Quan tâm, yêu thương giúp con “đề kháng”

Một số em không chỉ phạm tội một lần. Không ít trường hợp kẻ phạm tội và nạn nhân là người thân của nhau. Qua tổng đài tư vấn 1080, chúng tôi từng nhận được nhiều vụ đau lòng, chẳng hạn một anh trai 17 tuổi uống rượu, về nhà cưỡng hiếp em gái 13 tuổi lúc cha mẹ đi vắng. Đó là những hồi chuông cảnh báo mạnh mẽ đến toàn xã hội, cụ thể là các bậc làm cha mẹ.

“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, nói nghe thật dễ, nhưng phụ huynh giữ gìn cho con mình không phạm tội là điều rất khó. Ngay từ khi làm cha làm mẹ, các bậc phụ huynh nên lắng nghe, thông cảm với con và làm tấm gương mẫu mực cho con noi theo. Tuyệt đối không gia trưởng, áp đặt và dùng bạo lực để “dạy” con, tạo khoảng cách thế hệ, khiến con không dám kể điều mình lo âu, bất an. Đừng cưng chiều con thái quá hoặc cư xử hà khắc, giúp con tự thiết lập một giới hạn đúng - sai, an toàn - nguy hiểm, giúp ích - tổn hại người khác. Chúng ta nên dành tất cả tình yêu thương cho con bằng cách bớt thời gian đi quán xá, bạn bè để hằng ngày ngồi cạnh con hỏi han, chuyện trò, chăm sóc… cho trẻ cảm thấy mình không bị đơn độc.

Trẻ vị thành niên là lứa tuổi suy nghĩ còn non nớt, bản thân dễ bị lôi kéo nên chọn bạn để chơi, chọn môi trường sinh hoạt là việc rất quan trọng, cần được phụ huynh khéo léo dẫn dắt, định hướng. Phụ huynh nên rèn luyện cho trẻ ý chí tự lập, nghị lực vượt khó; chấp nhận hoàn cảnh gia đình và cố gắng học giỏi để vươn lên bằng chính sức lực của mình; không tham lam, đua đòi vật chất, dễ bị kẻ khác lợi dụng, dụ dỗ dẫn đến con đường phạm pháp.

Tuy nhiên, cuộc sống của trẻ không phải luôn vận hành theo quỹ đạo yên ả như phụ huynh mong muốn. Vì thế, cha mẹ nên kiểm soát, nắm bắt và điều chỉnh thích hợp. Khi thấy những biểu hiện bất thường của con, nên lập tức theo dõi, quan tâm, tìm hiểu, sẻ chia để trẻ không ngần ngại thổ lộ, từ đó hướng trẻ nhận ra việc sai trái của mình và sửa đổi. Những biểu hiện bất thường có thể là tự dưng con đem về nhà một số tiền lớn hay những tài sản có giá trị cao như: xe gắn máy, laptop, điện thoại giá trị; con giao du với nhiều bạn lạ; con giam mình trong phòng, hoảng sợ khi có khách đến nhà; giấu vũ khí trong cặp hay con gọi điện thoại, nhắn tin suốt ngày đêm…

Nhạy cảm để nhận biết trẻ có vấn đề chỉ là thành công bước đầu, những bước tiếp theo còn thử thách, gay go hơn. Trong quá trình gặng hỏi, phụ huynh thường vấp phải sự phản ứng mạnh mẽ của trẻ. Nhiều em cương quyết không nói sự thật. Nếu cha mẹ làm căng, trẻ dùng chiêu “câm như hến” hoặc thề thốt, có em đòi bỏ học, đi bụi, tự tử… Xử lý tình huống khi con chạm đến ngưỡng sai lầm, phạm pháp là một bài toán khó mà tính sai có thể đưa đến hậu quả khôn lường. Một số phụ huynh không dám mạnh tay vì sợ mất con, cũng có một số phụ huynh vì bận công việc làm ăn nên cho qua hoặc đã quá nóng nảy dùng đòn roi, nhục hình để truy bức... tất cả đều không là cách phù hợp. Cảm nhận được tình yêu của cha mẹ và củng cố được niềm tin, trẻ sẽ bày tỏ vấn đề mình đang mắc mứu. Điều quan trọng nhất là phụ huynh phân tích cho trẻ thấy tác hại nếu tiếp tục dấn sâu và khẳng định con đường tương lai vẫn rộng mở nếu trẻ biết dừng và rẽ lối khác.

Chuyên viên tâm lý VÕ THỊ HIỀN (Tổng đài 1080 TP.HCM)