Dân số lần đầu giảm sau 60 năm, Trung Quốc đau đầu với bài toán khuyến sinh

Các bà mẹ Trung Quốc đã sinh 9,56 triệu em bé vào năm 2022

Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) cho biết, số ca tử vong nhiều hơn số ca sinh ở Trung Quốc khiến tổng dân số nước này giảm mạnh 850.000 người, xuống còn 1,4118 tỷ vào năm 2022.

Các bà mẹ ở Trung Quốc chào đón 9,56 triệu trẻ sơ sinh vào năm 2022, giảm 9,98% so với 10,62 triệu vào năm 2021.

Tỷ lệ sinh toàn quốc giảm xuống mức thấp kỷ lục là 6,77 ca sinh trên 1.000 người vào năm 2022, giảm từ 7,52 vào năm 2021 - đánh dấu tỷ lệ thấp nhất kể từ năm 1949. Trong khi đó, tỷ lệ tử vong của quốc gia là 7,37/1.000 người vào năm 2022.

Zhang Zhiwei - nhà kinh tế trưởng tại công ty tư vấn đầu tư Pinpoint Asset Management (Hồng Kông) - lưu ý: “Dân số Trung Quốc lần đầu tiên giảm kể từ năm 1961 và có thể sẽ duy trì xu hướng giảm trong những năm tới”.

Chi phí nuôi con cao, tư tưởng thay đổi của thế hệ mới về gia đình và hôn nhân, cũng như tăng trưởng kinh tế chậm lại trong bối cảnh các chính sách phòng dịch COVID-19 của Trung Quốc được cho là những nguyên nhân gây ra tình trạng suy giảm dân số.

Tăng trưởng dân số chậm lại kể từ năm 2016. Bắc Kinh đã quyết tâm đảo ngược xu hướng này và thúc đẩy tỷ lệ sinh con bằng một loạt các biện pháp như chính sách hỗ trợ sinh sản, cả ở cấp trung ương và địa phương.

Dù vậy, phần lớn kế hoạch đã thất bại trong việc tạo ra sự khác biệt đáng kể nhằm nâng cao mức độ sẵn sàng của người dân đối với việc lập gia đình và sinh con.

Vào năm 2021, Trung Quốc nới lỏng các hạn chế về sinh đẻ để cho phép các cặp vợ chồng có 3 con, bao gồm các hỗ trợ chăm sóc trẻ và nhiều lợi ích khác. Sinh nhiều con không còn là vấn đề về mặt chính sách.

Chính quyền cũng chuyển sang chủ nghĩa khuyến sinh. Các địa phương hưởng ứng bằng cách tung ra nhiều biện pháp để tăng tỷ lệ sinh, bao gồm trao giải thưởng tiền mặt, giảm giá nhà ở và giáo dục, tăng ngày nghỉ cho cha mẹ, phúc lợi an sinh xã hội tốt hơn và các đặc quyền khác.

Theo Liên hợp quốc (LHQ), với sự suy giảm dân số của Trung Quốc, Ấn Độ được dự đoán sẽ vượt Trung Quốc, trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới trong năm 2023.

LHQ cũng dự kiến dân số Trung Quốc sẽ giảm xuống còn 1,313 tỷ vào năm 2050 và giảm xuống dưới 800 triệu vào năm 2100.

Khi số ca sinh mới giảm, cuộc khủng hoảng già hóa của Trung Quốc ngày càng sâu sắc. Đất nước có 280,04 triệu người trên 60 tuổi vào cuối năm 2022, tăng từ 267,36 triệu người (18,9% dân số) vào cuối năm 2021.

Năm 2022, Trung Quốc có 209,78 triệu người từ 65 tuổi trở lên, tăng từ 200 triệu vào năm 2021 và chiếm 14,9% dân số.

Dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc - những người từ 16 đến 59 tuổi - ở mức 875,56 triệu vào cuối năm 2022, chiếm 62% dân số, giảm so với mức 62,5% của một năm trước đó. Trong quá khứ, sự phát triển kinh tế của Trung Quốc được thúc đẩy bởi một tỷ lệ lớn công dân trong độ tuổi lao động.

Ngược lại trong tương lai, Trung Quốc sẽ phải vật lộn với lực lượng lao động bị thu hẹp, khả năng chi tiêu giảm và hệ thống lương hưu căng thẳng.

Nhà kinh tế học Trung Quốc Ren Zeping cho biết nếu không có sự thay đổi phù hợp, dân số già sẽ ảnh hưởng lâu dài đến tăng trưởng kinh tế. “Khoảng cách lương hưu sẽ tăng lên. Khi tổng nguồn cung lao động tiếp tục giảm, chi phí lao động sẽ tăng lên và một số ngành sản xuất sẽ phải chuyển dây chuyền ra nước ngoài, tới Đông Nam Á, Ấn Độ và các khu vực khác”.

Tháng 12/2022, tại hội nghị công tác kinh tế trung ương, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã nhấn mạnh cuộc khủng hoảng nhân khẩu học của quốc gia là một trong những vấn đề kinh tế lớn cần chú ý.

Một tuyên bố chính thức sau cuộc họp nói rằng Trung Quốc nên tích cực ứng phó với số ca sinh giảm và già hóa dân số bằng một hệ thống chính sách hỗ trợ được cải thiện, bao gồm cả việc trì hoãn tuổi nghỉ hưu.

Tấn Vĩ (theo SCMP)