Đạo diễn, Nghệ sĩ nhân dân Triệu Trung Kiên: “Muốn kể về Bác một cách chân thật nhất”

Đạo diễn, Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Triệu Trung Kiên đã chia sẻ với Báo Phụ nữ TPHCM những điều tâm đắc về vở diễn.

Phóng viên: Khó khăn lớn nhất khi dàn dựng Từ Việt Bắc về Hà Nội là gì, thưa ông?

NSND Triệu Trung Kiên: Từ Việt Bắc về Hà Nội được thực hiện từ tập 3 bộ tiểu thuyết lịch sử Nước non vạn dặm (5 tập) của phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ; soạn giả Hoàng Song Việt chuyển thể cải lương. Chỉ 4 năm - từ khi Bác về nước hoạt động năm 1941 đến Cách mạng tháng Tám năm 1945 - nhưng là cả quá trình với biết bao hành động, tính toán chiến lược của Bác cho mục tiêu độc lập dân tộc. Để kể toàn bộ sự kiện với các chi tiết quan trọng của giai đoạn lịch sử đó trong một tác phẩm sân khấu vỏn vẹn trên dưới 2 tiếng đồng hồ, còn là loại hình trữ tình mượt mà như cải lương thực sự là thách thức.

So với Nợ nước non - phần 1 ra mắt năm 2022 với hơn 100 suất diễn - là giai đoạn thời thơ ấu đến tuổi thanh niên với nhiều ký ức đẹp cùng tình cảm gia đình, thêm những cảm xúc thanh xuân rung động vốn dễ tạo cảm tình với khán giả cải lương, giai đoạn này là rất khó.

Nghệ sĩ nhân dân Triệu Trung Kiên - Ảnh do nhân vật cung cấp

* Chìa khóa nào để ông mở ra tác phẩm?

- Đầu tiên là làm sao xây dựng hình tượng Bác Hồ cho thuyết phục. Ở một giai đoạn cam go của cả dân tộc, hình ảnh của Bác và những mưu lược thiên tài chính là điểm thu hút của tác phẩm. Mọi thủ pháp dàn dựng chỉ để hỗ trợ cho câu chuyện chứ không được phép lấn át. Cho nên cách kể chuyện mộc mạc, chân thành, hiện thực, sát với tư liệu lịch sử là điều cần thiết.

* Liệu có sáng tạo gì đặc biệt như phong cách thường thấy của đạo diễn Triệu Trung Kiên?

- Tôi quan niệm sự đổi mới đã nằm ở ngôn ngữ nghệ thuật. Mỗi tác phẩm sân khấu cải lương hiện đại đều phải mang sự đổi mới trong tư duy nghệ thuật, trong xử lý tất cả thành tố nghệ thuật. Và trong từng tác phẩm, có thể sẽ có ý tưởng thử nghiệm riêng. Ở vở diễn này, tôi không có ý định thử nghiệm hay phải làm gì đặc biệt, chỉ cố gắng trong 2 tiếng đồng hồ kể lại được 1 giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc và câu chuyện ấy thuyết phục được người xem. Phải vẽ được chân dung Bác trong giai đoạn này, chứ không phải dùng các thủ pháp để làm vở diễn hấp dẫn.

* Ngoài Bác Hồ, trong vở diễn còn có sự xuất hiện của các nhân vật Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp… Ông đưa họ lên sân khấu ra sao?

- Vở diễn là những lát cắt lịch sử, các nhân vật tham gia trong những khoảnh khắc lịch sử với câu chuyện và vai trò rõ ràng. Lúc ấy, họ còn trẻ và đang trong quá trình trưởng thành để trở thành những nhân vật lớn trong lịch sử dân tộc. Ở đây, chúng ta nhìn thấy những người yêu nước trẻ tuổi, vừa là đồng chí mà cũng là những học trò được Bác đào tạo, dẫn dắt. Hình ảnh họ vẫn gần gũi với bao người trẻ tài năng hôm nay.

Trong vở Từ Việt Bắc về Hà Nội, hình tượng Bác Hồ do nghệ sĩ Văn Thuận thể hiện - Ảnh do nhân vật cung cấp

* Cảm xúc của ông khi thực hiện vở diễn này?

- Ngày xưa, tôi từng dựng 1 tiết mục văn nghệ quần chúng - bài hát Người về thăm quê và cho 1 công nhân vào vai Bác Hồ. Khoảnh khắc nhân vật Bác Hồ xuất hiện, cả khán phòng và chính tôi vô cùng xúc động. Tôi cảm nhận được tình cảm của mình cũng như của người Việt Nam đối với Bác, với hình tượng Bác là vô cùng lớn. Cho nên được làm tác phẩm nghệ thuật về Bác là niềm vinh dự, đồng thời là kỷ niệm đặc biệt trong cuộc đời sáng tạo của tôi.

Riêng Từ Việt Bắc về Hà Nội lại càng nhiều điều muốn nói. Hình tượng Bác Hồ từ năm 1941 đã định dạng trong tâm thức mọi người, nên nhìn thấy Bác trên sân khấu đã là một cảm xúc mãnh liệt. Bên cạnh đó, những hoạt động, tầm nhìn chiến lược sắc sảo trong giai đoạn 1941-1945 cùng những quyết định thiên tài của Người càng làm tôi kính phục.

Lần này, kịch bản có những chi tiết mới. Ví dụ như Bác đã tranh thủ được sự ủng hộ của Mỹ thông qua việc trao đổi thông tin tình báo về Nhật Bản. Chỉ vài tháng trước Cách mạng tháng Tám, lực lượng Việt Minh đã nhận được viện trợ vũ khí và thuốc men của Mỹ, một tổ công tác đặc biệt của Mỹ cũng đã huấn luyện cho lực lượng du kích đầu tiên của ta…

Tôi tin những chi tiết lần đầu được khai thác trên sân khấu cùng những khoảnh khắc lịch sử mà Bác đã có các quyết định mang tính “tầm nhìn” sẽ làm người xem bất ngờ và xúc động.

* Cảm ơn ông đã chia sẻ.

Ninh Lộc (thực hiện)