Chọc giận câu view khiến mạng xã hội trở nên xấu xí

Kích động cảm xúc tiêu cực

Ragebait (câu tương tác bằng sự tức giận) là một thuật ngữ dùng để chỉ chiến thuật thao túng, khơi gợi những cảm xúc mạnh mẽ, tiêu cực nhằm tăng lưu lượng truy cập, tương tác và khả năng hiển thị của một bài đăng trên internet. Đây không phải là chiến thuật mới. Nó bắt nguồn từ clickbait (mồi nhử nhấp chuột) nơi nội dung được tạo ra để thu hút sự chú ý của mọi người và khiến họ muốn nhấp vào xem.

Ragebait xuất hiện từ nhiều năm trước, nhưng gần đây nó trở nên phổ biến một cách đáng báo động. Madison Mathias - học sinh lớp Mười một, bang Massachusetts (Mỹ) - kể: “Đôi khi thấy điều gì đó quá điên rồ đến nỗi phải vào xem phần bình luận. Vấn đề không phải cháu đồng tình mà là tò mò xem phản ứng của mọi người. Dù vậy, cháu bắt đầu nhận ra đó chính là điều người sáng tạo mong muốn”.

Sự chú ý là “tiền tệ” của mạng xã hội, đó là lý do khiến các nhà sáng tạo nội dung muốn kích động giận dữ từ người khác - Ảnh minh họa: Getty Images

Madison Mathias nói đúng, Ragebait không phải là khiến ai đó đồng tình mà là khiến mọi người phản ứng, dù tốt hay xấu, để nhận về lượt tương tác. CT Jones - cây bút về các vấn đề văn hóa của Tạp chí The Rolling Stone (Mỹ) - giải thích: “Ragebait không chỉ phổ biến trên mạng, nó đang thống trị internet và thay đổi cách chúng ta xem nội dung trực tuyến”.

Những người sáng tạo này đăng tải nội dung được thiết kế khiến người xem khó chịu đến mức buộc phải tương tác, như chia sẻ một tình huống dàn dựng đến mức khó chịu, chèn một lỗi chính tả vào chú thích, cố tình sử dụng sai sản phẩm hay đưa ra một tuyên bố vô lý, tất cả chỉ vì một mục tiêu: khơi dậy phản ứng.

Dữ liệu của Google Trends cho thấy thuật ngữ “ragebait” hầu như không có lượt tìm kiếm nào cho đến cuối năm 2022. Thế nhưng, nó đã trải qua một sự gia tăng đột biến về mức độ quan tâm vào đầu năm 2024 và tiếp tục tăng đều đặn kể từ đó. Các báo cáo cho thấy Threads (thuộc công ty Meta) - đối thủ cạnh tranh của mạng xã hội X (Twitter cũ) - đã tận dụng ragebait để tăng tương tác. Trong một tập podcast Gadget Lab của Tạp chí WIRED vào cuối năm 2024, các nhà báo đã thảo luận về cách thức lan truyền thông tin trên Threads. Theo họ, kịch bản thường thấy nhất là “hỏi một câu hỏi ngớ ngẩn khiến người xem tức giận đến mức phải tham gia trả lời, chế giễu hoặc mắng mỏ bạn”.

Tránh xa bẫy tiêu cực

Có nhiều cảm xúc khác nhau mà chúng ta có thể trải qua khi xem nội dung kích động giận dữ. Tiến sĩ Sara Quinn - Chủ tịch Hiệp hội Tâm lý học Úc - giải thích: “Chúng ta thường giận dữ khi thấy thông tin khiêu khích hoặc gây hiểu lầm về một vấn đề mà bản thân thực sự quan tâm. Đặc biệt là khi thông tin đó mang tính bất công hoặc gây chia rẽ”.

Cảm giác ghê tởm cũng có thể nảy sinh trước những nội dung “tàn ác hoặc phân biệt đối xử”. Bà nói thêm: “Chúng ta có thể cảm thấy thất vọng, kiệt sức và tuyệt vọng. Nếu cứ tiếp tục tiếp xúc với nội dung khiêu khích, bạn có thể bị tác động lâu dài, làm kiệt sức, trầm cảm và lo âu”.

Tiến sĩ Quinn đề xuất kiểm tra độ tin cậy của thông tin. Nếu bạn thường xuyên thấy nội dung từ một tài khoản khiến mình cảm thấy tồi tệ, có lẽ đã đến lúc bỏ theo dõi hoặc chặn họ. Quinn đề xuất giảm sử dụng mạng xã hội và tham gia các nguồn phương tiện giải trí khác như phim ảnh, đọc sách, dã ngoại, thể dục, âm nhạc…

Tại Mỹ, chiến lược gia của Đảng Dân chủ Joe Trippi đang xây dựng một nền tảng mạng xã hội mới không có nội dung kích động. Ứng dụng Sez Us cho phép người dùng đánh giá bài đăng của người dùng khác về mức độ chấp thuận, ảnh hưởng, sâu sắc, mức độ liên quan và tính lịch sự. Ý tưởng chính của Sez Us là khuyến khích các cuộc thảo luận văn minh, hy vọng người dùng sẽ suy nghĩ kỹ trước khi kích động tranh luận hoặc đưa ra những tuyên bố gây sốc.

Linh La (theo ABC, Techcrunch, Centenial, Ludlowcub)