Nhà hoạt động người Venezuela đoạt giải Nobel Hòa bình 2025

Bà María Corina Machado bỏ phiếu tại một cuộc bầu cử năm 2023 ở Venezuela - Ảnh: Adriana Loureiro Fernandez/New York Times

Ủy ban Nobel Na Uy vừa chính thức công bố quyết định trao Giải Nobel Hòa bình năm 2025 cho bà Maria Corina Machado.

Bà được vinh danh nhờ chiến đấu không mệt mỏi trong việc thúc đẩy các quyền dân chủ cho người dân Venezuela. Đó là cuộc đấu tranh kiên định nhằm đạt được một quá trình chuyển đổi hòa bình, công bằng từ chế độ độc tài sang nền dân chủ.

Là người dẫn đầu phong trào dân chủ tại Venezuela, bà Maria Corina Machado được đánh giá là một trong những biểu tượng phi thường nhất về lòng dũng cảm dân sự ở khu vực Mỹ Latinh trong những năm gần đây.

Người kết nối

Bà Machado nổi lên như một nhân vật quan trọng, có khả năng thống nhất một phe đối lập từng bị chia rẽ sâu sắc. Họ đã tìm thấy tiếng nói chung trong yêu cầu về các cuộc bầu cử tự do và một chính phủ đại diện.

Điều này thể hiện cốt lõi của dân chủ: ý chí chung để bảo vệ các nguyên tắc cai trị của nhân dân, bất chấp những bất đồng quan điểm.

Venezuela đã chuyển mình từ một quốc gia tương đối thịnh vượng thành một nhà nước độc đoán, hiện đang phải chịu đựng một cuộc khủng hoảng kinh tế và nhân đạo sâu sắc.

Phần lớn người dân Venezuela sống trong cảnh nghèo đói cùng cực với gần 8 triệu người phải rời bỏ đất nước tìm kiếm sự sống mới.

Người phụ nữ sinh năm 1967 đã dành hơn 2 thập kỷ đấu tranh vì quyền dân chủ tại Venezuela - Ảnh: Niklas Elmehed / Nobel Prize Outreach

Khát vọng dân chủ bền bỉ

Bà Machado, với tư cách là người sáng lập tổ chức Súmate - một tổ chức hoạt động vì phát triển dân chủ - đã đứng lên đấu tranh cho các cuộc bầu cử tự do và công bằng từ hơn 20 năm trước (2002).

Bà từng khẳng định: “Đó là sự lựa chọn giữa lá phiếu thay vì viên đạn”. Trong các hoạt động chính trị sau đó, bà Machado luôn lên tiếng ủng hộ nền độc lập tư pháp, nhân quyền và sự đại diện của người dân. Bà đã dành nhiều năm kiên trì làm việc vì sự tự do của người dân Venezuela.

Trước cuộc bầu cử năm 2024, bà Machado là ứng cử viên tổng thống của phe đối lập, nhưng đáng tiếc chính quyền đã cấm tư cách tranh cử của bà. Sau đó, bà đã ủng hộ đại diện của một đảng khác, ông Edmundo Gonzalez Urrutia.

Hàng trăm ngàn tình nguyện viên đã được huy động. Vượt qua các ranh giới chính trị, họ được đào tạo làm quan sát viên để đảm bảo một cuộc bầu cử minh bạch và công bằng. Bất chấp nguy cơ bị quấy rối, bắt giữ và tra tấn, công dân khắp cả nước đã canh giữ các điểm bỏ phiếu.

Những nỗ lực của phe đối lập, cả trước và trong cuộc bầu cử, đều mang tính đổi mới, can đảm, ôn hòa và dân chủ.

Họ đã nhận được sự ủng hộ quốc tế khi các nhà lãnh đạo công bố số liệu kiểm phiếu thu thập được từ các khu vực bầu cử, cho thấy phe đối lập đã thắng với một khoảng cách rõ ràng. Tuy nhiên, chế độ cầm quyền đã từ chối chấp nhận kết quả bầu cử và tiếp tục giữ quyền lực.

Suốt năm qua, bà Machado buộc phải sống ẩn náu. Bất chấp những lời đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, bà vẫn kiên quyết ở lại đất nước - một sự lựa chọn đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người dân Venezuela.

Theo Ủy ban Nobel Na Uy, khi các chế độ độc tài nắm quyền, điều quan trọng là phải công nhận những người bảo vệ tự do dũng cảm dám đứng lên và kháng cự.

Bà Maria Corina Machado đáp ứng cả 3 tiêu chí được nêu trong di chúc của Alfred Nobel để lựa chọn người đoạt giải Hòa bình: Bà đã tập hợp phe đối lập của đất nước mình lại với nhau; bà chưa bao giờ nao núng trong việc phản đối sự quân phiệt hóa xã hội Venezuela; và bà luôn kiên định trong việc ủng hộ một quá trình chuyển đổi hòa bình sang dân chủ.

Bà là hiện thân của hy vọng về một tương lai khác, nơi các quyền cơ bản của công dân được bảo vệ và tiếng nói của họ được lắng nghe, một tương lai mà người dân cuối cùng sẽ được sống trong hòa bình.

Linh La (theo Nobel Prize)