Thế hệ Z và “nỗi oan” về văn hóa giao thông

Nói về thế hệ Z và văn hóa giao thông, không ít bình luận trên mạng xã hội cho rằng: “Ý thức của giới trẻ quá kém”, “Lái xe như diễn xiếc”, “Toàn thế hệ Z thiếu văn hóa giao thông”… Là người trẻ thuộc thế hệ Z, chúng tôi thấy mình cần được lên tiếng.

Thế hệ Z không thiếu ý thức. Từ nhỏ, chúng tôi đã được học về luật giao thông - về tầm quan trọng của việc đội mũ bảo hiểm, đi đúng làn đường, không vượt đèn đỏ. Nhiều người trong chúng tôi chọn xe buýt thay vì xe máy để bảo vệ môi trường, vừa tiết kiệm, vừa an toàn. Nhưng, dù có tuân thủ đến đâu, khi bước ra đường, chúng tôi vẫn thấp thỏm nhiều nỗi lo.

Giao thông hỗn loạn là hình ảnh thường thấy ở TPHCM - ẢNH: MINH AN

Có một sự thật không thể phủ nhận, môi trường giao thông ở Việt Nam, đặc biệt ở các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, hiện quá hỗn loạn. Người đi đúng không được ưu tiên, người chấp hành luật dễ bị thiệt thòi, người sai lại “thắng thế”, miễn có đủ… sức mạnh ngôn từ và sự hung hăng. Dừng đèn đỏ đúng vạch thì bị xe sau bóp còi hối thúc, thậm chí bị người sau vượt mặt, để lại câu chửi thề. Chạy đúng tốc độ thì bị lạng lách, ép đường. Muốn băng qua đường đúng vạch nhưng không ai chịu nhường đường cho người đi bộ. Thật khó để thế hệ Z có thể giữ vững văn hóa giao thông trong môi trường ấy.

Chúng tôi được dạy về văn minh đô thị nhưng buộc thích nghi với thực tế “muốn an toàn, phải tránh những người không văn minh”. Văn hóa giao thông không thể chỉ được đo bằng việc dừng đèn đỏ, đội mũ bảo hiểm hay đi đúng chiều mà còn ở chỗ người dân phải cảm thấy họ được bảo vệ, tôn trọng, đối xử công bằng khi tham gia giao thông.

Chúng tôi thẳng thắn nhìn nhận, không phải bạn trẻ nào cũng nghiêm túc. Cũng có những người trẻ chạy xe theo kiểu đường phố là đường đua hoặc đeo tai nghe, bấm điện thoại khi đang điều khiển xe. Vậy nhưng, sự vô ý đó không thuộc về một thế hệ. Người trẻ có thể sai nhưng nếu không có những hình thức xử phạt mạnh tay từ pháp luật, không có sự nhắc nhở nghiêm khắc từ cộng đồng, cái sai vẫn sẽ tiếp diễn, không chỉ ở thế hệ Z mà trong bất kỳ thế hệ nào.

Thế hệ Z không thiếu trách nhiệm. Chúng tôi chỉ cần được sống trong một môi trường nơi sự đúng đắn không phải là số ít lẻ loi. Đó là nơi nếu chọn đi đúng luật, bạn không bị coi là “người rảnh rỗi” hay “kẻ gây cản trở giao thông”. Đó là nơi băng rôn kêu gọi “văn hóa giao thông” không chỉ là khẩu hiệu, mà đi kèm hệ thống giám sát rõ ràng; xử phạt minh bạch; không có vùng cấm cho xe biển xanh, biển đỏ, xe sang…

Không cần thêm lời chỉ trích, chúng tôi cần sự thay đổi thực sự từ chính sách, hạ tầng, cách vận hành hệ thống giao thông đô thị. Cần có thêm nhiều camera giám sát để người vi phạm phải bị phạt ngay. Cần những người lớn đang phê bình chúng tôi nghiêm túc nhìn lại thế hệ mình và nhắc nhở nhau làm gương cho con cháu. Giáo dục giao thông cần được coi trọng như một nền tảng văn hóa, không phải chỉ là thi để lấy bằng lái rồi thôi.

Văn hóa không thể trông chờ một thế hệ tự xây mà cần sự chung tay của toàn xã hội. Hãy để thế hệ Z được sống trong một môi trường mà sự văn minh không phải là cá biệt. Khi đó, chúng tôi chắc chắn không chỉ tuân thủ mà còn góp phần lan tỏa văn hóa giao thông. Chúng tôi tuân thủ luật giao thông không phải vì sợ bị phạt mà vì muốn giữ an toàn cho chính mình và cộng đồng.

Công Khánh