PNO - Một cuộc khủng hoảng đang âm thầm diễn ra ngay bên dưới nền móng các đô thị: sụt lún đất. Hiện tượng “thành phố đang chìm” này ước tính ảnh hưởng đến khoảng 2 tỉ người trên toàn cầu và gây ra rủi ro kinh tế lên tới 8,17 ngàn tỉ USD.
 |
| Các khối bê tông được bổ sung vào bờ kè Alexandria, Ai Cập, khi thành phố phải đối mặt với những cơn bão ngày càng dữ dội - Nguồn ảnh: The Guardian |
Tại Jakarta (Indonesia), một trong những thành phố chìm nhanh nhất thế giới (lên tới 200mm/năm), người dân đang phải chiến đấu từng ngày để giữ lấy ngôi nhà của mình. Cư dân Erna - 37 tuổi, sống tại phía Bắc Jakarta - kể rằng ngôi nhà đã lún sâu, buộc gia đình cô phải dùng xuồng để di chuyển trong những trận lụt thường xuyên.
Trong khi Indonesia phải tính đến việc di dời thủ đô sang Nusantara, người dân quốc đảo Tuvalu cũng đối mặt với sự lựa chọn sinh tồn: rời khỏi quê hương. Doanh nhân Metia Lotoala - 30 tuổi, chủ một nhà nghỉ trên đảo Fongafale - chia sẻ: “Nếu không phải duy trì doanh nghiệp, tôi sẽ đưa gia đình sang Úc, tìm việc làm và cơ hội mới, xây dựng một cuộc sống mới.
Dù diễn ra chậm chạp và vô hình, nhưng sụt lún đất đang là một thách thức toàn cầu với nguyên nhân chính là do hành vi thiếu bền vững của con người. Trong đó, việc khai thác nước ngầm quá mức là đáng báo động nhất.
Khi nước được rút ra nhanh hơn mức bổ sung, các tầng đất và đá bên dưới bị nén lại, khiến bề mặt đất lún xuống như khi bóp một miếng bọt biển. Hậu quả của sụt lún và ngập lụt không chỉ là con số kinh tế, mà còn là sự đổ vỡ của cộng đồng, gánh nặng lên cơ sở hạ tầng và những người yếu thế.
Các mô hình thành công trên thế giới chứng minh sụt lún đất do con người gây ra hoàn toàn có thể kiểm soát. Tuy nhiên việc này đòi hỏi tư duy mới, hành động quyết liệt và đầu tư dài hạn. Giải pháp cốt lõi là kiểm soát nước ngầm và hệ thống cấp nước bền vững. Tokyo (Nhật Bản) đã giảm đáng kể sụt lún sau khi ban hành các quy định nghiêm ngặt về bơm nước ngầm và chuyển sang sử dụng nguồn nước mặt từ các hồ chứa.
Tương tự, Bangkok (Thái Lan) đã ổn định tình hình bằng cách đóng cửa nhiều máy bơm và đánh thuế nặng vào việc khai thác nước ngầm. Ngay cả thành phố di sản Venice (Ý), cũng ngừng khai thác nước ngầm và chuyển sang lấy nước bề mặt, giúp thành phố hiện chỉ chìm 1mm mỗi năm. Tại Thượng Hải (Trung Quốc), mức độ sụt lún đã giảm đáng kể sau khi điều chỉnh việc sử dụng nước ngầm và thậm chí bơm nước sạch trở lại các tầng chứa nước ngầm.
Việc sử dụng vệ tinh InSAR cũng giúp các nhà khoa học theo dõi sự chuyển động của đất với độ chính xác lên đến từng milimet. Công nghệ này giúp các nhà quy hoạch có thể nhận diện các “điểm nóng” và đưa ra quyết định kịp thời, ví dụ như xây dựng lại nền móng hoặc thiết kế lại hệ thống thoát nước để chống chịu tốt hơn.
Trong báo cáo tháng 11/2025, các chuyên gia của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) kêu gọi một sự chuyển đổi từ “quản lý khủng hoảng phản ứng” sang “xây dựng khả năng phục hồi chủ động” trong vấn đề ứng phó sụt lún và lũ lụt tại đô thị. Việc nhận diện và giải quyết sụt lún đất ngay từ bây giờ là điều cần thiết để đảm bảo sự thịnh vượng, sự ổn định của nền kinh tế và chất lượng cuộc sống cho thế hệ mai sau.
Các thành phố như Thượng Hải và Trùng Khánh (Trung Quốc) đang tích hợp mô hình “Thành phố bọt biển”, ưu tiên các bề mặt và công trình được thiết kế để hấp thụ nước mưa một cách tự nhiên (công viên, hồ chứa, mái nhà xanh) thay vì bê tông hóa. |
Cảnh báo sụt lún toàn cầu Hiện tượng sụt lún đang tấn công các trung tâm kinh tế quan trọng trên toàn cầu, gây rủi ro cho cơ sở hạ tầng, làm giảm giá trị tài sản và làm trầm trọng thêm lũ lụt. Ở châu Á, ngoài Jakarta, các siêu đô thị tại Ấn Độ như Delhi, Chennai, Mumbai và Kolkata cũng đang sụt lún nghiêm trọng do khai thác nước ngầm quá mức, đe dọa hàng ngàn công trình và khiến gần 1,9 triệu người sống trong các khu vực có nguy cơ cao. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu vệ tinh (InSAR) từ 2015-2023 cho thấy, Chennai và Delhi là 2 thành phố bị ảnh hưởng nặng nhất. Tại Trung Quốc, hơn 1/3 dân số đô thị - khoảng 270 triệu người - sống trong các thành phố đang chìm dần với nguyên nhân chính là khai thác nước ngầm và trầm tích tự nhiên, đặc biệt là ở Thiên Tân (chìm tới 18,7 cm/năm) và Bắc Kinh. Manila (Philippines) cũng đang chìm nhanh, dẫn đến việc nhiều làng chài đã bị biển nuốt chửng. Ở châu Mỹ, một nghiên cứu cho thấy 28 thành phố lớn của Mỹ đang lún ở các mức độ khác nhau, chủ yếu do khai thác nước ngầm. Houston là nơi bị ảnh hưởng nặng nhất, với hơn 40% diện tích thành phố chìm hơn 5mm mỗi năm. Sự sụt lún không đồng đều là mối nguy hiểm đặc biệt, gây ra sự nghiêng lún, nứt vỡ, đe dọa khoảng 29.000 tòa nhà ở các khu vực đô thị dày đặc như San Antonio, Austin và Fort Worth. |
Linh La (theo WEF, The Conversation, Rutgers, Earth.com, Scitech Daily)
| Chia sẻ bài viết: |
Nhiều loại đĩa, chén, ly được quảng cáo là xanh, bền vững và an toàn không hề vô hại như nhiều người vẫn nghĩ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ký sắc lệnh giảm thuế đối với cà phê, thịt bò và trái cây...
Ngày 15/11, chính quyền địa phương cho biết, ít nhất 7 người đã thiệt mạng và 27 người bị thương, trong vụ nổ tại một đồn cảnh sát của Ấn Độ.
Cuộc thi Housekeeping Olympics - "Olympic dọn phòng" tại Las Vegas khiến mạng xã hội toàn cầu dậy sóng.
Ung thư vú - căn bệnh vốn gắn liền với phụ nữ trung niên và lớn tuổi - nay đang gia tăng ở phụ nữ trẻ tại nhiều quốc gia.
Các nhà khoa học Mỹ phát triển mô hình trí tuệ nhân tạo có thể giúp giảm 60% sự lãng phí trong cấy ghép nội tạng.
Trước áp lực hoàn trả hàng hóa ngày càng lớn, nhiều cửa hàng Trung Quốc áp dụng biện pháp mạnh để đối phó với khách hàng "mua mặc rồi trả lại".
Giữa những cánh rừng rậm của dãy Pir Panjal, bệnh viện cách hàng chục km đường núi, những phụ nữ du mục vượt cạn trong những chuyến di cư nguy hiểm.
Thời gian gần đây, giới trẻ Trung Quốc chuộng xu hướng chi tiền khủng để hóa trang, trải nghiệm về thời xa xưa bằng những trang phục, nghi thức thời cổ đại.
Tổng thống Donald Trump và Đệ nhất phu nhân Melania cùng ký sắc lệnh hành pháp mới nhằm hỗ trợ trẻ em và thanh thiếu niên dễ bị tổn thương.
Lượng khí thải từ nhiên liệu hóa thạch đã đạt mức cao kỷ lục, trong khi nhiều quốc gia làm quá ít để ngăn chặn tình trạng nóng lên toàn cầu.
Francesca Harris-Scarborough, 31 tuổi, đang mang thai 3 tháng bị bắn 2 phát vào tim. Trường hợp bị sát hại như Francesca đang là một xu hướng khủng khiếp ở Mỹ.
Ngày 13/11, Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi cho biết bà chỉ ngủ từ 2-4 giờ mỗi đêm, bà cũng bị chỉ trích vì khuyến khích mọi người làm việc quá sức.
Tại Nhật Bản, có một nơi mà nhiều cô giá trẻ đang muốn phá vỡ định kiến về cái đẹp, với vẻ khỏe mạnh, tự tin.
Ở Nhật Bản, tiệc mai mối, còn gọi là ''konkatsu party'' đang trở thành lựa chọn phổ biến cho những người độc thân nghiêm túc tìm kiếm mối quan hệ lâu dài.
Sau quãng thời gian dài kỷ lục 43 ngày, tối ngày 12/11 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ.
Chế độ ăn kém lành mạnh, ít vận động và béo phì được cho là nguyên nhân chính khiến hàng triệu trẻ dưới 19 tuổi mắc tăng huyết áp.
Khoảng 1/4 dân số thế giới sinh sống trong bán kính 5km quanh các dự án nhiên liệu hóa thạch đang hoạt động có nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng.
