Gốc xoài bưởi già - quà quê thơm thảo

Mỗi vùng đất trải dài trên đất nước hình chữ S xinh đẹp đều được thiên nhiên ưu ái cho những thức quà khác nhau. Nơi tôi sinh ra và lớn lên - ngoại ô TPHCM - được đất mẹ ban tặng một loại trái cây đặc biệt với tên gọi dân dã là xoài bưởi.

Xoài bưởi vườn nhà - Ảnh do tác giả cung cấp

Nhà ngoại, nơi tuổi thơ tôi được ôm ấp qua từng năm tháng, có một gốc xoài nhiều tuổi. Gốc xoài bưởi già trong sân nhà cùng những trái xanh mướt, căng mẩy đã đi vào tuổi thơ, vào cuộc sống của tôi cũng như bao người dân nơi này, mang theo hương vị thơm lừng đậm đà không lẫn vào đâu.

Cuối tuần rồi, nhà ngoại tôi có giỗ. Khi tôi về đến trước sân, cây xoài ấy rung rinh chìa cành chào đón. Cây đã sai quả từ tết, nay càng thêm trĩu trịt. Gió lao xao đưa tôi men theo ký ức về lại ngày giỗ hơn 20 năm trước. Lúc đó, tán xoài còn lòa xòa thấp, trái trĩu ngang tầm với bọn con nít chúng tôi. Bên dưới quầng bóng mát rượi của gốc xoài sần sùi, đám trẻ chơi đùa mướt mồ hôi.

Tôi là đứa xung phong rướn người bẻ trái xoài to tròn thấp nhất đang mời gọi. Trái xoài lìa nhánh, mủ từ cuống xoài tứa ra chảy thành dòng bám vào tay tôi. Tôi ngồi thụp xuống, cả bọn vây quanh thay nhau cắn lấy cắn để chiến lợi phẩm chua giòn sần sật đến miếng cuối cùng.

Lần ấy không chỉ để lại trong tôi ký ức tuổi thơ bởi tiếng cười thích chí, hương vị khó quên mà còn cả vết loét to bằng ngón tay út trên gò má trái do dính phải mủ xoài. Thứ mủ đó tuy thơm mà độc, có thể gây loét da nếu tiếp xúc lâu không kịp rửa. May mắn thay, ngày ấy tôi được ngoại chăm sóc chu đáo vì ngoại không muốn cháu gái có vết sẹo trên mặt. Ngoại như bà tiên bước ra từ truyện cổ tích, hóa phép cho vết thương mau lành, vết sẹo mau phai.

Tiếng ngoại gọi đưa tôi về thực tại. Ngoại hỏi tôi thèm xoài hay sao mà đứng đó tần ngần. Tôi cười nheo mắt nhìn ngoại, cảm thấy chỉ có ngoại là hiểu cháu. Tôi không biết cây xoài nhà ngoại được trồng từ bao giờ, chỉ biết tuổi của nó hơn tôi rất nhiều. Gốc cây cắm rễ sâu vào lòng đất, đưa dòng nhựa nuôi dưỡng những trái to tròn. Trái của cây xoài già có lẽ vì thế đặc biệt ngon hơn hẳn trái của những cây được trồng sau này. Bên hiên nhà, ngoại đã hái sẵn vài trái già da cám và vài trái chín vàng ươm từ chính cây xoài già để riêng cho tôi như món quà chân chất bà dành tặng cháu mỗi dịp tôi về chơi.

Giống xoài bưởi dù xanh hay chín cây đều có vị ngon và thú ăn riêng. Xoài sống có vỏ mỏng màu xanh, vị chua thanh, ngọt nhẹ. Khi chín, vỏ xoài chuyển sang màu vàng sậm, cơm xoài ngọt lịm vàng ươm.

Ngày còn ở với ngoại, mỗi mùa xoài đến, chị em tôi rất thích ăn xoài xanh. Món này thường được chấm kèm mắm đường, mắm ruốc hoặc muối ớt giã, rất hợp khẩu vị những ai thích ăn chua. Xoài bưởi còn là món ăn thường thấy trong mâm cơm nhà ngoại qua món xoài xanh bằm trộn nước mắm, gỏi xoài cá lóc chiên giòn hay xoài chín ăn cùng cơm trắng nước tương hoặc làm món tráng miệng...

Bấy lâu nay nơi vùng ven thành phố, xoài bưởi không chỉ đơn thuần là một loại trái cây mà còn là hồn quê với kỷ niệm và những giá trị tinh thần không bao giờ phai dấu. Mỗi mùa xoài bưởi, lòng tôi lại rộn ràng những ký ức ngọt ngào. Chúng như những thước phim quay chậm đưa tôi về những tháng ngày tuổi thơ bình yên, vui vẻ. Hương vị chua chua, ngọt ngọt, giòn thơm của xoài bưởi cùng tình thân gia đình nơi quê hương xứ sở đã thấm đượm vào tuổi thơ, nuôi dưỡng tâm hồn tôi và bao người con của mảnh đất này.

Hạ Lành