Nghị định 282/2025/NĐ-CP: Ai cũng ngại tố cáo bạo lực, ai sẽ cứu gia đình?

Trước thềm Nghị định 282/2025/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình có hiệu lực thi hành, Báo Phụ Nữ TPHCM đã tiến hành khảo sát nhanh về chọn lựa tố cáo hành vi bạo lực gia đình.

Khung khảo sát ý kiến bạn đọc

Kết quả bình chọn tính tới thời điểm 9g ngày 16/12/2015

Tỷ lệ 14% không tố cáo và 26% “muốn tố cáo nhưng ngại vì nhiều lý do” là những con số đáng suy ngẫm.

Với 62% chọn tố cáo hành vi bạo lực, đã có quy trình xử lý theo pháp luật hiện hành. Còn với những trường hợp ngập ngừng e ngại thì sao? Sự ngập ngừng ấy có tạo điều kiện cho bạo lực tiếp diễn? Từ những lý do ngại tố cáo mà bạn đọc đưa ra, chúng tôi nhận thấy:

Đối với người chứng kiến, sự ngần ngại đa số xoay quanh nỗi sợ can thiệp vào chuyện nhà người khác và sợ bị trả thù.

Tuy nhiên, hành động can thiệp đúng lúc, đặc biệt thông qua việc báo cáo chính quyền (công an, tổ dân phố, hội phụ nữ) không phải là can thiệp vào chuyện riêng, mà là hành động thực thi pháp luật, là trách nhiệm công dân, góp phần vun đắp cho xã hội. Chiều ngược lại, một môi trường xã hội lành mạnh sẽ là nền tảng để an toàn cá nhân được đảm bảo.

Việc xem bạo lực là chuyện muôn thuở hoặc do cả 2 cùng có lỗi có thể tạo ra “bạo lực chéo” (tình trạng 2 bên cùng bị tổn thương nhưng chỉ một người bị quy trách nhiệm hoặc nạn nhân bị đổ lỗi ngược) - một góc khuất mà chúng ta cần nhận diện.

Đối với nạn nhân, các lý do đưa ra còn phức tạp và mang nhiều màu sắc hơn. Nạn nhân thường nhẫn nhịn vì con, ngại xấu hổ, cảm thấy nhục nhã và sợ bị phán xét, tai tiếng.... Một phụ nữ cho biết vì nặng ơn nhà chồng đã hỗ trợ tài chính lúc ba chị bệnh nặng mà xí xóa, bỏ qua cho ông chồng vũ phu, kiểm soát thô bạo các mối quan hệ của vợ. Trường hợp này, nạn nhân đánh đồng cam chịu với trả ơn thay vì hiểu rằng: trả ơn chồng và nhà chồng chính là phải cho chồng cơ hội sửa sai và thay đổi để hoàn thiện.

Bạo lực lùi xa mới có chỗ cho sự bình an, hạnh phúc - Ảnh minh họa được tạo bởi AI

Nhiều phụ nữ/ đàn ông cho biết, họ sợ việc tố cáo sẽ dẫn đến ly hôn và bi quan về tương lai. Đơn cử, họ sợ nếu có ly hôn thành công, họ cũng khó đi bước nữa vì hiếm ai chịu cưới người từng tố cáo bạn đời.

Đây là một định kiến nặng nề, có chiều hướng duy trì bất công, bất bình đẳng. Nếu người bạn đời tương lai yêu và hiểu bạn, người ấy càng ngưỡng mộ vì bạn hiểu biết, bản lĩnh, mạnh mẽ đấu tranh vì hạnh phúc bền vững. Xã hội cần phải thay đổi cách nhìn, không thể để sự dũng cảm tìm kiếm công lý lại trở thành vết nhơ trong mắt cộng đồng.

Không muốn tố cáo vì e ngại nhiều lý do - vậy đầu ra của trường hợp này là gì? Đầu ra chính là sự tái diễn và leo thang của bạo lực. Im lặng chính là trao chìa khóa để người gây bạo lực mạnh bước trên hành trình của mình.

“Khi bị bạo lực gia đình lần thứ nhất, bạn là nạn nhân; còn từ lần thứ hai, bạn chính là... đồng phạm”. Câu nói thoạt nghe có vẻ vô lý, nhưng lại có giá trị thực tế và khẳng định: bằng sự im lặng, nhịn nhục hoặc chỉ là nghĩ tới nghĩ lui rồi thoái chí, nạn nhân đã vô tình tiếp tay cho bạo lực.

Điều đáng lưu ý, vấn đề không phải ở bản thân muốn trình báo hay không, mà với mức độ nào đó, thái độ im lặng, phớt lờ còn đưa lại nguy cơ phạm tội hình sự về hành vi không tố giác tội phạm.

Bạn thuộc nhóm 26% đang e ngại và chùn bước trước hành vi bạo lực? Hãy tìm một điểm tựa niềm tin, mạnh dạn vượt qua nỗi sợ để thay đổi cuộc đời mình và cộng đồng. Việc trình báo không phức tạp như bạn nghĩ, và bạn không đơn độc. Sẽ luôn có các tổ chức xã hội, pháp lý và tâm lý sẵn sàng hỗ trợ bạn. Khi lên tiếng, bạn đang bảo vệ quyền con người, quyền công dân của chính mình hoặc người khác. Và hơn hết là lan tỏa tinh thần sống và hành động vì lẽ phải , cứu lấy sự bình an, hạnh phúc trong mỗi gia đình.

Báo Phụ Nữ