Đừng để trẻ “lạc lối” trong mùa hè

Loay hoay tìm chỗ vui chơi lành mạnh cho con

Chị Lan (quận 7, TPHCM) có 2 con nhỏ. Mùa hè vừa bắt đầu là lúc chị khởi động hành trình… tìm chỗ chơi cho con. “Bé lớn đã biết đọc. Bé nhỏ đang học nói. Tìm một hoạt động chung cho cả hai gần như không có. Cuối cùng, như mọi năm, 2 con tôi mỗi bé 1 thiết bị điện tử. Có lúc tôi nghe bé nhỏ bắt chước giọng người lớn nói đùa trên TikTok mà không hiểu gì. Bé lớn thì hỏi “Sao bạn đó chửi bậy mà ai cũng cười?”. Tôi thực sự hoang mang” - chị kể.

Nhà hát múa rối Nụ Cười - địa chỉ hiếm hoi dành cho trẻ nhi đồng, mẫu giáo ở TPHCM

Là đô thị hiện đại lớn nhất nước nhưng số lượng sân chơi công cộng dành cho trẻ từ 3-8 tuổi ở TPHCM lại rất thiếu. Đa phần công viên chỉ phù hợp cho người lớn tập thể dục. Ngoại trừ các khu vui chơi cho trẻ thuộc những khu căn hộ cao cấp, khu vui chơi miễn phí ở khu dân cư chưa nhiều, hầu hết khá đơn điệu.

Không chỉ thiếu sân chơi, trẻ còn thiếu chương trình giải trí đúng độ tuổi. Ca nhạc thiếu nhi trên YouTube quá ít bài hát mới. Chưa kể, nhiều ca khúc cho trẻ nhưng khiến người lớn cũng khó chịu vì ca sĩ nhí được trang điểm quá đậm, trang phục không phù hợp, minh họa thiếu tính giáo dục. Nhiều video YouTube dán mác “thiếu nhi” nhưng nội dung mô phỏng người lớn một cách khiên cưỡng hoặc đơn thuần là hiệu ứng thị giác. Những loại hình nghệ thuật phù hợp với trẻ mẫu giáo và nhi đồng như kịch rối, kể chuyện sách… quá hiếm hoi.

Chị Đông (quận Tân Bình, TPHCM) có con 5 tuổi tâm sự: “Tôi muốn con được xem chương trình nghệ thuật phù hợp, có thông điệp nhân văn và giúp con học kỹ năng sống nhưng không tìm được chỗ nào như vậy. Sân khấu cho thiếu nhi bây giờ chỉ phù hợp trẻ lớn, các bé mẫu giáo gần như bị bỏ rơi. Tôi cảm thấy rất tiếc khi con ở tuổi bắt đầu khám phá thế giới xung quanh mà đời sống tinh thần lại quá thiếu thốn”.

“2 đứa nhỏ nhà tôi muốn vào khu vui chơi nhưng cũng tốn kém. Gần nhà không có sân chơi, công viên nhỏ gây cảm giác không an toàn. Cũng chẳng có chương trình gì trên ti vi cho các con. Tôi rất lo khi thấy con bắt chước hành vi của người lớn trên mạng, từ lời nói tục cho đến cách biểu cảm” - một phụ huynh khác là chị Quỳnh (quận 10, TPHCM) bộc bạch.

Tiến sĩ, nghệ sĩ ưu tú Hoàng Duẩn - Phó trưởng khoa Quản lý văn hóa, nghệ thuật, Trường đại học Văn hóa TPHCM - nhìn nhận: “Giải trí cho lứa tuổi mẫu giáo, nhi đồng đang là vùng trắng. TPHCM hiện không có nhà hát nào dành riêng cho lứa tuổi này. Trước đây, rạp Măng Non ở 193 Đồng Khởi (thuộc Đoàn rối TPHCM) được xây dựng cho khán giả mẫu giáo, nhi đồng, từ ghế ngồi đến tầm nhìn đều tính toán kỹ. Khi rạp bị phá bỏ, thành phố không có rạp thay thế.

Trong số các loại hình nghệ thuật, múa rối cạn đặc biệt phù hợp với trẻ nhỏ bởi tạo hình gần gũi, nội dung giản dị, dễ hiểu. Khi kết hợp với âm thanh, ánh sáng sinh động, sân khấu rối mở ra cho các em một thế giới bay bổng, giàu màu sắc, vừa nuôi dưỡng trí tưởng tượng vừa giúp phát triển ngôn ngữ, tư duy và tiếp nhận những bài học đầu đời một cách tự nhiên. Tiếc thay, chương trình rối này không nhiều”.

Cần chính sách bài bản, dài hạn

Thiếu chương trình phù hợp, trẻ lên mạng. Nhưng thế giới mạng không phân định ranh giới giữa tốt và xấu. Việc trẻ bắt chước ngôn ngữ, hành vi, cách ứng xử của người lớn ở thế giới mạng đã gây những hệ lụy không nhỏ. Không ít cha mẹ bàng hoàng khi con phát ngôn tục tĩu, dùng từ ngữ lệch chuẩn hoặc cư xử như… “diễn viên mạng”. Dần dần, một bộ phận trẻ hình thành thói quen ngôn ngữ cộc lốc, thị hiếu lệch lạc, thiếu vốn từ và cảm xúc trong sáng.

Chương trình múa rối của Nhà hát múa rối Nụ Cười

Ông Hoàng Duẩn cho biết: “Ở Thụy Điển, trẻ từ 3-6 tuổi và từ 6-9 tuổi có nhà hát riêng. Ở các nhà hát này, 75% suất diễn mỗi năm phục vụ miễn phí cho trẻ em”. Không gian đó không chỉ là chỗ để xem nghệ thuật mà còn là nơi để các em được lắng nghe, đồng cảm, nuôi dưỡng trí tưởng tượng.

Không thể kỳ vọng các đơn vị tư nhân chăm lo cho đời sống tinh thần của trẻ. Sự đầu tư cho trẻ cần đến từ chính sách cụ thể, bài bản, có tầm nhìn dài hạn của Nhà nước. Truyền hình cũng cần vào cuộc, có những chương trình phù hợp vào khung giờ vàng dành cho trẻ. Không thể để trẻ chỉ có thể tìm niềm vui từ mạng xã hội.

Cần có chiến lược bài bản để chăm lo đời sống tinh thần cho trẻ mẫu giáo và nhi đồng. Đó là giai đoạn nền tảng, hình thành nhân cách, thẩm mỹ, tư duy… từ những điều tưởng chừng nhỏ bé. Đã đến lúc người lớn cần hành động quyết liệt hơn. Đừng để trẻ “lạc lối” không chỉ trong mùa hè.

Ngọc Như