Trung Quốc đã làm gì khiến người dân ùn ùn chuyển sang xe điện?

Những chiếc xe điện hạng sang Maextro S800 ra mắt tại siêu nhà máy Maextro thuộc liên doanh JAC và Huawei vào ngày 18/6/2025, tại thành phố Hợp Phì, tỉnh An Huy, Trung Quốc - Ảnh: Zhang Dagang/Getty Images

Sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường xe điện (EV) tại Trung Quốc đang trở thành một điểm sáng cho nền kinh tế nước này, đồng thời mang lại nhiều lợi ích chưa từng có cho người tiêu dùng. Với những chính sách hỗ trợ mạnh tay từ chính phủ, việc sở hữu một chiếc xe điện thân thiện với môi trường đang trở nên dễ dàng và hấp dẫn hơn bao giờ hết, mở ra một cuộc cách mạng xanh hóa giao thông trên khắp đất nước.

Sự tham gia của nhiều doanh nghiệp

Cuộc chiến giá xe điện ở Trung Quốc đang ngày càng gay gắt, với những động thái giảm giá mạnh mẽ từ các “ông lớn” như BYD. Vào tháng 5, BYD đã công bố hàng loạt đợt giảm giá, có mẫu xe giảm đến gần 30% so với giá gốc, ví dụ như mẫu xe nhỏ gọn Seagull đã giảm giá chỉ còn 55.800 nhân dân tệ (khoảng 7.750 USD).

Động thái này ngay lập tức tạo ra một cú sốc lớn cho toàn ngành. Theo ông Zhong Shi, chuyên gia phân tích từ Hiệp hội các nhà kinh doanh ô tô Trung Quốc, các nhà sản xuất nhỏ hơn đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh cực lớn và lo lắng về khả năng tồn tại.

Cuộc chiến giá này không phải là điều mới mẻ, nhưng nó đã trở nên khốc liệt hơn khi xe điện chiếm gần một nửa số xe du lịch mới bán ra tại Trung Quốc. Các thương hiệu xe truyền thống cũng đang cảm nhận sức nóng và buộc phải chuyển mình.

Báo cáo từ công ty tư vấn tài chính Nomura cho thấy, giá bán lẻ xe hơi trung bình ở Trung Quốc đã giảm khoảng 19% trong 2 năm qua. Đáng chú ý, mức giảm giá mạnh nhất thuộc về các mẫu xe hybrid và xe điện thuần túy, lần lượt là 27% và 21%. Điều này cho thấy các nhà sản xuất đang dồn toàn lực vào phân khúc xe năng lượng mới để giành thị phần.

Bên cạnh giảm giá trực tiếp, các hãng xe cũng cạnh tranh bằng cách tặng kèm những tính năng cao cấp. Chẳng hạn, Zeekr, một thương hiệu con của tập đoàn Geely, đã quyết định cung cấp miễn phí hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến của mình. BYD cũng không kém cạnh khi trang bị tính năng này cho hơn 20 mẫu xe.

Doanh số bán xe điện tại Trung Quốc đạt 6,8 triệu chiếc vào năm 2022, tăng mạnh so với mức 1,3 triệu chiếc vào năm 2021 - Ảnh: NurPhoto/Getty Images

Chính sách hỗ trợ “đổi xe cũ lấy xe mới”

Chính phủ Trung Quốc đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi “xe xanh“ bằng các chính sách hỗ trợ tiêu dùng hấp dẫn. Nổi bật nhất là chương trình "đổi xe cũ lấy xe mới" vừa được gia hạn cho năm 2025.

Theo chương trình này, người tiêu dùng sẽ nhận được khoản trợ cấp lên tới 20.000 nhân dân tệ (tương đương 2.730 USD) khi họ loại bỏ một chiếc xe chạy xăng cũ (hoặc xe điện cũ) để mua một chiếc xe điện mới. Nếu muốn mua xe chạy xăng mới, họ vẫn nhận được trợ cấp, nhưng với số tiền thấp hơn là 15.000 nhân dân tệ và chỉ áp dụng cho dòng xe có dung tích động cơ dưới 2 lít.

Chương trình đã đạt được thành công đáng kinh ngạc trong năm 2024, thu hút hơn 4 triệu người đăng ký trong 6 tháng đầu tiên, với hơn 2 triệu người thực hiện giao dịch.

Với tổng ngân sách 81 tỉ nhân dân tệ cho toàn bộ chương trình trong năm 2025, chính sách này không chỉ khuyến khích người dân chuyển đổi sang xe điện mà còn giúp loại bỏ những phương tiện cũ, không đạt chuẩn khí thải, từ đó góp phần làm sạch môi trường.

Lợi ích trực tiếp cho người tiêu dùng

Ngoài các chính sách ở cấp trung ương, chính quyền địa phương cũng tích cực tham gia vào cuộc cách mạng xe điện. Một số thành phố đã tung ra những gói trợ cấp đặc biệt dành cho các mẫu xe điện sử dụng phần mềm của Huawei, với mức hỗ trợ từ 2.000 - 5.000 nhân dân tệ.

Dù có một số tranh cãi về việc liệu đây có phải là sự ưu tiên cho một thương hiệu cụ thể hay không, nhưng điều này cho thấy quyết tâm của các chính quyền địa phương trong việc thúc đẩy công nghệ sản xuất xe hơi trong nước.

Trung Quốc bắt đầu đẩy mạnh sử dụng xe điện vào năm 2001 khi công bố kế hoạch 5 năm, bao gồm việc nghiên cứu chế tạo xe - Ảnh: NurPhoto/Getty Images

Trên thực tế, người tiêu dùng Trung Quốc không phải lúc nào cũng nghĩ đến lợi ích môi trường khi mua xe điện. Thay vào đó, họ quan tâm nhiều hơn đến những lợi ích kinh tế và tiện ích mà chính phủ và các hãng xe mang lại.

Tại các thành phố lớn như Thượng Hải, việc lấy biển số xe chạy xăng thường rất khó khăn, tốn kém và phải chờ đợi lâu. Nhưng với xe điện, người mua được cấp biển số miễn phí và thủ tục nhanh gọn.

Chi phí điện ở Trung Quốc rẻ hơn nhiều so với xăng, giúp người dùng tiết kiệm một khoản tiền đáng kể mỗi tháng. Ngoài ra, nhiều hãng xe đang cung cấp các lựa chọn mua trả góp với lãi suất 0% để giảm gánh nặng tài chính ban đầu cho người mua.

Kenzi, một nhân viên quảng cáo ở Thượng Hải, chia sẻ rằng cô mua xe điện không phải vì bảo vệ môi trường, mà vì có thể tiết kiệm được 100.000 nhân dân tệ tiền phí biển số. Rui Rui, một nhân viên tài chính khác, cũng cho biết chi phí nhiên liệu đắt đỏ là lý do chính khiến anh chuyển sang xe điện.

Những chính sách và lợi ích này đã tạo nên một làn sóng mua sắm xe điện mạnh mẽ. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), hơn một nửa số xe điện trên toàn thế giới hiện đang chạy trên các con đường ở Trung Quốc.

Doanh số bán xe điện tại đây đã tăng vọt từ 1,3 triệu xe năm 2021 lên 6,8 triệu xe năm 2022, chiếm hơn 1/3 tổng doanh số toàn cầu. Qua đó tiến gần hơn đến mục tiêu dài hạn là đưa xe điện trở thành "dòng xe chủ đạo trong doanh số bán xe mới" vào năm 2035.

Với những nỗ lực này, Trung Quốc không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu trong ngành công nghiệp xe điện mà còn mang lại những lợi ích thiết thực cho người dân, đồng thời thúc đẩy một tương lai giao thông bền vững hơn.

Linh La (theo Wired, CNBC, Rhomotion, The Guardian, IEA)