PNO - Giải Nobel Vật lý 2025 được trao cho 3 nhà khoa học người Mỹ là: John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis "vì khám phá ra hiệu ứng đường hầm cơ học lượng tử vĩ mô và lượng tử hóa năng lượng trong mạch điện”.
 |
| 3 nhà khoa học Mỹ cùng chia sẻ giải Nobel Vật lý năm 2025 - Ảnh: Ủy ban Nobel |
Cơ học lượng tử cho phép một hạt di chuyển thẳng qua một rào cản, sử dụng quá trình gọi là đường hầm. Nhưng ngay khi có sự tham gia của số lượng lớn các hạt, các hiệu ứng cơ học lượng tử thường trở nên khó nhận biết.
Vì vậy, một câu hỏi lớn trong vật lý là kích thước hiệu quả của một hệ thống giúp chứng minh các hiệu ứng cơ học lượng tử. Thí nghiệm của những người đoạt giải đã chứng minh rằng, các đặc tính của cơ học lượng tử có thể được cụ thể hóa ở quy mô vĩ mô thông qua một công cụ chỉ lớn vừa lòng bàn tay.
Năm 1984 và 1985, John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis đã tiến hành một loạt thí nghiệm với một mạch điện tử được chế tạo từ các chất siêu dẫn, các linh kiện có thể dẫn dòng điện mà không có điện trở.
Trong mạch, các linh kiện siêu dẫn được ngăn cách bởi 1 lớp mỏng vật liệu không dẫn điện, 1 cấu trúc được gọi là tiếp giáp Josephson. Bằng cách tinh chỉnh và đo lường tất cả các tính chất khác nhau của mạch, họ đã có thể kiểm soát và khám phá các hiện tượng phát sinh khi cho dòng điện chạy qua.
Hệ thống giống hạt này ban đầu chỉ cho thấy trạng thái dòng điện chạy qua mà không có điện áp. Nói cách khác, hệ thống như bị mắc kẹt vì có một rào cản mà nó không thể vượt qua.
Tiếp đến, các hạt tích điện chuyển động qua chất siêu dẫn cùng nhau tạo thành hệ thống hoạt động như thể chúng là 1 hạt duy nhất lấp đầy toàn bộ mạch.
Như vậy, hệ thống thể hiện tính chất lượng tử của nó bằng cách thoát khỏi trạng thái điện áp bằng 0 thông qua hiệu ứng đường hầm. Trạng thái thay đổi của hệ thống được phát hiện thông qua sự xuất hiện của điện áp.
Những người đoạt giải cũng chứng minh rằng hệ thống hoạt động theo cách mà cơ học lượng tử dự đoán - hạt tích điện được lượng tử hóa, nghĩa là nó chỉ hấp thụ hoặc phát ra một lượng năng lượng nhất định.
 |
| Đường hầm lượng tử giúp hạt năng lượng đi xuyên qua vật cản |
Chủ tịch Ủy ban Nobel Vật lý Olle Eriksson phát biểu: “Thật tuyệt vời khi có thể tôn vinh cách mà cơ học lượng tử đã tồn tại hàng thế kỷ liên tục mang đến những bất ngờ mới. Nó cũng vô cùng hữu ích, vì cơ học lượng tử là nền tảng của tất cả công nghệ kỹ thuật số”.
Các bóng bán dẫn trong vi mạch máy tính là một ví dụ về công nghệ lượng tử đã được thiết lập xung quanh chúng ta. Giải Nobel Vật lý năm nay đã mang đến cơ hội phát triển thế hệ công nghệ lượng tử tiếp theo, bao gồm mật mã lượng tử, máy tính lượng tử và cảm biến lượng tử.
Giải thưởng trị giá 11 triệu kronor Thụy Điển sẽ được chia đều cho 3 người đoạt giải.
Linh La (theo Nobel Prize)
| Chia sẻ bài viết: |
Anh lần đầu tiên điều trị thành công bệnh Huntington
Vi khuẩn gây sâu răng có liên quan đến bệnh Parkinson
Phụ nữ uống nhiều rượu có nguy cơ cao bị ung thư mô mềm hiếm gặp
Bệnh nhân 67 tuổi phá kỷ lục sống khỏe lâu nhất sau khi ghép thận heo
Xét nghiệm mới giúp phát hiện sớm nguy cơ ung thư buồng trứng
Nghiên cứu từ Bắc Âu cho thấy, mỡ nội tạng ở phụ nữ càng hấp thu nhiều chất thì nguy cơ ung thư nội mạc tử cung ác tính càng cao.
Trên các nền tảng như X và TikTok, người dùng đang chia sẻ chatbot hoạt động như một cố vấn chuyên nghiệp và đưa ra những phản hồi ấm áp, đồng cảm.
Các nhà khoa học Anh phát triển xét nghiệm máu mới - ROCA (Risk of Ovarian Cancer Algorithm) - giúp phát hiện sớm nguy cơ ung thư buồng trứng.
Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 2025 được trao cho 3 nhà khoa học vì những khám phá về khả năng dung nạp miễn dịch ngoại biên.
Ngày 6/10, Thủ tướng Pháp Sébastien Lecornu đã từ chức chỉ sau 27 ngày tại nhiệm, vài giờ sau khi chính phủ mới của ông được công bố.
Ngày 6/10, các nhà chức trách cứu hộ cho biết, số người chết trong vụ sập một trường học ở Indonesia tuần trước đã tăng lên ít nhất 50 người.
Tại Cameroon, Bờ Biển Ngà và Togo, một số nhà tạo mẫu tóc đang được đào tạo để lắng nghe, an ủi và hướng dẫn khách hàng.
Một trận bão tuyết lớn, bất ngờ trên sườn núi Everest ở Tây Tạng (Trung Quốc) đã khiến gần 1.000 người leo núi bị mắc kẹt.
Pickleball giờ đây đã trở thành một phần trong phong cách sống của Gen Z, lan tỏa mạnh mẽ từ Mỹ đến Úc và Việt Nam.
Nỗi lo về môi trường tương lai (lo âu sinh thái) đang đè nặng lên mọi người. Thay vì gục ngã, nhiều người đang biến nỗi lo thành hành động.
Sự cô đơn đang trở thành cuộc khủng hoảng âm thầm, ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe, tinh thần và sự kết nối xã hội ở nam giới.
Nhiều người xem việc xếp hàng chờ đợi là trải nghiệm tồi tệ nhưng các nhà khoa học cho biết hoạt động này lại có lợi cho não bộ.
Các nhà khoa học vừa phát triển thành công một loại cảm biến phân tử mới, có khả năng giải phóng hương vị giống cỏ xạ hương ngay khi gặp virus cúm.
Phần lớn phụ nữ Nhật ngại chia sẻ về những khó chịu trong kỳ kinh nguyệt, dù các triệu chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Việc người hâm mộ bắt chước phong cách thời trang của các ngôi sao giải trí một cách mù quáng có thể gây nên những hậu quả xấu cho sức khỏe.
Ngày 4/10, các nhà chức trách Ấn Độ cho biết họ đang điều tra xem liệu siro ho bị ô nhiễm có khả năng gây ra cái chết của 9 trẻ em.
Cơ quan Văn hóa Nhật Bản lên tiếng cảnh báo tác động tiêu cực của mạng xã hội đến tâm lý và ngôn ngữ thanh thiếu niên.
Nhật Bản có khả năng có nữ thủ tướng đầu tiên sau cuộc bỏ phiếu vào hôm nay (4/10) để chọn người đứng đầu đảng cầm quyền Dân chủ tự do (LDP).
