực tăng cao do tranh chấp giữa những băng nhóm ở Juarez. Người trẻ bị giết hại, trẻ mồ côi cha mẹ tăng vọt, đường phố hoang vắng. Nhiều người không dám ra khỏi nhà dẫn đến nạn bạo lực tăng vọt bên trong những cánh cửa đóng chặt. Phụ nữ, trẻ em càng bị đe dọa bởi bạo hành, xâm hại. Điều đáng lo ngại nhất đã đến khi thanh thiếu niên, trẻ em bắt đầu có tư duy bình thường hóa nạn bạo lực, tội phạm.

“Vết sẹo của Juarez sẽ khó lành nếu chúng ta không làm gì ngay lúc này để thắp lại hy vọng cho thế hệ tương lai” - Ramirez nói.

Như Ý (theo EL PAÍS)