Một thế hệ trẻ em ở Gaza mất quyền được học hành

Kể từ ngày 7/10/2023, nền giáo dục của người dân Palestine phải hứng chịu một cuộc tấn công chưa từng có. Việc giảng dạy hoàn toàn ngừng lại khi nhiều trường học được dùng làm nơi trú ẩn cho những người phải di dời vì chiến tranh. Các trường học bị ném bom, dù chúng vốn được bảo vệ theo luật nhân đạo quốc tế và không thể bị coi là mục tiêu quân sự.

Giáo viên tiếng Anh Tariq Al-Annabi tổ chức một lớp học ngoài trời do Liên hiệp quốc điều hành ở TP Rafah, vào ngày 26/11/2023, trong thời gian ngừng bắn tạm thời - Nguồn ảnh: AP

Trong hơn 4 tháng qua, toàn bộ hoặc một phần của 12 trường đại học ở Gaza đã bị đánh bom. Khoảng 378 trường học bị phá hủy hoặc hư hại, với hơn 625.000 trẻ em không thể đến trường. Bộ Giáo dục Palestine báo cáo cái chết của hơn 4.327 học sinh, 231 giáo viên và 94 giáo sư. Nhiều di sản văn hóa, bao gồm thư viện, kho lưu trữ và bảo tàng, cũng bị phá hủy, hư hại và cướp bóc.

Giữa cuộc tấn công chưa từng có của Israel vào dải Gaza, thế giới không khỏi xúc động trước các video lan truyền trên mạng xã hội về những đứa trẻ loay hoay tìm cách mang theo sách vở khi cùng người thân chạy trốn khỏi nhà hoặc lặng lẽ làm bài tập giữa cảnh đổ nát của khu dân cư. Quyết tâm tiếp tục học tập của các em khi thế giới xung quanh đảo lộn là minh chứng cho tầm quan trọng của giáo dục đối với người dân Palestine.

Cơ quan Cứu trợ và Việc làm của Liên hiệp quốc dành cho người tị nạn Palestine ở vùng Cận Đông (UNRWA) cung cấp phần lớn tài nguyên học tập cho hơn 290.000 trẻ em Palestine vào năm 2021-2022. Khoản đầu tư này đã mang lại kết quả tốt khi người Palestine được biết đến như “những người tị nạn có trình độ giáo dục tốt nhất thế giới”, với tỉ lệ biết chữ là 97,7%. Tuy nhiên, các tòa nhà trường học thường xuyên được sử dụng làm nơi trú ẩn khẩn cấp khi chiến sự bùng phát, khiến các lớp học phải tạm đình chỉ.

Kholoud Salameh - người quản lý chương trình của Right to Play, một tổ chức nhân đạo quốc tế chuyên giúp đỡ trẻ em di tản ở Gaza - nói: “Trong số những đứa trẻ chúng tôi hỗ trợ, một số em đã mất người thân và một số bị thương nhưng không nặng. Đáng tiếc, chúng tôi hầu như không biết gì về số phận của khoảng 1/3 số trẻ em còn lại, đang mắc kẹt ở miền Bắc dải Gaza”. Vì không có bất kỳ hình thức giáo dục nào khả thi, Right to Play bắt đầu phân phát các bộ dụng cụ hỗ trợ tâm lý xã hội cho trẻ em. Chúng bao gồm truyện, sổ tay, sách tô màu, bút và bảng trắng mini để trẻ có thể tự sáng tạo. Đồng thời tổ chức cũng tăng cường giúp đỡ trẻ em khuyết tật và kết nối những đứa trẻ khác với nhân viên xã hội.

Trong khi đó, ở Bờ Tây, căng thẳng ngày càng leo thang. Nhiều sinh viên tại Đại học Birzeit ở Bờ Tây phải quay lại học trực tuyến vì lý do an toàn. Khả năng tiếp cận học tập trực tuyến tại Gaza tăng lên đáng kể trong đại dịch COVID-19, nhưng phương pháp học từ xa, chẳng hạn như qua ti vi, radio và máy tính, đã được sử dụng ở Palestine trong nhiều năm để tiếp cận những trẻ em không thể đến trường trực tiếp. Nếu cuộc chiến kéo dài, học tập kết hợp trực tiếp và từ xa sẽ trở thành một đặc điểm lâu dài của nền giáo dục ở Palestine.

Dù vậy, ngay cả khi người dân Gaza được phép xây dựng lại cuộc sống thì cũng phải mất nhiều năm hệ thống giáo dục mới hoạt động trở lại. Một thế hệ trẻ em ở Gaza sẽ bị từ chối quyền được học hành, với những hậu quả tàn khốc tồn tại lâu dài. 

Tấn Vĩ (theo RTE, The Conversation, UNRWA)