Có tuổi già không?

Bất ngờ bị ông Khai Trí - chủ nhà sách Khai Trí trước kia ở Sài Gòn mà ai cũng biết - lên tiếng cự nự, trách tôi tại sao dám gọi ông Trần Văn Khê là một “ông già” khi ông mới 77 tuổi, dù là “một ông già dễ thương”. Bởi theo ông Khai Trí, không có cái tuổi nào gọi là tuổi già cả. Ông dẫn chứng bằng một câu trong sách Tây mà ông đã đọc từ xưa:

“Khi người ta 20-30 tuổi, người ta còn quá trẻ;

30-40 tuổi, đang trẻ;

40-50, hãy còn trẻ;

50-60 trẻ không ngờ;

60-70 trẻ lạ lùng!

và trên 70 người ta trẻ vĩnh viễn!”…

“Thấy chưa? Có cái gì là già đâu?”, ông Khai Trí bảo tôi.

Còn nhạc sĩ Trịnh Công Sơn trong lời bạt cho cuốn Gió heo may đã về của tôi (1997) thì bảo: “…Nói với một người trẻ, tôi già rồi em ạ là một điều vô lễ… Không có già không có trẻ…”. Nói khác đi, ta không bao giờ nên nói với một người trẻ “Tôi già rồi!”, vì nói như vậy là “vô lễ”! Phải nói “em là tôi và tôi cũng là em!” mới đúng. Thế nhưng, chính nhạc sĩ có lúc cũng đã thấy “cát bụi mệt nhoài” của mình mà đành phải “…về thu xếp lại/ ngày trong nếp ngày/ vội vàng thêm những lúc yêu người… cuồng phong cánh mỏi/ về bên núi đợi/ ngậm ngùi ôi đá cũng thương thay…” (TCS). Cuồng phong cánh mỏi rồi đó thấy chưa?

André Maurois thì khác. Ông nói có già có trẻ. Nhưng, ông lại nói có những người mới hai mươi mà đã già, trong khi có những người ngoài tám mươi hãy còn trẻ! Và chính ông, khi ngoài tuổi 80, ông đã viết một cuốn sách cho tuổi hai mươi, bày cho họ một lối sống thành công và hạnh phúc.

Kinh nghiệm riêng tôi thì thực ra mình chẳng bao giờ biết mình đã già cả. Bạn bè cùng lứa mình già thì có chứ mình thì không! Cho đến một hôm, có người bạn cũ kể chuyện nửa thế kỷ trước đã từng đi câu cá, đi hái chùm ruột trộm… ở quê nhà với mình, rồi đột nhiên cười lỏn lẻn bảo bây giờ em đã là… bà cố thì mình mới giật mình đánh thót. Mới vài năm trước, ở tuổi 72, khi được mời đi nói chuyện đây đó, tôi tự giới thiệu tuổi mình, thính giả vỗ tay rào rào và nói trẻ quá, tưởng mới sáu mươi thôi chứ. Khoái chí, năm rồi, tôi tự giới thiệu mình 74, ai nấy im re! Thì ra có một cái “cột mốc”. Nhớ lại hồi 15 mà coi, tự dưng ta cao phổng lên, tay chân lòng thòng, tóc râu tua tủa, mắt sáng mày tươi… đó là cái tuổi dậy thì, bây giờ tới một cột mốc khác, mọi thứ quay ngược lại: già tốc hành, già khú đế, “nhìn lại mình đời đã xanh rêu!” (TCS). Vậy thì có cái già đó. Vấn đề là làm thế nào để có một tuổi già hạnh phúc, già mà khỏe, mà vui.

Cụ bà Như Không viết lúc ngoài tuổi 80:

Rù rờ đổ vỡ thật là hư!

Chẳng biết mần răng được nữa chừ.

Ăn uống vãi rơi làm họ bực,

Vào ra đụng chạm thấy mình dư…

Người quen gặp lại nhìn ngơ ngẩn.

Để trước quên sau kiếm mệt đừ.

Đâu biết ngày nay ra thế ấy.

Xưa kia lỗi lạc một tay cừ!

“Ăn uống vãi rơi làm họ bực/ Vào ra đụng chạm thấy mình dư…” nghe mới cảm khái làm sao!

“Một tuổi già hạnh phúc” viết riêng cho những người đã già, đang già, sắp già, để cùng nhau chia sẻ những tâm tình, những kinh nghiệm riêng tư...

 BS ĐỖ HỒNG NGỌC