Chỉ đường cho hươu: Làm Osin bất đắc dĩ cho gia đình bạn thân

Con chơi thân với Quốc từ lớp Sáu, đến nay là lớp Mười hai. Nhiều người không biết, cứ tưởng con và Quốc là một cặp. Bà nội và ba mẹ của Quốc cũng yêu quý con và thường kêu con tới nhà chơi. Đầu năm nay, bà nội không may bị tai biến liệt nửa người, nói kém. Mỗi khi con tới chơi, mẹ Quốc không ngại nhờ con đủ thứ chuyện trong việc chăm sóc bà. Mẹ Quốc nửa đùa nửa thật: “Tập cho quen”.

Có khi ba mẹ Quốc đi tiệc cưới, Quốc đi học thêm, cả nhà giao khoán việc chăm bà cho con suốt buổi. Con yêu kính bà nhưng cũng bị ức chế chuyện làm Osin bất đắc dĩ này và vì giữa con với Quốc chỉ là tình bạn.

Hoàng Uyên (phường Chợ Lớn, TPHCM)

Ảnh minh họa: Internet

Cảm xúc khó chịu, cảm thấy ức chế hay bị lợi dụng lòng tốt là hệ quả tự nhiên khi ranh giới cá nhân của con bị vượt qua. Tình bạn với Quốc không đồng nghĩa với nghĩa vụ phải là người chăm sóc cho gia đình bạn. Trường hợp là tình yêu đi nữa thì ranh giới về trách nhiệm cũng phải rõ ràng. Nếu con sẵn lòng để giúp là chuyện khác, đằng này, con miễn cưỡng và đã gọi việc giúp đỡ đó là “Osin bất đắc dĩ”.

Ngay cả khi con có lòng tốt, sẵn sàng chăm bà thì việc này cũng ẩn chứa nhiều nguy cơ. Chăm sóc người bệnh tai biến là một công việc nặng nhọc, rất dễ gây kiệt sức về thể chất và tinh thần, đặc biệt là với học sinh lớp Mười hai như con đang cần tập trung tổng lực cho việc học tập để đạt kết quả thật tốt ở ngưỡng cửa vào đời. Nguy cơ rạn nứt tình bạn là khó tránh khỏi nếu con tiếp tục chịu đựng và Quốc vẫn thờ ơ, chấp nhận cho mẹ mình nhờ con giúp chăm bà. Sự ức chế này có thể bùng phát và làm tổn hại đến tình bạn thân thiết nhiều năm nay.

Nguy cơ đáng lo ngại nhất là về sự an toàn. Chưa được đào tạo (kỹ năng xoay trở, bón ăn tránh sặc, hỗ trợ vệ sinh, xoa bóp trị liệu), việc con chăm sóc người liệt, nói kém như bà nội Quốc sẽ rất nguy hiểm cho sức khỏe của bà và cả sự an toàn của con.

Con có thể gợi ý với Quốc hoặc trực tiếp với ba mẹ Quốc: “Việc chăm sóc bà cần người chuyên môn/điều dưỡng viên để bà có thể phục hồi tốt nhất và tránh bị loét da hay xơ cứng cơ". Tùy điều kiện kinh tế và tình cảm gia đình, ba mẹ Quốc có tiếp nhận ý kiến của con hay không nhưng một khi con nói ra đã là giải pháp giảm gánh nặng cho mình mà vẫn thể hiện sự quan tâm dành cho bà.

Con cần chủ động thiết lập lại ranh giới một cách tôn trọng nhưng dứt khoát. Hãy chọn một thời điểm riêng tư và thoải mái để chia sẻ với Quốc. Đầu tiên, con khẳng định rằng mình quan tâm, yêu quý và tôn trọng bà và thực sự muốn giúp đỡ gia đình Quốc. Sau đó, trung thực và nhẹ nhàng, con bày tỏ về tình trạng quá tải vì tần suất việc nhờ giúp chăm sóc ngày càng nhiều, đặc biệt là khi con đang ở năm cuối cấp.

Con khẳng định lại tình bạn, chia sẻ với Quốc cảm giác không vui, bị áp lực, hiểu lầm về vai trò của mình khi mẹ Quốc nói "tập cho quen". Con có thể đưa ra giới hạn, đề nghị rõ ràng. Ví dụ: "Mình vẫn có thể qua thăm bà và giúp những việc nhẹ như trò chuyện, đọc sách hay gọt trái cây, nhưng mình không thể đảm nhận việc chăm sóc bà suốt buổi khi cả nhà không có ai. Mình không thể thay thế vai trò của người chăm sóc chính".

Khi mẹ Quốc nhờ hoặc giao khoán những việc nặng, con cần từ chối một cách lịch sự, kèm theo lý do chính đáng. Ví dụ: "Cháu rất tiếc. Hôm nay cháu còn bài kiểm tra/buổi học thêm rất quan trọng nên cháu không thể ở lại lâu được ạ. Cháu sẽ ở lại trò chuyện với bà thêm 15 phút rồi phải về ôn bài/đi học ạ!", “Cháu chỉ có kinh nghiệm chăm sóc cơ bản thôi. Việc này cần người chuyên môn/người lớn có thể xử lý tốt hơn, cháu xin phép không làm vì sợ lỡ có sự cố xảy ra thì cháu không xử lý được ạ".

Con cân nhắc việc giảm tần suất đến nhà Quốc chơi hoặc chỉ đến vào những lúc biết chắc chắn có người lớn ở nhà. Nếu con đến vào lúc gia đình giao khoán, hãy rút ngắn thời gian ghé thăm.

Con đừng ngại từ chối giúp đỡ. Điều đó không làm con giảm lòng tốt, sự chân thành mà đảm bảo cho mỗi người quay về với trách nhiệm của mình; giúp cho gia đình Quốc chủ động sắp xếp các công việc, bổn phận để đi đường dài. Con có thể là một người bạn tốt mà không cần phải là "Osin bất đắc dĩ”. Chúc con luôn an vui, hạnh phúc và đạt kết quả học tập, thi cử thật tốt!

Bác sĩ Hoa Tiêu