Nghị định 282/2025/NĐ-CP: Chỉ tố cáo khi xác định sẽ ly hôn

Từ 15/12, Nghị định 282/2025/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình có hiệu lực thi hành. Trong đó, các quy định xử phạt hành chính đối với hành vi bạo lực gia đình, như bạo lực tinh thần, bạo lực kinh tế, bạo lực tình dục đã nhận được nhiều ý kiến tranh luận.

Theo khảo sát trực tuyến của Báo Phụ nữ TPHCM với câu hỏi: “Hành vi bạo lực tinh thần, bạo lực kinh tế, bạo lực tình dục vợ (chồng) bị phạt tới 30 triệu đồng (theo Nghị định 282/2025/NĐ-CP), nếu là nạn nhân, bạn có đứng ra tố cáo hay không?” cùng 3 lựa chọn: có, không, muốn tố cáo nhưng ngại lý do.

Kết quả cho thấy khoảng 62% người tham gia khảo sát khẳng định sẽ đứng ra tố cáo nếu chứng kiến hoặc là nạn nhân các hành vi trên, 24% muốn tố cáo nhưng còn e ngại vì nhiều lý do và 14% còn lại không muốn tố cáo.

Mặc dù có sự phân hoá rõ rệt, song con số 38% (người ngại hoặc không muốn tố cáo) cho thấy nhiều người chưa sẵn sàng tố cáo hành vi bạo lực gia đình khi bản thân là nạn nhân. Tôi thấy kết quả này phản ánh đúng tâm lý của những người trong cuộc, bởi thực tế, khi đứng ra tố cáo là phải chấp nhận việc hạnh phúc gia đình có nguy cơ tan vỡ.

Khi nào nạn nhân chủ động tố cáo là đã đến bước đường cùng và muốn tìm cho mình một lối thoát khác. Thiếu gì chuyện ông chồng đánh vợ được hàng xóm can ngăn, chính quyền nhắc nhở nhưng chỉ một thời gian sau lại tái diễn như cũ. Chỉ khi muốn có bằng chứng pháp lý để thuận lợi hơn trong việc ly hôn, người trong cuộc mới chủ động lên tiếng.

Khi đã tố cáo hành vi bạo lực, nạn nhân xác định đối mặt nguy cơ tan vỡ hạnh phúc. Hình minh hoạ

Cái tin Hoa gọi công an đến làm việc khi bị chồng đánh rồi chủ động nhập viện làm nhiều người ngạc nhiên. Những người thân thiết đều biết Vũ - chồng Hoa là một người nóng tính nhưng đánh vợ đến mức nằm viện thì không ai tin dù vẫn biết giữa vợ chồng họ thỉnh thoảng xảy ra xô xát.

Nhiều lần, đồng nghiệp phát hiện trên người cô những vết bầm tím, Hoa giải thích do tự ngã chứ không thừa nhận bị chồng bạo hành. Mọi người đều hiểu Hoa không muốn làm to chuyện vì cả hai đều làm việc nhà nước, Vũ còn là phó hiệu trưởng của một trường cấp Hai.

Khi được hỏi lý do vì sao đến bây giờ mới tố cáo hành vi bạo lực của chồng thì Hoa trả lời dứt khoát: “Vì xác định sẽ ly hôn nên cần bằng chứng cụ thể để giải quyết thủ tục cho nhanh gọn”. Sau đó, vợ chồng Hoa ly hôn, Vũ không chịu được điều tiếng “thầy giáo đánh vợ” nên đã xin thuyên chuyển lên vùng cao công tác.

Có trường hợp, chồng đánh vợ thường xuyên, hàng xóm thấy bức xúc nên báo chính quyền giùm nhưng đến khi được mời lên làm việc thì người vợ lại không thừa nhận hành vi của chồng mà bao biện chỉ cãi vã bình thường. Sau đó, người vợ về còn trách nhà hàng xóm nhiều chuyện, xen vào việc gia đình họ.

Với tâm lý còn rất phổ biến đó, việc người bị bạo hành đứng ra tố cáo là rất khó vì vấn đề sau đó vẫn bỏ ngỏ. Nhiều trường hợp phạt tiền xong rồi lại càng tăng thêm mâu thuẫn gia đình. Đó mới chỉ xét vấn đề bạo lực thân thể, còn bạo lực tinh thần, bạo lực kinh tế, bạo lực tình dục chứ càng khó để nói ra.

Để nghị định 282/2025/NĐ-CP có hiệu quả thực tế, thực sự trở thành công cụ bảo vệ bản thân và gia đình thì cần đặt ra những giải pháp mang tính ứng dụng cao. Và quan trọng hơn, phải nâng cao nhận thức từ sớm bằng cách đưa nội dung về quyền cá nhân, ranh giới an toàn vào giảng dạy trong nhà trường. Truyền thông xã hội cần nhất quán thông điệp: lên tiếng nói lên sự thật không phải là xấu hổ. Làm sao để mọi nạn nhân khi đứng lên tố cáo không bị đẩy vào thế rủi ro, cô lập hay tổn thương. Còn nếu nạn nhân vẫn có tâm lý chỉ tố cáo khi xác định sẽ tan vỡ thì nghị định không đạt được mục tiêu phòng ngừa, răn đe, giảm thiểu bạo lực gia đình.

Nhật Quân