Hình thành hệ sinh thái người trẻ dẫn dắt người trẻ trên mạng xã hội

Hoạt động sinh hoạt cộng đồng của thanh niên, thiếu nhi TPHCM cuối tháng 9/2025 - Nguồn ảnh: Thành đoàn TPHCM

Mạng xã hội là môi trường giáo dục mới

Phóng viên: Ngày nay, mạng xã hội phát triển nhanh chóng và có sức ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống giới trẻ. Đây vừa là công cụ hữu ích vừa tiềm ẩn rủi ro. Ông nhìn nhận thế nào về tác động 2 mặt này đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên?

Ông Ngô Minh Hải: Có thể nói mạng xã hội như con dao hai lưỡi. Thay vì chỉ nhìn nhận nó là một công cụ đơn thuần, chúng ta cần xem mạng xã hội là môi trường giáo dục mới, đầy tiềm năng mà cũng không ít rủi ro.

Ở chiều tích cực, mạng xã hội là một kênh truyền thông nhanh chóng, rộng khắp, hấp dẫn. Nó cho phép các tổ chức và cá nhân dễ dàng lan tỏa những giá trị nhân văn, những tấm gương người tốt việc tốt, tạo hiệu ứng tích cực trong cộng đồng.

Tuy nhiên, mặt trái của mạng xã hội cũng bộc lộ rõ rệt. Đó là sự lan truyền không kiểm soát của tin giả, thông tin xấu, độc hại; các trào lưu lệch chuẩn hay lối sống thực dụng, tiêu cực. Thanh niên, nhất là những người chưa có kinh nghiệm sống và bản lĩnh vững vàng, rất dễ bị ảnh hưởng bởi những nội dung đó. Việc tiếp nhận thông tin thiếu chọn lọc có thể dẫn đến nhận thức sai lệch, hành vi thiếu chuẩn mực, thậm chí là lối sống vô cảm, ích kỷ. Đây là vấn đề không thể xem nhẹ, đòi hỏi các cấp, các ngành và toàn xã hội có giải pháp đối phó hiệu quả. Vấn đề không nằm ở việc mạng xã hội tốt hay xấu mà ở cách chúng ta định hướng và đồng hành cùng thanh niên.

Trò chơi trực tuyến Đoàn Không quân Sao Đỏ - một hoạt động nằm trong không gian “Trò chơi tuổi trẻ” - Nguồn ảnh: Thành đoàn TPHCM

* Trước thực tế đó, Thành đoàn TPHCM đã có những giải pháp nào để định hướng cho thanh niên trong môi trường giáo dục mới đầy tiềm năng lẫn rủi ro?

- Thành đoàn TPHCM đã nhận thức rõ điều này và tập trung vào 2 giải pháp trọng tâm. Một là bồi dưỡng bản lĩnh chính trị và kỹ năng miễn dịch trước thông tin xấu, độc hại. Điều đó giúp thanh niên tự trang bị cho mình bộ lọc thông tin, phân biệt đúng sai, từ đó có thể tự bảo vệ bản thân trước những tác động tiêu cực. Hai là khuyến khích đoàn viên, thanh niên trở thành những người sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm, chủ động tận dụng nền tảng này để lan tỏa những điều hay, việc tốt.

Trang bị cho thanh niên "chiếc la bàn" để không lạc lối

* Để khuyến khích đoàn viên, thanh niên sử dụng mạng xã hội một cách tích cực, Thành đoàn TPHCM đã và đang thực hiện những chiến dịch, chương trình cụ thể nào?

- Trong những năm qua, Thành đoàn TPHCM đã triển khai nhiều chương trình, chiến dịch gắn liền với đời sống giới trẻ và xu hướng công nghệ mới; mở đầu với việc xác lập trào lưu “Sống xanh” - một giải pháp nằm trong Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XI. Trào lưu đã được hưởng ứng và phát động mạnh mẽ tại đơn vị, thu hút sự tham gia đông đảo của thanh thiếu nhi thành phố.

Trong năm 2024, tiềm năng phát triển của âm nhạc trên các nền tảng số là rất lớn. Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều bài hát có nội dung không lành mạnh, câu từ không phù hợp, tác động tiêu cực trên không gian mạng. Nắm bắt tình hình, Thành đoàn TPHCM đã triển khai không gian “Hòa nhịp bài ca tuổi trẻ” với mục đích lan tỏa những thông điệp nhân văn, ý nghĩa; những bài hát về thanh niên, tuổi trẻ; những ca khúc cách mạng đến đoàn viên, thanh niên bằng những bản phối đa dạng.

Thanh niên TPHCM đồng hành xây dựng chính quyền số - Nguồn ảnh: Thành đoàn TPHCM

Không gian “Hòa nhịp bài ca tuổi trẻ” đã trở thành chiến dịch truyền thông đầu tiên do một tổ chức chính trị - xã hội phát triển với kết quả thu hút và lan tỏa mạnh mẽ trên phạm vi toàn quốc; lan tỏa những thông điệp nhân văn, tích cực đến cộng đồng người Việt Nam tại Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Anh, Pháp… với kết quả hơn 5 tỉ lượt xem trên các nền tảng mạng xã hội. Những sản phẩm này được Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) gọi là “làn gió mới đầy cuốn hút cho dòng nhạc cách mạng”.

Ngoài ra, Ban Thường vụ Thành đoàn TPHCM còn tiếp tục triển khai không gian tương tác “Trò chơi tuổi trẻ” sau thành công của “Hòa nhịp bài ca tuổi trẻ”, bao gồm các sản phẩm công nghệ trò chơi trực tuyến do Thành đoàn TPHCM lên ý tưởng và xây dựng. Sản phẩm trên đã ghi nhận hơn 80.000 giờ chơi, 53.700 lượt tham gia, 14.500 tài khoản đăng ký.

Ông Ngô Minh Hải - Phó chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM, Bí thư Thành đoàn TPHCM - Nguồn ảnh: Thành đoàn TPHCM

* Theo ông, các tổ chức đoàn, hội có vai trò quan trọng thế nào trong việc giúp người trẻ ý thức và xây dựng môi trường mạng xã hội lành mạnh, nơi những giá trị tốt đẹp được tôn vinh, lan tỏa mạnh mẽ?

- Theo tôi, mạng xã hội là cuộc sống thứ hai của người trẻ - nơi các bạn thể hiện quan điểm, kết nối cộng đồng, hành động vì những điều mình tin tưởng. Thay vì để các bạn tự bơi trong tin giả, tin xấu, tổ chức đoàn, hội cần chủ động giúp các bạn nhận ra đâu là thông tin sạch, đâu là “rác” để không bị dẫn dắt sai lệch. Quan trọng hơn việc chỉ đường là trang bị cho các bạn “chiếc la bàn” của riêng mình. Đó chính là tư duy phản biện thông qua các buổi chia sẻ, các sản phẩm truyền thông sáng tạo, các buổi tọa đàm, diễn đàn về an ninh mạng, các cuộc thi tìm hiểu pháp luật …

Tổ chức đoàn, hội không chỉ phòng ngừa mà còn phải chủ động xây dựng, lấy cái đẹp dẹp cái xấu. Việc tạo ra và dẫn dắt các trào lưu, chiến dịch truyền thông tích cực trên mạng xã hội như đã nêu là cách tạo ra dòng chảy tích cực, lấn át những thông tin tiêu cực, cho thấy sức mạnh của việc lan tỏa điều tử tế thông qua người trẻ.

Đặc biệt phải nhắc tới vai trò cầu nối và kiến tạo mạng lưới ảnh hưởng tích cực. Chúng tôi tổ chức các diễn đàn, buổi đối thoại giữa thanh niên với các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp công nghệ, chuyên gia… để người trẻ được lên tiếng, đóng góp ý kiến về việc xây dựng không gian mạng lành mạnh, chính sách bảo vệ người dùng, nhất là người trẻ.

Bên cạnh đó, tập trung bồi dưỡng các cá nhân tiêu biểu, câu lạc bộ, đội nhóm nòng cốt, kết nối các bạn trẻ có sức ảnh hưởng sống đẹp, sống có ích, từ đó hình thành hệ sinh thái “người trẻ dẫn dắt người trẻ” trên mạng - với sự hỗ trợ, đồng hành của tổ chức đoàn, hội.

* Xin cảm ơn ông.

Nhã Chân (thực hiện)

Ý kiến:

Biến mạng xã hội thành cầu nối yêu thương

Là cán bộ trẻ, từng tham gia nhiều hoạt động cộng đồng của đoàn, hội nên tôi biết được nhiều hoàn cảnh khó khăn. Vì vậy, tôi luôn tâm niệm thiện nguyện là hành trình ý nghĩa, là trách nhiệm của người trẻ. Tôi thường tổ chức, tham gia các hoạt động trao quà cho những hoàn cảnh kém may mắn, đặc biệt là học sinh nghèo trong các dịp đặc biệt như tết Nguyên đán, Trung thu..

Sau mỗi chuyến đi, tôi đều quay video, đăng tải trên các nền tảng số (YouTube, TikTok), không phải để… chứng tỏ mà đơn giản tôi muốn mọi người biết rằng xung quanh vẫn còn nhiều mảnh đời khó khăn, bất hạnh; để họ cũng cảm nhận niềm vui, niềm hạnh phúc khi được cho đi, được giúp người, giúp đời. Biết đâu những clip như vậy sẽ thôi thúc họ hành động, mang đến nhiều giá trị tích cực cho xã hội.

Anh Nguyễn Văn Cảnh
- chuyên viên Ban Tổ chức Thành ủy
TP Cần Thơ, nguyên Bí thư Chi đoàn cơ sở
Ban Tổ chức Tỉnh ủy tỉnh Sóc Trăng trước đây

Nền tảng số là chiếc chìa khóa của cán bộ trẻ

Với lợi thế là cán bộ trẻ, có khả năng tiếp cận nhanh các xu hướng công nghệ, chúng tôi có trách nhiệm tận dụng các nền tảng số để lan tỏa thông tin về chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước đến người dân. Đây chính là chìa khóa để cán bộ gần dân hơn.

Chúng tôi chuyển tải thông tin dưới dạng nội dung hấp dẫn như video ngắn, infographic, bài viết trên Facebook, Zalo, TikTok. Đồng thời, chúng tôi xây dựng các mô hình và ứng dụng số hóa để nâng cao hiệu quả công tác; tương tác, chia sẻ nội dung chất lượng và kiên quyết đấu tranh phản bác các thông tin sai lệch.

Theo tôi, nền tảng số giúp chuyển từ việc tuyên truyền 1 chiều sang đối thoại 2 chiều, từ hình thức văn bản sang hình thức truyền thông đa phương tiện, đảm bảo thông tin dễ tiếp cận và kịp thời. Việc này không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương mà còn giúp người dân nắm bắt thông tin nhanh chóng, chính xác.

Anh Trần Thanh Khang
- cán bộ không chuyên trách Ủy ban
MTTQ Việt Nam phường Bình Thạnh, TPHCM

Cát Quân (ghi)