Tố cáo bạo lực gia đình chỉ khó khi nạn nhân thấy mình đơn độc

Nghị định 282/2025/NĐ-CP tạo ra nhiều tranh luận xoay quanh khả năng thực thi trong bối cảnh tâm lý Á Đông vẫn xem chuyện gia đình là điều khó đem ra ngoài. Nhưng nhìn sâu vào những trải nghiệm đời sống, có thể thấy tố cáo bạo lực không phải là chuyện không thể. Vấn đề nằm ở việc xã hội có dám công nhận rằng tự bảo vệ bản thân là một quyền chính đáng hay không.

Bạo lực gia đình vẫn âm thầm diễn ra nhưng vì nhiều rào cản mà mọi người không dám tố cáo - Ảnh: Canva Pro

Nhiều năm trước, người yêu cũ của tôi là một Việt kiều Mỹ. Em kể rằng khi anh trai có hành vi bạo lực và đe dọa, em ấy lập tức gọi cảnh sát. Tôi nghe mà choáng váng. Lúc đó tôi nghĩ hành động báo cảnh sát bắt anh ruột là điều quá kỳ cục, quá xa lạ với nền văn hóa mình lớn lên. Khi cảnh sát rời đi, ba mẹ bạn còn trách và có hành vi gây tổn thương, cho rằng bạn làm điều sỉ nhục gia đình.

Sau này, khi bạn tâm sự nhiều hơn về tuổi thơ và những lần bị đe dọa an toàn tinh thần lẫn thể chất, tôi mới hiểu hành động ấy không mang ý nghĩa chống đối. Đó là phản ứng cuối cùng của một người trẻ muốn bảo vệ sự sống của chính mình. Nếu không gọi cảnh sát, bạn có thể tiếp tục bị tổn thương. Sự can thiệp của cơ quan chức năng trở thành lối thoát duy nhất. Từ giây phút nhận ra điều này, tôi bắt đầu hiểu hơn rằng việc báo cáo bạo lực gia đình không hề xa lạ hay vô lý. Nó chỉ lạ với những ai chưa từng đứng trong hoàn cảnh phải tự cứu lấy mình.

Nhìn câu chuyện ấy, việc thực thi Nghị định 282/2025/NĐ-CP hoàn toàn khả thi khi chúng ta đặt lợi ích của nạn nhân lên trước sự giữ thể diện. Có người lo tiền phạt lại là tiền nhà mình, có người cho rằng phơi bày chuyện nhà sẽ gây tổn thương con cái, có người sợ bị trả thù vì kẻ gây bạo lực quá hung hãn. Tất cả đều cho thấy pháp luật đã mở cánh cửa, chỉ còn thiếu sự bảo đảm để người bị hại bước qua ít nhất một lần.

Nghị định 282 hứa hẹn sẽ trở thành chỗ dựa vững chắc để mọi người được bảo vệ - Ảnh minh họa: Canva Pro

Điểm mấu chốt khiến Nghị định 282 có thể đi vào đời sống chính là việc xã hội bắt đầu nhìn thẳng vào bản chất của bạo lực gia đình. Một hành vi vừa gây tổn thương vừa đe dọa an toàn thì không thể được coi là chuyện nội bộ. Khi pháp luật quy định rõ mức phạt cho việc đe dọa cư trú, miệt thị ngoại hình, ép buộc tình dục, kiểm soát kinh tế hay đập phá tài sản, đó là cách xác lập một ranh giới mới. Ai vượt qua ranh giới đó sẽ phải chịu trách nhiệm.

Tố cáo chỉ khó khi nạn nhân cảm thấy bị bỏ mặc. Một khi họ biết mình được bảo vệ, mọi thứ sẽ thay đổi. Điều cần làm bây giờ là xây dựng cơ chế tiếp nhận tố giác dễ tiếp cận, đường dây nóng hiệu quả và cách thức thu thập chứng cứ rõ ràng. Khi có niềm tin vào hệ thống, người bị bạo lực sẽ không còn sợ hãi mỗi lần nghĩ đến việc trình báo.

Nghị định 282 chính là lời khẳng định rằng an toàn của mỗi cá nhân trong gia đình là quyền tối thượng. Một khi hiểu rằng lên tiếng là để bảo vệ phẩm giá và tránh tổn thương dài lâu, xã hội sẽ quen dần với việc sử dụng công cụ pháp lý để gìn giữ bình yên. Và khi đó, việc tố cáo không còn là hành động gây chia rẽ mà trở thành bước đầu tiên giúp gia đình thoát khỏi vòng xoáy bạo lực.

Từ trải nghiệm cá nhân cho đến những câu chuyện quanh ta mỗi ngày, có thể thấy lựa chọn lên tiếng không bao giờ là hành động phản bội. Đó là sự tự vệ tối thiểu của một con người. Và khi xã hội chung tay bảo vệ quyền ấy, Nghị định 282 sẽ không chỉ khả thi mà còn trở thành điểm tựa quan trọng giúp nhiều mái nhà giữ được bình an thật sự.

Mộc Giang (TPHCM)