Làm bạn cùng cha

Tình cha con gắn kết sẽ nhân lên thành công và hạnh phúc của cha - con

Phóng viên: Nhiều người cho rằng con mà dám… làm bạn với cha thì gia đình còn gì tôn ti trật tự. Theo tiến sĩ, có hay không tình bạn giữa cha và con?

Tiến sĩ tâm lý Bùi Hồng Quân: Khi nghe tiêu đề này, con trai tôi cũng bất ngờ, nói: “Làm bạn với cha sao được?”. Tuy nhiên, sau khi nghe tôi gợi mở, con đã nghĩ khác. Theo quan điểm truyền thống, mọi người cho rằng lớn làm bạn với nhỏ thì dễ và ít nghĩ theo logic ngược lại: nhỏ có thể làm bạn với lớn. Nhưng, khi đã là bạn rồi, mối quan hệ đó có một trong những đặc điểm của tình bạn là sự bình đẳng.

Cha thực sự có khó kết bạn, có “khó chơi” không? Điều quan trọng là các con phải tìm được những đặc điểm của một người bạn ở chính cha mình. Đó là sự tương đồng về sở thích, tính cách, quan điểm, suy nghĩ. Dù cha làm bất kỳ công việc gì, vị trí nào, nhưng khi về với con, trong mắt các con, đó phải là người hiểu con, biết lắng nghe và chấp nhận con. Cha là nơi con có thể chia sẻ suy nghĩ, nỗi niềm một cách cởi mở, dễ dàng. Đặc biệt là phải vui, thoải mái khi “chơi chung”.

Tiến sĩ Bùi Hồng Quân và 2 con tận hưởng kỳ nghỉ đầy nắng gió ở quê ngoại Gia Lai - Ảnh do nhân vật cung cấp

* Từ “chấp nhận” mà tiến sĩ nói nghe nhẹ tênh nhưng trên thực tế có khi như bài tập “cử tạ” trong nuôi dạy con…

- Cha mẹ vừa nuôi con vừa luôn nuôi những kỳ vọng, nên chuyện chấp nhận con mình với toàn bộ những khuyết điểm, những điều chưa vừa ý mình… là điều không dễ dàng. Có khi phụ huynh la mắng, phủ định điều con nói hay những nỗ lực của con; có khi chỉ chấp nhận nửa vời, “giả bộ” làm bạn với con. Bởi đây không phải là một vở kịch hoặc một bộ phim để có thể vào vai “bạn” một cách trọn vẹn, họ mặc định họ đã là cha rồi nên yếu tố phán xét hoặc định kiến, lăng kính của người cha chắc chắn sẽ có lúc trỗi dậy.

Nhưng chúng ta sẽ phải làm bạn ở góc độ tương đối. Luôn nhớ đây là cuộc vui, buổi trò chuyện và nhiệm vụ của mình là chơi cùng con, hòa mình cùng con, tạm thời “xả vai” cha để lắng nghe con. Cũng đừng quá tận dụng những dữ liệu khi con mở lòng chia sẻ để về sau áp quyền làm cha mà phán xét. Như thế, đứa con sẽ từng bước khép kín, cảnh giác. “Chơi ăn gian” như vậy, tình cha con còn có nguy cơ rạn nứt hơn cả khi chưa chơi trò “kết bạn”.

* Thưa tiến sĩ, ai được hưởng lợi khi cha con là bạn thân của nhau?

- Đó là “nguồn tài nguyên” vô tận. Tình cha con gắn kết sẽ nhân lên thành công và hạnh phúc của cha con; tiếp thêm sự tự tin, động lực sống cho mọi thành viên trong gia đình. Mà gia đình là tế bào của xã hội.

Cuộc sống của tôi sẽ không an lành, hạnh phúc như ngày nay nếu từ nhỏ không được mẹ cha yêu thương, ủng hộ. Cha tôi công tác trong ngành y, là một hình mẫu để tôi noi theo ở rất nhiều khía cạnh. Những lúc tôi cảm thấy cần trao đổi, chia sẻ, cha sẵn sàng cúi xuống lắng nghe, gợi mở, động viên. Hình ảnh ấy khiến cha không nhỏ bé đi, hay vai trò bị hạ thấp mà càng cao vời, thiêng liêng trong mắt, trong tim tôi. Cha đã cho tôi những trải nghiệm đáng quý trong đời.

Giờ là cha, tôi cũng theo nếp cha mình, tìm cách đồng cảm với con và luôn tạo một kênh thông thoáng để con giao tiếp. Mới đây, con trai lớn chia sẻ với tôi cảm giác buồn tiếc khi chỉ cần 0,1 điểm nữa thôi là đạt học lực xuất sắc như những năm trước. Con nhẹ nhàng nói sẽ cố gắng lấy lại phong độ vào năm học mới. Tôi có mất điều gì đâu, trái lại cảm thấy diễm phúc khi là người đầu tiên con chọn để tâm sự điều này. Hy vọng tôi sẽ trọn vẹn vai trò một người bạn lớn bên cạnh 2 người bạn nhỏ để vừa chia sẻ vừa dẫn dắt, định hướng.

Người cha mạnh mẽ khi dám chấp nhận những thứ đã đi qua

* Vốn là cây tùng cây bách, là nơi con nương tựa, nếu cha thổ lộ với con những yếu đuối, thất bại hay sai lầm của mình thì có khiến con sợ hãi, bất an?

- Tôi nghĩ chiều ngược lại sẽ hợp lý hơn. Mạnh mẽ thực sự là khi người ấy đủ dũng khí nhìn lại, thấy mình có những kết quả, những điều tích cực bên cạnh những điều chưa thành công như kế hoạch. Người cha dù mạnh mẽ, cho con điểm tựa nhưng vẫn có những thăng trầm, bất toàn hay lầm lỗi.

Người cha mạnh mẽ khi dám chấp nhận những thứ đã đi qua và đính kèm thông điệp về sự thay đổi lạc quan tích cực cho mình, cho con, cho cả nhà. Với con, bài học ấy có khi còn quý giá hơn cả bài học từ hào quang hay sự thành công.

* Tình bạn thân cha - con bắt đầu từ đâu? Bằng cách nào để xây dựng một tình bạn đẹp và bền, thưa tiến sĩ?

- Thật ra từ những ngày con còn trong nôi, lớn thêm một chút, con ngồi trong lòng cha cùng chơi trò chi chi chành chành, kể chuyện cổ tích…, tình bạn đã hình thành. Nhưng thời gian trôi qua, cha phải bươn ra đời giải những bài toán cơm áo gạo tiền, những áp lực cuộc sống và chăm bón nhiều mối quan hệ. Con thêm tuổi, thế giới mở rộng hơn, đầy mới lạ, hấp dẫn; sự ảnh hưởng từ cha mẹ mất dần thế độc tôn. Theo sự phát triển của tâm lý lứa tuổi, đến những năm cấp II và cấp III, con bắt đầu phát triển yếu tố về quan hệ bạn bè, đó là khi cha mẹ dễ bị “ra rìa”.

Dù cha con vẫn cách nhau chừng đó tuổi nhưng qua những giai đoạn khác nhau, tình bạn kia cũng theo một đồ thị uốn lượn. Cần có một thói quen ngay từ khi con còn nhỏ và gầy dựng hằng ngày: cha con cởi mở, mạnh dạn tâm sự, chia sẻ, hỏi ý kiến nhau, dành cho nhau thời gian và sự quan tâm.

Tình bạn ấy, sự gắn kết ấy không còn là một danh từ, cũng không phải là một tính từ, mà trong trường hợp này đã thành động từ. Đó là một quá trình cố gắng từ 2 phía, đặc biệt là từ người cha. Hành trình ấy thực sự không rõ nơi xuất phát và không có điểm dừng.

Theo tôi, sự tôn trọng, bình đẳng và thấu hiểu là yếu tố quan trọng nhất để xây đắp tình bạn dù trong mối quan hệ bạn bè trang lứa, đồng nghiệp hay cha con, mẹ con, bạn đời…

* Xin cảm ơn anh.

Trọng Ngân (thực hiện)