Nét đẹp văn hóa Việt ngày Tết Đoan Ngọ

Ở nhiều gia đình Việt, Tết Đoan Ngọ không thể thiếu mâm cúng với cơm rượu nếp, bánh tro, trái cây theo mùa… Nhiều gia đình vẫn giữ thói quen làm những món ăn cầu kỳ như bánh xèo, vịt nấu chao … như cách ông bà đã từng làm. Không chỉ để gìn giữ truyền thống, đó còn là dịp để cả nhà quây quần bên nhau sau những ngày tất bật, bận rộn với công việc và cuộc sống.

Một gia đình ở Bạc Liêu nấu bánh tro chia cho con cháu ngày Tết Đoan Ngọ

Chị Lê Thị Ngọc Mai (Q.8, TP.HCM) kể: “Gia đình tôi năm nào cũng làm bánh xèo vào dịp Đoan Ngọ. Mấy đứa nhỏ được giao rửa rau, còn ông xã đổ bánh. Năm trước do pha bột quá tay, bánh đổ bị nhão, không thể vàng giòn như thường ngày. Dù vậy cả nhà vẫn ngồi quây quần bên nhau, vừa ăn bánh nhão nhão vừa cười nói rôm rả. Mỗi lần như vậy, tôi thấy mình giữ được một điều gì đó rất riêng của gia đình”.

Giữa nhịp sống hiện đại, không ít gia đình trẻ vẫn cố gắng chuẩn bị chu đáo cho ngày Tết này như một cách nhắc nhau chậm lại, dành một ngày trong năm để về bên người thân, để trẻ nhỏ biết thế nào là Tết Đoan Ngọ, biết mùi thơm của cơm rượu... Ở thành phố, có khi chỉ là mâm cúng đơn sơ, vài chén cơm rượu, đĩa trái cây, nhưng chính khoảnh khắc cả nhà ngồi lại, kể chuyện Tết Đoan Ngọ ngày xưa, cũng đã đủ làm nên linh hồn của một ngày Tết.

Không chỉ có ý nghĩa đoàn tụ, Tết Đoan Ngọ còn thể hiện tinh thần sống hòa hợp với tự nhiên và chú trọng chăm sóc sức khỏe, một nét đẹp văn hóa đặc sắc của người Á Đông. Từ xa xưa, ông bà ta đã xem mùng 5 tháng 5 là thời điểm chuyển mùa, thời tiết thay đổi, sâu bọ sinh sôi, con người dễ sinh bệnh. Vì thế, vào ngày này, ở một số địa phương người dân có thói quen ăn cơm rượu để “diệt sâu bọ”, xông lá để giải cảm, treo bùa ngải cứu xua tà.

Tại các vùng nông thôn, nhiều nhà vẫn giữ truyền thống hái các loại lá thuốc từ sáng sớm, nấu nước cho cả gia đình tắm gội hoặc uống để thanh nhiệt. Ở miền Tây, người dân còn có thói quen ăn thịt vịt vào ngày này với quan niệm rằng trong tiết trời oi bức, thịt vịt mát sẽ giúp cơ thể cân bằng.

Không cần mâm cao cỗ đầy, những việc rất nhỏ như dọn dẹp bàn thờ tổ tiên, cùng nhau đi chợ, nấu ăn và ngồi bên nhau cùng thưởng thức những món ăn dân dã của người Việt đã làm nên linh hồn của Tết Đoan Ngọ, một ngày lễ giản dị mà sâu sắc.

Bánh xèo, món ăn quen thuộc ngày Tết Đoan Ngọ

Giữa nhịp sống bận rộn, việc nhiều gia đình vẫn chuẩn bị chu đáo cho Tết Đoan Ngọ là minh chứng sinh động nhất cho sự gìn giữ nếp xưa bền bỉ trong từng gia đình Việt.

Đây không chỉ là sự hoài niệm, mà còn là cách thế hệ hôm nay truyền lại những giá trị văn hóa cho con cháu, từ cách chọn món ăn đến ý nghĩa sâu xa của việc sống thuận theo thiên nhiên và biết chăm sóc bản thân.

Bà Thu Nguyệt (61 tuổi, ngụ quận 5) kể: “Trước đây, mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, các con tôi lại thắc mắc đủ điều: vì sao lại có Tết Đoan Ngọ? Tại sao ngày này người ta bán nhiều cơm rượu? Sao không ăn gà mà lại ăn vịt?… Bây giờ, đến lượt các cháu nội, cháu ngoại cũng hỏi ba mẹ chúng những câu tương tự. Nhờ vậy mà một truyền thống văn hóa lâu đời của người Việt được gìn giữ, truyền lại qua nhiều thế hệ”.

Tết Đoan Ngọ, dù lớn hay nhỏ không nằm ở lễ nghi, mà hiện diện trong từng ký ức, trong hương vị món ăn mẹ nấu, trong câu chuyện cha kể, trong tiếng cười của con trẻ phụ đổ bánh. Và mỗi lần Đoan Ngọ về lại như một lời nhắc nhở: truyền thống không nằm ở đâu xa, mà ở chính tình cảm gia đình, ở cách mỗi người cùng nhau gìn giữ những điều tưởng chừng bé nhỏ nhưng vô cùng quý giá.

Thảo Nguyên