Vụ bà nội khai sát hại cháu ở Hưng Yên: Đừng lấy mâu thuẫn gia đình làm bình phong

Phòng trọ nơi xảy ra vụ việc tại thôn Nhạc Miếu, xã Như Quỳnh, Hưng Yên (Ảnh: Đ.X.)

Theo thông tin điều tra ban đầu, tối 30/8, anh Nguyễn Văn Phương đưa hai con là N.M.K sinh năm 2017 và N.M.H sinh năm 2013 đến phòng trọ của bà nội Mai Thị Vân ở thôn Nhạc Miếu, xã Như Quỳnh, Hưng Yên. Sáng 31/, 8, một cháu được phát hiện tử vong tại khu vực sông gần khu trọ, cháu còn lại tử vong trong phòng. Bà Vân bị thương, khai tự tử bất thành và do mâu thuẫn gia đình nên đã sát hại 2 cháu. Cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án giết người và tiếp tục làm rõ.

Mối quan hệ bà cháu vốn là một trong những sợi dây thiêng liêng nhất trong gia đình Việt. Nó là nơi đứa trẻ được bao bọc bằng ký ức ngọt lành, là chỗ dựa dịu dàng mỗi khi người lớn bận rộn hoặc mỏi mệt. Bởi vậy nếu đúng như lời khai ban đầu, việc người bà tước đoạt mạng sống 2 cháu là một hành vi phạm pháp, đồng thời còn là cú vỡ nát của một ranh giới đạo đức đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Ở ranh giới ấy mọi cách nói giảm nói tránh đều trở nên lạnh lùng.

“Mâu thuẫn gia đình” là cụm từ dễ tạo cảm giác như có một bối cảnh mơ hồ đứng sau hành vi. Thực chất đó chỉ là diễn tả xung đột giữa người lớn. Nó không bao giờ là lý do để làm tổn hại trẻ nhỏ. Trẻ không gây ra tranh chấp, không tham gia lựa chọn của người lớn, không có bất kỳ khả năng tự vệ nào trước cơn giận hay sự bốc đồng của người chăm sóc. Dùng cụm từ ấy như một tấm màn che khiến sự phẫn nộ công bằng bị pha loãng và như thế là bất công với nạn nhân.

Một số người hay viện dẫn những cụm từ như quẫn trí hay phút nông nổi. Những cụm từ ấy nếu có ý nghĩa chỉ nên dừng lại ở phạm vi cảm xúc. Chúng không thể chuyển hóa thành sự xoa dịu khi đối tượng bị tước đoạt là trẻ em. Bởi không ai có quyền làm đau chúng. Bất kỳ ai bước qua ranh giới đó phải chịu trách nhiệm với pháp luật và với lương tri.

Cũng cần giữ thái độ tỉnh táo với những gì chưa được xác nhận. Thông tin về thời điểm, địa điểm và lời khai đã được công bố là phần công chúng có thể biết lúc này. Mọi phỏng đoán thêm về động cơ hay đời tư đều dễ trở thành đồn đoán, kéo gia đình vào một vòng xoáy tổn thương mới. Tôn trọng tiến trình điều tra là cách tối thiểu để giữ sự trong sáng cho sự thật và sự tôn trọng cho hai cháu nhỏ.

Ở bình diện trách nhiệm cá nhân, khi một người lớn thấy mình đang trong trạng thái căng thẳng, giận dữ, dễ bộc phát, việc cần làm ngay là tạm rời vai trò chăm sóc trẻ. Gọi người thân khác hỗ trợ, đưa trẻ sang một không gian an toàn hơn, tránh ở một mình với trẻ trong lúc tâm lý chao đảo. Đây là kỷ luật tự thân mà bất cứ ai làm cha mẹ, làm ông bà cũng có thể thực hiện tức thì để không gây nguy hiểm cho con cháu mình.

Cùng với đó, phụ huynh là người quyết định sau cùng về sự an toàn của con. Nếu nhận thấy nơi gửi gắm đang có căng thẳng hoặc người trông trẻ có dấu hiệu mệt mỏi, nóng nảy, hãy tạm dừng quyết định gửi con, dù chỉ trong một đêm. Sự tiện lợi không đáng để đánh đổi rủi ro. Trách nhiệm làm cha mẹ không thể chuyển nhượng hoàn toàn cho bất kỳ ai, kể cả người thân gần gũi nhất.

Vụ việc ở Như Quỳnh khiến nhiều người đau xót vì chủ thể liên quan là bà nội. Nếu đúng như lời khai ban đầu, đây không thể là một câu chuyện được bào chữa bằng 2 chữ mâu thuẫn. Đó là một lựa chọn cá nhân vượt qua lằn ranh thiêng liêng giữa bà và cháu. Và với lằn ranh ấy, xã hội chỉ có thể đứng về phía trẻ em, giữ cho câu chữ không trượt sang vùng ngụy biện.

Phần còn lại thuộc về cơ quan điều tra và tòa án, nơi sự thật được xác định bằng chứng cứ. Còn ở phía mỗi người, hãy gọi đúng tên hành vi, không xin hộ cho những cái sai bằng một cụm từ thuận miệng, và giữ trọn sự tôn nghiêm của mối quan hệ bà cháu bằng cách đặt an toàn của trẻ lên trên mọi cảm xúc người lớn. Chỉ như vậy, chúng ta mới không để “mâu thuẫn gia đình” trở thành cái cớ làm mờ một bi kịch.

Việt Lê