Phụ nữ mang thai buộc phải đưa hối lộ mới được sinh con

Trong cơn đau chuyển dạ nhưng lại bị một trung tâm y tế ở Harare từ chối, Aurage Katume lo sợ rằng, giống như nhiều phụ nữ Zimbabwe khác, cô có thể mất đi đứa con trong bụng.

Aurage Katume phải vật lộn để đến một phòng khám khác ở thủ đô. Các nữ hộ sinh ở đó cũng không sẵn sàng để giúp cô.

"Bạn đã mang gì cho chúng tôi?" một trong số họ nói. Đó là một yêu cầu hối lộ tế nhị, khi mẹ của Katume cầu xin họ hãy thương xót mà giúp con gái mình.

“Mẹ tôi nhanh chóng nhận ra rằng họ đang đòi tiền và bà đã đưa 5 USD (3,90 bảng Anh) cho người có vẻ ngoài cao cấp hơn. Không có biên lai và ngay lập tức tôi được đưa lên giường trong phòng sinh”, Aurage Katume tường thuật lại trong các tài liệu gửi đến tòa án.

Phụ nữ bị từ chối ở các phòng khám phụ sản thường tìm đến các nhà sinh không chính thức để được hỗ trợ - Ảnh: Cynthia R Matonhodze

Từng có một thời, lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của Zimbabwe rất tốt nhưng thời gian gần đây khi dịch COVID-19 hoành hành cùng với cơ sở hạ tầng xuống cấp, bệnh viện thiếu thuốc, nhân viên bị trả lương thấp nên xảy ra tình trạng đình công thường xuyên. Điều này đã khiến cho những phụ nữ mang thai đối mặt với nguy cơ không thể sinh con an toàn. Để được giúp đỡ khi chuyển dạ, họ buộc phải hối lộ.

Hiến pháp Zimbabwe đảm bảo quyền được chăm sóc sức khỏe, đặc biệt đối với phụ nữ mang thai và sinh con. Chính vì thế, Katume và một phụ nữ khác tên Melody Mapani, đã tố cáo chuyện này lên toà án và yêu cầu chính quyền thành phố can thiệp để mở lại 42 phòng khám sản phụ khoa. 

Một thẩm phán tòa án cấp cao đã ra lệnh cho hội đồng thực thi điều này ngay để đảm bảo phụ nữ nhận được các dịch vụ họ cần. Trong chứng cứ gửi đến tòa án, Katume nói rằng con cô có thể đã chết nếu mẹ cô không trả tiền hối lộ.

"Các nữ hộ sinh thẳng thừng từ chối cho tôi vào sinh. Mẹ tôi cầu xin họ thương xót. Trong cuộc trao đổi, một trong những phụ nữ đã hỏi: 'Bạn đã mang gì cho chúng tôi và có gì cho chúng tôi?', Katume kể lại tại toà.

Các tình nguyện viên đã thành lập các khu hộ sinh tạm thời kể từ khi các y tá ở Harare đình công

Luật sư của Katuma đã cáo buộc nhân viên các phòng khám tham nhũng và rõ ràng họ ưu tiên cho những người khác trả bằng tiền USD. “Vì chỉ có một số phòng khám hoạt động, điều này đã dẫn đến tình trạng tham nhũng tràn lan từ các nhân viên y tế", các luật sư nói.

"Việc vi phạm quyền đang diễn ra liên tục đã khiến tính mạng của cư dân thành phố Harare gặp nguy hiểm nghiêm trọng, đặc biệt là phụ nữ mang thai. Nhiều người đã chết, đặc biệt là trẻ sơ sinh”, các luật sư lập luận thêm.

Các tài liệu của tòa án cũng cáo buộc sự cẩu thả và thiếu trách nhiệm tại các phòng khám công khiến cho những phụ nữ mang thai bị "quăng" từ phòng khám này sang phòng khám khác. Nhiều người vì không được chăm sóc sức khoẻ đã tìm đến nhà hộ sinh thường hoặc thuê bà mụ đến nhà đỡ đẻ  - điều này làm tăng rủi ro cho bà mẹ và trẻ sơ sinh.

Trong các trường hợp này, những phụ nữ mang bệnh nền có nguy cơ mất con rất cao. Melody Mapani là nhân vật điển hình. Cô đã đi hết phòng khám này đến phòng khám khác để tìm kiếm sự giúp đỡ trước khi đứa con trong bụng chết lưu vì Melody Mapani bị huyết áp cao. Ngoài ra, còn có những trường hợp bệnh nhân bị ngất xỉu vì phải xếp hàng dài hàng giờ để chờ đến lượt khám.

Các y tá ở Harare đầu năm nay đã bị cảnh sát bắt giữ sau khi phản đối đòi tăng lương. Các cuộc đình công thường xuyên khiến các bệnh viện thiếu nhân viên - Ảnh: Aaron Ufumeli

Theo Điều tra sức khoẻ nhân khẩu học Zimbabwe, trong khi trên thế giới những năm qua đã giảm rất nhiều thì tỷ lệ tử vong ở phụ nữ mang thai và sinh con của nước này vẫn ở mức cao, với 651 ca tử vong trên 100.000 ca sinh.

Chỉ trong tháng 6 vừa qua, đã có 7 trẻ sơ sinh đã chết lưu tại bệnh viện Harare sau khi việc điều trị khẩn cấp bị trì hoãn vì vấn đề nhân sự.

Nhiều tổ chức phi chính phủ địa phương đã kêu gọi chính phủ Zimbabwe ưu tiên các vấn đề sức khỏe bà mẹ để giảm tử vong. Bởi phần lớn các trường hợp tử vong có thể được ngăn ngừa nếu phụ nữ được chăm sóc đúng cách trong suốt thai kỳ và trong khi sinh.

Thảo Nguyễn (theo The Guardian)