Miền Tây mùa nước nổi: hương vị phù sa nồng nàn và nồi lẩu mắm đậm đà ký ức

Khoảng tháng 8 đến tháng 11 hằng năm, nước từ thượng nguồn lại đổ về Đồng bằng sông Cửu Long, mang theo phù sa tràn khắp ruộng đồng. Người miền Tây chọn cách sống chung với lụt, biến nó thành một phần tự nhiên của cuộc đời mình.

Để trải nghiệm trọn vẹn không khí ấy, chúng tôi quyết định xuôi về xã Thạnh Hưng, tỉnh An Giang (vốn là xã Thạnh Lộc, huyện Giồng Riềng, tỉnh Kiên Giang trước đây) - quê hương của một người bạn trong nhóm.

Đây là nơi miền Tây mùa nước nổi hiện rõ nhất: chợ quê bày bán các loại thủy sản và sản vật đồng nội phong phú, no đủ... mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này.

Xuồng máy rẽ sóng trên dòng kênh mùa nước nổi miền Tây

Đi xuồng ra chợ mùa nước nổi

Ở miền Tây, nhịp sống bắt đầu khi sương sớm chưa tan. Mặt trời vừa lên, dòng kênh xã Thạnh Hưng đã tấp nập ghe thuyền. Những ghe chở hàng đầy rau củ, cá tôm len lỏi qua từng khúc rạch nhỏ. Trên mặt nước, đàn vịt rộn ràng bơi tìm mồi, tạo nên một khung cảnh thanh bình, giản dị.

Chúng tôi chọn cách ra chợ bằng xuồng. Ngồi trên chiếc xuồng, nhìn mặt nước loang ánh nắng đầu ngày là một niềm vui hiếm có của người thành phố. Đôi khi, hạnh phúc đơn giản chỉ là thế.

Chú Vũ - cha của bạn tôi - cho máy nổ lớn. Chiếc xuồng nhỏ lướt êm trên mặt nước, xuyên qua những con rạch nhỏ dẫn ra chợ quê. Lúc này trời còn nhá nhem, ánh sáng đầu ngày chưa kịp lan tỏa. Hai bên bờ, lục bình trôi lững lờ.

Dọc hành trình, cảnh vật trôi chậm. Thỉnh thoảng, chúng tôi bắt gặp những chiếc xà lan chở đất đang chạy chậm rãi giữa làn sương sớm, hay những chiếc ghe lớn neo đậu lại, vừa là phương tiện buôn bán, vừa là mái nhà của nhiều gia đình.

Bên bờ, hình ảnh những người phụ nữ giặt đồ, làm cá, rửa rau trên bến nước trước nhà diễn ra tự nhiên. Ở miền Tây, sông không chỉ là đường di chuyển mà còn là một phần sinh hoạt hàng ngày.

Dù giao thông hiện đại dần thay thế ghe xuồng, ở những nhánh rạch nhỏ vẫn còn nguyên nhịp sống sông nước. Xuồng máy chạy ngang dưới cầu bê tông, phía trên xe máy lướt qua, tạo nên lớp giao thoa giữa hiện đại và truyền thống.

Hành trình ra chợ mùa nước nổi cứ thế bắt đầu, từ những điều quen thuộc nhưng đầy cảm xúc.

Chợ quê miền Tây mùa lũ nhìn từ trên cao, rực rỡ với mái dù và xuồng ghe tấp nập

Khám phá sản vật chợ quê mùa nước nổi

Khoảng 10 phút rẽ sóng, chiếc xuồng nhỏ đưa cả nhóm cập bến chợ trung tâm xã. Thay vì nhà lồng bê tông, chợ Kinh Ranh được che bằng những mái dù sặc sỡ, rực rỡ như một tấm thảm màu giữa nền trời. Chợ quê miền Tây thường họp từ sớm đến trưa, gọn gàng và rồi tan nhanh.

Chợ Kinh Ranh bắt đầu nhộn nhịp từ khi mặt trời chưa lên cao. Tiếng gọi nhau í ới, mùi cá tươi, mùi rau đồng, mùi khói bếp hòa vào nhau, tạo nên một khung cảnh sống động.

Nụ cười rạng rỡ của người dân miền Tây giữa không khí mua bán nhộn nhịp tại chợ

Đi sâu vào bên trong, chợ lộ rõ bản sắc riêng của mùa lũ. Dãy hàng rau xanh ngắt: rau đồng, rau thơm, cùng với sắc đỏ của ớt, tím của bông súng và đặc biệt là vàng tươi của bông điên điển. Đây là thứ rau không thể thiếu trong mâm cơm quê mùa này.

Bông điên điển vàng tươi, món quà không thể thiếu của miền Tây mùa nước nổi

Không gian rộn ràng nhưng vẫn đậm vị quê. Kế bên là thế giới tôm, cá, cua đồng. Cá lóc, cá trê, lươn, ếch, cua đồng... nhảy lách tách trong thau. Cá nhảy mạnh đến mức phải vây lưới lên miệng thau. Người mua có thể nhờ sơ chế tại chỗ, nhanh gọn và tiện lợi, rất đúng kiểu miền Tây.

Không khí nhộn nhịp, rộn ràng của chợ quê miền Tây

Ngay cạnh đó là sạp mắm: mắm cá lóc, mắm thái, mắm linh từng hũ, từng rổ. Chỉ cần thêm chút rau dại, bông điên điển là đủ để nấu một nồi lẩu mắm thơm lừng. Mắm không chỉ là món ăn, mà còn là hương vị quê hương, thứ khiến người miền Tây xa xứ nhớ nhất.

Lẩu mắm - hương vị phù sa

Cả nhóm trở về, người xách cá, người mang rau. Dưới bến, chiếc xuồng chờ sẵn. Bóng cây dừa nghiêng phủ cả mặt nước phù sa vàng đục. Thứ đem về không chỉ là sản vật, mà còn là cảm giác no nê, trọn vẹn của một buổi sáng.

Cuộc hành trình tiếp theo là về nhà, biến những nguyên liệu thô sơ này thành một bữa tiệc ký ức. Trung tâm của mọi sự chú ý chính là nồi lẩu mắm.

Bí quyết hương vị nằm ở bước lọc mắm. Bắc nước lên, cho mắm vào nấu rã, rồi cẩn thận lược lại để lấy phần nước cốt trong. Đây không chỉ là kỹ thuật, đó là sự kiên nhẫn để giữ được độ trong và hương vị tinh túy nhất.

Trong khi nồi mắm đang ủ hương vị, chúng tôi chuẩn bị gỏi bông điên điển. Loài hoa dại này là món quà mà mùa lũ mang lại. Vị giòn thanh của nó đối lập hoàn hảo với mùi hương nồng nàn của nồi lẩu.

Món gỏi bông điên điển và tép rong: hương vị đồng quê chân thật, đậm đà của miền Tây

Mâm cơm mùa nước nổi được dọn ra. Ngoài lẩu mắm, còn có tép kho, tép xào bông điên điển, cùng các loại rau vườn nhà như bông cù nèo, rau má.

Mâm cơm mùa nước nổi ấm cúng với lẩu mắm nghi ngút khói và rau đồng phong phú

Húp một muỗng lẩu mắm, người ta cảm nhận được cái vị mặn mòi của phù sa, một hương vị chân thành, đậm đà và sâu sắc. Mâm cơm giản dị nhưng đầy đủ ấy dường như là tuổi thơ, là bình yên, là sự no đủ mà thiên nhiên ban tặng.

Lẩu mắm thơm lừng với cá, thịt và các loại rau vườn nhà, đậm chất miền Tây

Mùa nước nổi không chỉ là thiên tai, mà là một phần cuộc sống, một nét văn hóa ẩm thực độc đáo của Đồng bằng sông Cửu Long. Để rồi sau chuyến đi, chúng tôi trở về trong lưu luyến, mong đợi… mùa nước nổi mới!

Toại Nguyễn