Không thể nhân danh yêu thương để kiểm soát thu nhập của bạn đời

Nhiều chị em âm thầm chịu đựng bạo lực tài chính, thậm chí không biết rằng mình đang bị bạo hành - Ảnh minh họa: Shutterstock

Quy định tại Nghị định 282/2025 - hành vi kiểm soát, chiếm đoạt thu nhập của vợ hoặc chồng có thể bị phạt tới 30 triệu đồng - ngay lập tức thu hút sự quan tâm của dư luận.

Riêng với phụ nữ, đây là chủ đề không xa lạ, bởi nhiều chị em từng âm thầm chịu đựng những hình thức bạo lực không mang dấu vết, trong đó bạo lực kinh tế là dạng phổ biến và khó nhận diện hàng đầu.

Bạo lực kinh tế - nỗi đau không nhìn thấy

Trong nhiều gia đình, việc một người giữ vai trò điều phối tài chính chung là bình thường. Nhưng điều đáng lo ngại là có những trường hợp chồng (hoặc vợ) buộc người bạn đời phải giao toàn bộ tiền lương, cấm không được giữ tiền, không được tiêu cho nhu cầu thiết yếu cá nhân, thậm chí không cho phép hỗ trợ cha mẹ ruột. Sự kiểm soát tài chính kéo dài khiến nạn nhân rơi vào tình trạng phụ thuộc tuyệt đối, mất khả năng tự quyết và mất luôn giá trị của chính mình.

Bạo lực kinh tế không gây ra thương tích trên cơ thể, nhưng lại làm xói mòn phẩm giá, bóp nghẹt sự tự chủ - điều đặc biệt nghiêm trọng với phụ nữ, nhóm vốn dễ rơi vào vị thế yếu trong nhiều gia đình. Nhiều chị em vì con cái, vì sĩ diện, mà âm thầm chịu đựng, thậm chí không biết rằng mình đang bị bạo hành.

Quy định mới không can thiệp đời tư - mà bảo vệ quyền con người

Một vài ý kiến vội vàng cho rằng quy định này đi ngược truyền thống ‘tiền nong vợ chồng là của chung’. Tuy nhiên, điểm mấu chốt cần nhấn mạnh là pháp luật chỉ xử phạt hành vi ép buộc, chiếm đoạt, kiểm soát thu nhập, chứ không hề cản trở việc vợ chồng tự nguyện thỏa thuận, cùng nhau chia sẻ tài chính.

Luật Hôn nhân và Gia đình đã từ lâu công nhận quyền sở hữu tài sản riêng, quyền định đoạt thu nhập hợp pháp của mỗi người. Khi vợ chồng thỏa thuận góp chung tiền bạc để lo gia đình, đó là lựa chọn của tình yêu. Nhưng khi một bên áp đặt kiểm soát thu nhập để khống chế người kia, đó đã là xâm phạm quyền con người - bất kể người gây ra là vợ hay chồng.

Về bản chất, Nghị định 282 không ‘phạt vợ’, cũng không ‘bênh chồng’, mà đứng về phía người bị tổn thương, bảo vệ sự tự do và phẩm giá của mỗi cá nhân trong gia đình.

Luật hóa để thay đổi nhận thức - điều rất cần thiết

Việc đưa bạo lực kinh tế vào nhóm hành vi bị xử phạt là bước tiến quan trọng. Nó giúp gọi đúng tên một vấn đề vốn bị xem là ‘chuyện nhà người ta’. Từ đây, những hành vi như ép buộc giao nộp toàn bộ thu nhập, không cho giữ tiền cá nhân, ngăn cản người bạn đời tiếp cận tài chính… không còn bị bỏ qua hay xem nhẹ.

Quy định mới đóng vai trò chốt chặn, ngăn ngừa những hệ quả nghiêm trọng hơn như bạo lực tinh thần, bạo lực thể chất - vốn thường xuất hiện sau chuỗi hành vi kiểm soát kinh tế. Đồng thời, quy định cũng gửi đi một thông điệp mạnh mẽ: Mỗi người trưởng thành đều có quyền tự quyết về tài chính, và gia đình không thể là nơi dung dưỡng những hành vi tước đoạt quyền đó.

Việc chia sẻ tài chính phải dựa trên sự tự nguyện, trên sự tin tưởng và bình đẳng - Ảnh minh họa: Shutterstock

Hạnh phúc bền vững phải xây trên sự tôn trọng

Điều quan trọng nhất mà Nghị định 282 nhấn mạnh chính là: yêu thương không đồng nghĩa với quyền kiểm soát. Không ai có quyền nhân danh tình yêu hay trách nhiệm gia đình để tước đi sự tự chủ của người bạn đời.

Trong gia đình văn minh, việc chia sẻ tài chính phải dựa trên sự tự nguyện, trên sự tin tưởng và đối thoại bình đẳng. Việc luật hóa quy định về bạo lực kinh tế không làm lung lay nền tảng gia đình Việt Nam, mà ngược lại, góp phần xây dựng những mối quan hệ lành mạnh hơn - nơi mỗi thành viên được tôn trọng đúng với giá trị của mình.

Nghị định 282/2025 vì thế không chỉ là quy định xử phạt, mà còn là lời nhắc nhở để mỗi gia đình hiểu rằng: bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau chính là nền tảng của hạnh phúc. Và bảo vệ quyền kinh tế của phụ nữ cũng chính là bảo vệ sự bền vững của mỗi mái ấm.

Tầm Xuân (P Bàn Cờ, TPHCM)