Mời bạn tham gia diễn đàn: "Kiểm soát tiền vợ, tiền chồng- Lợi hay hại?"

Kiểm soát tài chính là một trong những vấn đề quen thuộc của không ít gia đình - Ảnh: Canva Pro

Từ ngày 15/12, hành vi kiểm soát tài sản và thu nhập khiến thành viên gia đình rơi vào tình trạng lệ thuộc về vật chất và tinh thần sẽ bị xử phạt từ 20 - 30 triệu đồng theo Nghị định số 282/2025/NĐ-CP của Chính phủ. Quy định này ngay lập tức thu hút sự quan tâm lớn vì nó chạm đến một vấn đề lâu nay âm ỉ trong nhiều gia đình Việt Nam. Đó là việc ai là người nắm tiền, và khi không có cách hành xử khéo léo, phù hợp, quyền kiểm soát ấy có khả năng tạo ra những vết thương vô hình như thế nào.

Trong nhiều trường hợp, kiểm soát tiền của các thành viên được xem như giải pháp quản lý nhằm đảm bảo sự ổn định gia đình nhưng nếu nhìn sâu vào những câu chuyện đời thực, mới thấy nó có thể trở thành một dạng bạo lực kinh tế tinh vi, nơi người bị kiểm soát vẫn sống, vẫn làm việc, vẫn im lặng, nhưng dần mất đi quyền tự quyết tối thiểu đối với cuộc đời mình.

Anh L.V., 38 tuổi, con trai cả của một gia đình miền Trung, từng nghĩ chuyện giao lương cho vợ giữ chỉ là cách ổn định tài chính. Nhưng khi cha anh nhập viện đột ngột, anh mới thấy rõ sự bế tắc. Tài khoản không có nổi vài trăm nghìn đồng, thẻ ngân hàng vợ cầm. Nhắc khéo không được, anh phải năn nỉ đến lần thứ ba vợ mới chịu chuyển khoản về quê. “Tôi là con trai cả mà chuyện liên quan đến cha mẹ ruột lại phải nài nỉ như một đứa trẻ. Lúc đó tôi hiểu cảm giác bất lực là như thế nào"- anh nói.

Sự bất lực ấy xuất hiện ở nhiều dạng khác nhau. Với chị H.L., 32 tuổi, đó là nỗi day dứt khi cha mẹ ruột có việc nhưng chị không tự quyết được đồng tiền. Vợ chồng góp chung thu nhập vào quỹ gia đình, mọi khoản chi tiêu đều do chồng quyết định. Mỗi lần nhà ngoại có chuyện, chị cân nhắc rất lâu mới dám mở lời. Lần mẹ chị bị té nhập viện, chị muốn gửi một khoản cho mẹ nhưng chồng bảo: “Nhà mình còn bao việc, em nói các chị em bên nhà chủ động đi ”. Câu từ chối của chồng rất nhẹ nhàng, nhưng điều khiến chị buồn nhất chính là cảm giác mình thật vô dụng khi ngay cả việc báo hiếu cha mẹ cũng không làm được.

Nhiều gia đình Việt Nam vẫn giữ mô hình 3 thế hệ chung nhà, và điều đó đôi khi tạo ra tầng kiểm soát khác. Chị T., 33 tuổi, sống cùng gia đình chồng ở phường Bình Dương (TPHCM). Mỗi tháng cả hai vợ chồng giao lương cho mẹ chồng để lo việc chung. Chị cũng không giữ thẻ ngân hàng, chỉ được phát một khoản nhỏ để chi tiêu cá nhân. Khi bố chị mổ mắt, chị xin gửi về 5 triệu đồng thì mẹ chồng nói: “Việc nhà ngoại để nhà ngoại lo, con gái có chồng rồi không ai trách gì đâu”. Chị kể: “Nghe mẹ nói, tôi đứng đó mà không biết nói gì. Tiền là công sức tôi làm ra nhưng tôi không có quyền quyết định. Tôi cảm thấy mình bất hiếu”.

Một dạng kiểm soát khác diễn ra âm thầm hơn: người kiểm soát không giữ tiền nhưng giữ… ước mơ. Chị H.Y., 29 tuổi, cho biết chồng không cầm thẻ ngân hàng của chị, nhưng yêu cầu chị cho anh xem sao kê mỗi tháng.

“Mỗi khoản chi đều phải giải thích. Khi tôi muốn đăng ký khóa học nâng cao tay nghề, anh nói tôi chưa kiếm đủ tiền mà đã đòi tiêu hoang”, chị ngậm ngùi kể. Chị Y. thừa nhận mình không thiếu tiền, nhưng dần mất tự tin vào mọi lựa chọn của bản thân. Kiểm soát tài chính đôi khi không đến từ việc tước đoạt đồng tiền, nó đến từ việc tước đi quyền được quyết định.

Ảnh minh họa: Shutterstock

Không chỉ phụ nữ chịu sự lệ thuộc. Anh Q., 35 tuổi, làm kỹ thuật, kể rằng vợ giữ toàn bộ thẻ và tài khoản ngân hàng. Mỗi tháng anh được phát 1 triệu đồng để chi tiêu. Anh thú thật: “Bạn cưới, muốn mừng cưới cũng phải xin. Muốn mua cây vợt đi đánh cầu lông hay đơn giản là một món đồ mình thích cũng ngại mở miệng, thật khổ". Sự kiểm soát tiền bạc ở đây đánh thẳng vào lòng tự trọng của người đàn ông vốn quen với vai trò trụ cột.

Một câu chuyện khác làm rõ sự phức tạp của thao túng tài chính. Đó là khi sự hào sảng trở thành công cụ để kiểm soát ngược. Chị L.N., 36 tuổi, cho biết chồng chị rất rộng rãi với ba mẹ vợ mỗi lần về quê. Anh chuyển khoản tiền, mua quà, nói những câu rất tình cảm. Nhưng khi cửa xe vừa đóng lại, trên đường về thành phố, anh bắt đầu càu nhàu: “Lo cho nhà ngoại tốn kém quá...". Câu nói bỏ lửng của chồng khiến chị phải tự hiểu là tháng sau phải biết "tém tém" chuyện chi xài cá nhân, đừng thắc mắc nếu anh cắt giảm tiền chợ. Sở dĩ chồng chị có quyền này vì anh là người kiểm soát toàn bộ chi tiêu gia đình.

Nhìn vào những câu chuyện như vậy, dễ thấy kiểm soát tài chính không chỉ là chuyện ai giữ tiền. Nó nằm ở quyền ra quyết định, ở khả năng lo cho cha mẹ 2 bên, cơ hội chi tiêu theo mong muốn bản thân, bản lĩnh không để đồng tiền bị dùng như một công cụ để thiết lập quyền lực trong gia đình

Bạo lực kinh tế không tạo ra vết bầm tím bề nổi, nhưng để lại những vết thương âm ỉ kéo dài. Đó là vết thương của sự im lặng, vết thương của lực bất tòng tâm và phụ thuộc dài hạn. Càng nguy hiểm hơn khi sự phụ thuộc này lại được khoác dưới những mỹ từ như: trật tự gia đình, nền nếp gia phong.

Không biết mọi người nghĩ thế nào, riêng tôi cảm thấy một người thành niên, đủ quyền công dân, làm ra đồng tiền mà không có tiền để quyết nổi mấy chuyện nhỏ nhặt như uống ly cà phê, ăn tô hủ tíu, mua đồng quà tấm bánh cho mẹ già, con trẻ thì không thể chấp nhận!

Lộc Dương (TPHCM)