Hàng ngàn sông băng trên thế giới có nguy cơ biến mất hoàn toàn

Sông băng Kā Roimata o Hine Hukatere ở New Zealand đang bị mất băng nghiêm trọng - Ảnh: Jon Bower

Theo một nghiên cứu mới của các nhà khoa học tại Thuỵ Sĩ, nhiều sông băng tại dãy Alps (châu Âu) nhiều khả năng sẽ biến mất chỉ trong vòng 8 năm nữa. Dự kiến đến năm 2033, hơn 100 sông băng tại khu vực này sẽ tan chảy hoàn toàn và biến mất vĩnh viễn. Tại miền tây nước Mỹ và Canada, thời điểm tổn thất lớn nhất được dự báo đến muộn hơn chưa đầy 1 thập kỷ, khi hơn 800 sông băng có thể biến mất mỗi năm.

Sự tan chảy của sông băng do hiện tượng nóng lên toàn cầu bắt nguồn từ hoạt động của con người được xem là một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của cuộc khủng hoảng khí hậu. Trên thế giới, nhiều cộng đồng đã tổ chức những lễ tang để tiễn biệt các sông băng đã mất, đồng thời lập danh sách các sông băng để ghi lại tên tuổi và lịch sử của những khối băng không còn tồn tại.

Hiện nay, thế giới còn khoảng 200.000 sông băng, với khoảng 750 sông băng biến mất mỗi năm. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy tốc độ này sẽ tăng nhanh trong những thập kỷ tới nếu lượng phát thải từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch tiếp tục gia tăng. Các kế hoạch hành động hiện tại của chính phủ các nước có thể đẩy nhiệt độ toàn cầu tăng khoảng 2,7°C so với thời kỳ tiền công nghiệp, làm trầm trọng thêm các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Trong kịch bản này, số sông băng biến mất hàng năm sẽ đạt đỉnh khoảng 3.000 vào năm 2040 và duy trì mức này đến năm 2060. Đến cuối thế kỷ, 80% số sông băng hiện nay sẽ không còn.

Ngược lại, nếu thế giới cắt giảm nhanh lượng phát thải carbon để giữ mức tăng nhiệt độ ở 1,5°C, số sông băng mất đi mỗi năm sẽ được khống chế ở khoảng 2.000 vào năm 2040, sau đó giảm dần.

Trước đây, nhiều nghiên cứu tập trung vào thể tích băng tan vì tác động của nó đến mực nước biển và các đô thị ven biển. Tuy nhiên, từng sông băng riêng lẻ cũng đóng vai trò quan trọng đối với nguồn nước, du lịch và đời sống tinh thần của nhiều cộng đồng. Chính điều này đã thúc đẩy nhóm nghiên cứu phân tích số lượng sông băng đang biến mất.

Ông Matthias Huss, nhà khoa học tại ETH Zurich (Thụy Sĩ) và là thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết: "Là những nhà băng hà học, chúng tôi không chỉ mô hình hóa sự biến mất của sông băng trên toàn cầu, mà còn trực tiếp chứng kiến và chịu tác động từ sự mất mát này trong công việc hàng ngày."

Sông băng Dawes khoét sâu vào vịnh hẹp Endicott Arm ở Alaska, nơi các sông băng đang tan chảy với tốc độ kỷ lục. Ảnh: VW Pics

Ông cũng từng tham dự lễ tang sông băng Pizol vào năm 2019. “Hơn 250 người đã leo lên sông băng này để nói lời chia tay. Đó là một trải nghiệm vô cùng xúc động" - ông kể. Những lễ tang tương tự cũng diễn ra ở Iceland, Nepal và nhiều nơi khác.

Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh, việc hàng ngàn sông băng biến mất trước biến đổi khí hậu là hệ quả sâu sắc đối với hệ sinh thái, tài nguyên nước và di sản văn hóa.

Những thay đổi này cũng cho thấy nhu cầu cấp thiết phải hỗ trợ các cộng đồng thích ứng, khi khoảng 2 tỷ người sống ở hạ lưu phụ thuộc vào nguồn nước từ núi cho sinh hoạt và an ninh lương thực. Các biện pháp thích ứng có thể bao gồm thay đổi mô hình canh tác, phát triển sinh kế thay thế cho du lịch, thậm chí thử nghiệm các sông băng nhân tạo như tại Kyrgyzstan.

Tiến sĩ Arun Bhakta Shrestha, cố vấn cao cấp của Trung tâm Quốc tế về phát triển tổng hợp vùng núi nhận định: "Nghiên cứu này cho thấy rõ các quyết định khí hậu hôm nay sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến tương lai của những thực thể tự nhiên quan trọng này".

Nhật Minh (theo Guardian)