Tố cáo bạn đời cưỡng dâm ở đâu, như thế nào?

Căn cứ tại khoản 1 và khoản 2, Điều 41 Nghị định 282/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/12/2025 quy định xử phạt hành chính đối với hành vi bạo lực tình dục trong phòng chống bạo lực gia đình.

Cụ thể, phạt tiền từ 10-20 triệu đồng đối với hành vi cưỡng ép thành viên gia đình nghe âm thanh, xem hình ảnh, đọc nội dung khiêu dâm. Phạt tiền từ 20-30 triệu đồng đối với một trong những hành vi: cưỡng ép thành viên gia đình trình diễn hành vi khiêu dâm; cưỡng ép thực hiện hành vi quan hệ tình dục trái ý muốn của vợ hoặc chồng nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Luật sư Trần Minh Hùng - Ảnh: Nguyễn Quang

Luật sư Trần Minh Hùng – Trưởng Văn phòng Luật sư Gia đình, Đoàn Luật sư TPHCM cho biết, thực tế hành nghề ông chứng kiến nhiều người vợ bị chồng cưỡng ép quan hệ tình dục rồi dẫn đến nhiều hệ luỵ như bị bệnh trầm cảm, tổn thương tinh thần, thể xác, mặc cảm... nhưng khi ấy chưa có chế tài nhiều vì có nhiều lý do như chuyện nội bộ gia đình, chứng cứ yếu, nhiều phụ nữ ngại người khác biết… nên cơ quan chức năng khó có chế tài xử phạt.

Chính vì vậy, theo ông Hùng, quy định trên khi áp dụng vào thực tiễn sẽ tránh được tình trạng bạo lực tình dục, bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm phụ nữ, bảo đảm công bằng, tránh phân biệt bất bình đẳng trong gia đình.

Nhiều người đánh giá rằng quy định này rất văn minh, cho thấy sự tiến bộ của pháp luật, thể hiện quyền bình đẳng của vợ chồng trong hôn nhân gia đình, khẳng định quyền tự quyết về quan hệ tình dục, không ai được cưỡng bức ép buộc, kể cả vợ hoặc chồng. Từ đó, góp phần giảm đi suy nghĩ về vấn đề: vợ hoặc chồng phải có nghĩa vụ đáp ứng nhu cầu quan hệ tình dục. Tuy nhiên, thực tế sẽ khó thực hiện vì một số lý do như: hành vi quan hệ tình dục thường diễn ra trong không gian riêng tư giữa hai vợ chồng, ít người chứng kiến; tâm lý nạn nhân (chồng hoặc vợ) ngại tố cáo vì sợ ảnh hưởng đến hôn nhân gia đình và con cái. Một điều quan trọng là chứng cứ khó thu thập vì chỉ thông qua đơn tố giác đơn thuần là chưa đủ cơ sở.

“Vì vậy, dù văn minh, tiến bộ và cần thiết, nhưng việc áp dụng quy định trên thực tế đòi hỏi làm tốt công tác hỗ trợ tâm lý cho nạn nhân, giúp họ thay đổi tư duy, tăng cường tuyên truyền pháp luật và môi trường pháp lý thực thi nghiêm chỉnh”, Luật sư Hùng nhấn mạnh.

Ảnh minh họa

Về quy trình tố giác vợ hoặc chồng có hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục, luật sư Hùng cho biết tùy mức độ sự việc có thể chia làm 2 hướng:

Hướng 1: Xử phạt hành chính:

Bước 1: Gửi đơn trình báo hoặc đơn tố giác đến công an có thẩm quyền (như công an xã/phường) hoặc đường dây nóng về phòng chống bạo lực gia đình về việc vợ hoặc chồng có hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục.

Bước 2: Cung cấp đầy đủ các thông tin tài liệu chứng cứ (nếu có) như tin nhắn, ghi âm, camera, kết quả giám định tổn thương vùng kín…

Bước 3: Cơ quan công an tiến hành điều tra xác minh và lập biên bản xử phạt.

Hướng 2: Truy cứu trách nhiệm hình sự (nếu có dấu hiệu hiếp dâm):

Trong trường hợp hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục có dấu hiệu dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, hoặc thủ đoạn cưỡng bức rõ ràng, gây tổn hại về thể chất hoặc tinh thần đối với người vợ hoặc chồng, thì không chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính mà có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Căn cứ theo Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2025). Quy trình tố giác hình sự như sau:

Bước 1: Thu thập chứng cứ và chuẩn bị hồ sơ ghi lại hoặc lưu trữ bất kỳ bằng chứng nào có thể chứng minh hành vi cưỡng ép, như tin nhắn, cuộc gọi, hình ảnh, video, hoặc vết thương trên cơ thể.

Bước 2: Nộp đơn tố giác hoặc báo tin trực tiếp đến cơ quan Công an cấp xã/phường hoặc viện kiểm sát nhân dân nơi xảy ra vụ việc. Nội dung đơn tố giác cần nêu rõ thông tin cá nhân của người tố giác (tên, địa chỉ) và thông tin cá nhân của người bị tố giác (tên, địa chỉ). Nêu rõ hành vi vi phạm pháp luật của người bị tố giác. Các vấn đề cụ thể yêu cầu cơ quan chức năng giải quyết. Đính kèm các tài liệu, chứng cứ chứng minh cho việc tố cáo.

Bước 3: Phối hợp tham gia với cơ quan điều tra trong quá trình làm việc, cung cấp đầy đủ thông tin và chứng cứ khi được yêu cầu.

Nhã Chân (ghi)