Lê Thần Tông và chuyện tìm vợ từ một giấc mơ

Xuất thân của bà hoàng xứ Thanh

Trong số các hậu phi người Việt, Phạm Thị Ngọc Hậu là người có một mối duyên tình khá kỳ lạ với Lê Thần Tông.

Theo chính sử, bà quê ở làng Quả Nhuệ, huyện Lôi Dương (nay là huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa), nhưng có sách chép bà là người làng Kim Bảng, xã Nam Giang (nay là xã Nam Giang, huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa).

Một số tư liệu Hán Nôm và truyền tụng trong dân gian ở Thanh Hóa cho biết Phạm Thị Ngọc Hậu còn có tên khác là Phạm Thị Hậu, Phạm Thị Ngọc Oanh. Xuất thân trong một gia đình bình dân ở chốn thôn quê nhưng từ nhỏ bà và em gái là Phạm Thị Ngọc Hiền được cha mẹ dạy bảo cẩn thận, nhất là lòng yêu thương con người.

Tượng Lê Thần Tông và hậu phi (Hình minh họa)

Tuy gia cảnh không có gì làm khá giả, lại chỉ sinh được hai cô con gái nhưng vợ chồng họ Phạm không lấy đó làm buồn phiền, ngược lại với họ những đứa con là vật báu mà trời ban cho nên rất yêu quý, với người ngoài ông bà còn giúp đỡ những cảnh đời khốn khó hơn mình, những người sa cơ hoạn nạn, vì thế dân trong vùng ai cũng mến trọng.

Khi chị em bà Ngọc Hậu mới hơn 10 tuổi thì cha lâm bệnh qua đời, có một thầy địa lý từng chịu ơn giúp đỡ của gia đình họ Phạm nghe tin buồn đã đến viếng và xin tìm một ngôi đất tốt để táng ân nhân, coi đó như sự trả ơn đền nghĩa. Ngôi đất đó được coi là phúc địa, thầy địa lý tiên đoán đó là thế đất “nhất giá công hầu, nhất giá vương”. Nhiều người không hiểu cho đó là chuyện tầm phào, ông thầy địa lý không tranh luận mà chỉ mỉm cười rồi bỏ đi.

Duyên tình trong giấc mộng

Lê Thần Tông tên thật là Lê Duy Kỳ, được sử sách ca ngợi là người “thông minh, học rộng, mưu lược sâu sắc, văn chương hay, thực đáng là bậc vua giỏi” (Đại Việt sử ký toàn thư). Ông từng hai lần làm vua: Lần thứ nhất từ năm 1619-1643, lần thứ hai từ 1649-1662.

Đây cũng là vị vua có nhiều vợ thuộc nhiều dân tộc nhất, chỉ xét tới 6 người vợ chính của ông thì mỗi bà thuộc một dân tộc khác nhau, đó là: Kinh (Việt), Xiêm (Thái Lan ngày nay), Mường, Hán (Hoa), Lào và Hà Lan.

So với những phi tần khác, chuyện được tuyển vào hoàng cung của bà Phạm Thị Ngọc Hậu cũng rất đặc biệt. Truyền rằng đến năm 18 tuổi Phạm Thị Ngọc Hậu đã trở thành một thiếu nữ vô cùng xinh đẹp, đức hạnh đủ đầy. Năm 19 tuổi, nàng theo người thân ra kinh đô Thăng Long chơi, chuyến đi đó không ngờ đã thay đổi cuộc đời của cô gái đến từ xứ Thanh.

Bấy giờ Lê Thần Tông đang ở ngôi lần thứ nhất (1619-1643), một đêm vua nằm mộng thấy một người con gái xinh đẹp từ phía Nam đi đến, tự xưng là có duyên phận từ tiền kiếp. Liền trong mấy đêm, giấc mộng đó lặp đi lặp lại khiến ông lấy làm kinh ngạc, vua mô tả lại dung nhan người trong mộng, sai họa quan trong triều vẽ thành tranh rồi cho người đi tìm kiếm.

Duyên trời run rủi, sự việc tình cờ, đúng lúc các đại thần đang lo lắng tìm người đẹp khác nào “mò kim đáy bể” thì họ bất ngờ gặp một cô gái giống hệt trong tranh đang đi dạo bước mà vẫn còn bỡ ngỡ trước cảnh nhộn nhịp của phố chợ chốn kinh đô. Tin báo lập tức đến tai Lê Thần Tông, vua liền cho người đưa cô gái vào cung hỏi chuyện thì được biết tên họ và quê quán của người đẹp ấy. Tin là ứng vào giấc mộng, Lê Thần Tông liền tuyển cô làm cung phi và rất sủng ái; còn người em gái của Ngọc Hậu là Ngọc Hiền, sau này lấy một vị quan có tước hầu, lúc đó người ta mới tin vào lời tiên đoán của ông thầy địa lý năm nào.

Mộng đế vương (Tranh minh họa)

Năm Giáp Ngọ (1654) cung phi Ngọc Hậu hạ sinh hoàng tử, được đặt tên là Lê Duy Vũ, đây là con trai thứ 2 của vua Lê Thần Tông. Tháng 9 năm Nhâm Dần (1662) Lê Duy Vũ được lập làm Thái tử, đến tháng 11 cùng năm sau khi Lê Thần Tông qua đời, hoàng tử khi đó 9 tuổi được lập làm vua, sử gọi là Lê Huyền Tông.

Con được kế vị ngai vàng, bà Ngọc Hậu được tôn là Đoan Thuần Hoàng Thái hậu, thế nhưng Lê Huyền Tông làm vua 9 năm (1662-1671) thì mất, thọ 17 tuổi. Thái hậu Đoan Thuần rất đau buồn, từ đó là chuyên tâm tìm hiểu Phật pháp và lo làm việc thiện, giúp đỡ dân chúng cho đến khi mất.

Theo sách Đại Việt sử ký tục biên, tháng 6 năm Tân Mùi (1691) Hoàng thái hậu Ngọc Hậu qua đời, triều đình dâng tên thụy là Đoan Thuần, vua Lê Hy Tông sai dựng tại quê nhà của Thái hậu ở xã Nam Giang tấm bia “Công đức trường lưu” ghi tiểu sử, công đức của bà và việc phụng  sự, tế tự đề là “Phụng sự bi ký”, “Tế tự thường quý”...

Lê Thái Dũng